AHMET CIRIK

AAAŞŞŞKKKK
 İSLAMİYET
ÖNCESİ TÜRK
TARİHİ
 İLK TÜRK TOPLULUĞU İSKİTLER (SAKALAR)

ORTA ASYADA KURULAN İLK TÜRK DEVLETİ ASYA

HUN DEVLETİDİR. (İLK TÜRK TEŞKİLATLANMASI)

TÜRK ADINI SİYASİ AD OLARAK KULLANIP TÜRK İSMİYLE

KURULAN İLK DEVLET KÖKTÜRKLERDİR.

TÜRKİYE ADINI KULLANAN İLK DEVLET İSE MEMLÜK

DEVLETİDİR. ( ED-DEVLET-İ TÜRKİYE- KÖLEMEN)
 ORTA ASYA TÜRK SİYASİ TARİHİ
İSKİTLER / SAKALAR
En önemli İlk kadın Orduda “Amazon”
İlk Türk
hükümdarı Alp Er hükümdar “Tomris adı verilen kadın
topluluğudur.
Tunga’dır Hatun” savaşçılar vardır.

Şehname’ de Alp
Alp Er Tunga ve Şu
Atı evcilleştiren ilk Er Tunga’dan
adlı destanları
topluluktur. “Afrasiyab” diye
vardır.
bahsetmiştir.
 Asya Hun Avrupa Hun

 Orta Asya’da kurulan ilk Türk DEVLETİDİR. (İlk  Avrupa’da kurulan ilk Türk devletidir.
Türk Teşkilatlanması)  Başkenti Macaristan civarında bulunan Budapeşte
 Bilinen ilk hükümdar Teoman’dır. (Tuman) (Etzelburg)
 Bilinen ilk hükümdar Balamir’dir.
 Merkez Ötüken (Toprak- Ana – Kutsal Vatan)
 Uldız Roma’ya “Güneşin doğduğu yerden
 İlk kez Türk Siyasi birliği sağlandı. (26 Türk Boyu bir battığı yere kadar fethedebilirim” demiştir.
araya geldi.)  En güçlü dönemi Attila dönemidir. Devleti kardeşi
 İlk kez düzenli ordu kuruldu. Bleda ile yönetmiştir
 İlk kez orduda Onlu Sistem oluşturuldu.  Attila Tanrının Kırbacı – Tanrının Kamçısı – Cesur
Kavimlerin Efendisi olarak bilinir.
 İlk kez Kurultay (Toy – Kengeş – Keneş) danışma
 Attila Almanların Nibelungen Destanında Etzel
meclisi oluşturuldu.
ismiyle bilinir.
 İlk kez ikili yönetim sistemi oluşturuldu.
 İlk kez Islıklı Ok’u bulmuştur.
 İlk kez vatan kavramından bahseden hükümdar
Metehan’dır.
 Metehan’ın tahta çıkışı Kara Kuvvetleri Komutanlığının
kuruluşu olarak kabul edilir. (M.Ö 209)
 GÖKTÜRK DEVLETİ (552-659)

Tarihte Türk adıyla kurulan ilk devlettir. (Siyasi ad olarak)

Devletin kurucusu Bumin Kağan’dır. (İl Kağan)

İstemi Yadgu döneminde Bizans’a ilk Türk Elçisi Maniah

gönderildi. Bizans’ın gönderdiği elçi Zemorkhirs’dir
GÖKTÜRK DEVLETİ

Devletin en parlak dönemi Mukan Kağan dönemidir. DOĞU BATI

İşbara Liderlik Yaptı Tardu Liderlik Yaptı

 KUTLUK DEVLETİ (II. GÖKTÜRKLER) 682-744

Kutluk liderliğinde devlet kurulmuştur. (İlteriş Unvanıyla –

derleyen toparlayan)

En önemli hükümdarı Bilge Kağan ve Kültigin’dir.

Vezir Tonyukuk Apa Tarkan unvanının kullanmıştır.

Türklerin Bismarcı olarak anılan Vezir Tonyukuk’tur.

Vezir Tonyukuk Aygucu görevini üstlenmiştir. (Başbakan)

Vezir Tonyukuk ilk Türk Tarihçisidir.

 UYGUR DEVLETİ (744-840)
Merkezleri Ötüke’dir.
Ancak daha sonra Ordu Bögü Kağan Döneminde
Devletin Kurucusu
Balık’a (Karabalasagun) En parlak dönemi Uygurlar Manihaizm
Kutluk Bilge Kül taşınmıştır. (Türk Moyen-Çur dönemidir. dinini resmi din olarak
Kağan’dır. Hakanların Şehri benimsemiştir.
Balasagun)

Türk tarihinin ilk Kâğıt ve matbaayı

840 yılında Kırgızlar Yerleşik hayata geçen ilk şehirlerini kurmuşlardır. kullanan ilk Türk
tarafından yıkılmışlardır. Türk Devletidir. (Beşbalık – Ordubalık - Devletidir. (Hareketli
Turfan) tahtadan harfler)

İlk Fresko (duvar resmi)

ve Vitray (cam süsleme)
Mimari eserler bırakan Töreyi yazılı hala getiren sanatlarını İlk kez kütüphane kuran
ilk Türk Devleti. ilk Türk Devleti. kullanmışlardır. devlettir.
Ressamlara Bedizci
denir.

Öğretmenlere Bahşi Başkent değiştiren ilk

İlk tiyatro oyunu İlk din değişikliği
denir. devlet

AVARLAR ( JUAN JUANLAR)
 Bayan Han önderliğinde kurulmuştur.
 İstanbul’u kuşatan ilk Türk Devleti’dir. (619 ve
626’ da iki kere)
 Hristiyanlığı kabul eden ilk Türk Devleti’dir.
OĞUZLAR (UZLAR)
 Oğuzlar için Türkiye Türklerinin Atası
ifadesi kullanılır.
 1071 Malazgirt Savaşında Peçeneklerle
birlikte saf değiştiren Oğuzlar Selçuklu
tarafına geçip Bizans’a karşı
savaşmışlardır.
KIPÇAKLAR (KUMANLAR)
(Sarımtırak – Sarı Saçlı)
 Orta Asya’nın yakışıklı Türk Askerleridir. (Peçeli
Türk Askerleri)
 Ruslarla yaptıkları mücadele sonucu Rus Milli
Destanı olan İgor Destanına konu olmuştur.
 Oğuzlarla yaptıkları mücadele “Dede Korkut”
hikayelerine konu oldu.
 Codex Commenixus adı Lügat Kıpçaklara aittir.
KIRGIZLAR
 Moğol hakimiyetine giren ilk Türk
devletidir.
 Manas Destanı ve Yenisey Yazıtları
Kırgızlara aittir.
 BULGARLAR

Bulgar: Karışık, karmaşık anlamına gelmektedir.

Hunlar ile Oğuzların birleşiminden oluşur.
Kubrat Önderliğinde Kuruldu.
Hazarların baskısıyla ikiye ayrılmıştır.

Tuna İtil (Volga)

Bulgarları Bulgarları

Avrupa’ya göç etmişlerdir. İslamiyet’i benimseyen ilk Türklerdir. Almış Han

Hristiyanlığı benimsemişlerdir. (Böris Döneminde) Döneminde benimsenmiştir. (Emir Cafer Abdullah)
İstanbul’u kuşatan ikinci Türk devletidir. (Kurum Han adını almıştır.
Döneminde) İbni Fadlan Seyahatname adlı eserinde İtil
“Çar” unvanını kullanmışlardır. (Simeon kullanmıştır. Bulgarlarından bahsetmektedir.
MACARLAR
 Arpad önderliğinde kurulmuştur.
 Hristiyanlığı resmi din olarak kabul etmişlerdir. (Katolik Mezhebini)
 Dünyadaki ilk Türk Enstitüsünü Macarlar açmıştır.1870 yılında
 2008’den beri her sene Türk Kurultayı toplanır.
 Kendilerini Kıpçakların soyundan gelip Attila’nın torunu olarak kabul
eden Macarlardır.

HAZARLAR
 Museviliği benimseyen ilk Türk Devletidir.
 653 yılında yapılan Belencer Savaşında Hz. Osman’ı yenen Hazarlar
Kafkasya ve Karadeniz’in Kuzeyine İslamiyet’in yayılmasını
engellemiştir.
 Dini hoşgörü egemendir. Pax Hazarika (Hazar Barışı) farklı mabetler yan
yana kurulmuştur.
Kültür medeniyet

İL (Devlet)

BUDUN (Millet)

BOD (Boy)

URUG (Soy)

OĞUŞ (Aile)
Devleti Oluşturan Yapılar
 DEVLETİN YÖNETİM SİSTEMİ
 Ülke hanedanın ortak malıdır. (Ülüş – Üleş)
 Ülke yönetiminde taht babadan oğula geçer.
 Ülke yönetiminde ikili teşkilatlanma uygulanmıştır.
 Ülke Boylar Birliği (Federasyon) şekilde örgütlendi
 Ülke yönetiminde kut inancı hakimdir.
Kut: İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdara devleti yönetme yetkisinin tanrı tarafından
verildiğine inanılmıştır. Bu anlayışa “kut anlayışı” denilmektedir.
Kut’un Sonuçları
 Taht kavgaları  Rakip bir hanedan çıkmasını engeller.
 Halkın hükümdara olan bağlılığını  Hükümdar gücünü dine dayandırır ancak
arttırır. din adamı olmaz.
 KURULTAY (TOY-KENGEŞ-KENEŞ)
Türk devletlerinde siyasi, askeri ve ekonomik kararların alındığı, her türlü devlet işinin görüşülüp karara
bağlandığı meclise Kurultay (Toy/Keneş) adı verilmiştir.

Hükümdar
Hatun (Katun) Hanedan Üyeleri
Boy Beyleri

Kurultaya katılan Kurultayda oturma

üyelere Toygun düzenine Orun denir.
denir.

Kurultay Üyeleri
Kurultayın Görevleri:
Töre oluşturmak, var olan töreyi değiştirmek veya var olan töreyi tamamen kaldırmak.
Hükümdarı seçmek, hükümdarı denetlemek, gerekirse hükümdarı azletmek.
Savaş ve barış ilanı verme
Vergi toplayabilir
 MECLİSLER
Ayuki - Hükümet
Asya Hun Kurultay
Aygucı (Üge) - Vezir
Buyruk- Bakan
Avrupa Hun Seçkinler Meclisi
İç Buyruk- Saray Görevlisi
Ataman (İnal / İnanç) –
Bulgarlar Millet Tigin Eğitmeni
Tigin – Hükümdarın Erkek
Çocuğu
Hazarlar İhtiyarlar Meclisi
Bitikçi – Katip
Tamgacı – Mühürdar
Oğuzlar Tirek Çaşnit – Ajan
Tudun – Vergi Memuru
Peçenekler Komentom
Talvaç – Elçi
Tarkan – Komutan
Tabgaçlar Nazırlar Meclisi
Şad – Tiginin Taşraya
Gönderilmesi (Vali)
Ağılığ – Hazine Görevlisi
Kıpçaklar İstişare
DEVLET YÖNETİMİ İLE İGİLİ TERİMLER
 DİN VE İNANÇ SİSTEMİ İLE İLGİLİ BAZI KAVRAMLAR
Balbal
Animizim Mezar taşına
Atalar kültürü dikilen küçük
heykellerdir.
Kam, şaman,
Kurgan
baksı
Odalı mezar
Din anamı
Tamu Yuğ
Cehennem Cenaze töreni

Uçmağ Sagu
Cennet Ağıt
Ongun Totem
kutsal olduğuna Yuğ Aşı
inanılan nesne Cenaze yemeği
veya hayvan
Manyak
Kam kıyafeti Yek
(din adamının Şeytan
kıyafeti)
TÜRKLERE AİT ÖNEMLİ
İSKİTL
DESTANLARI A l p Er
ER (SA
KA
Tunga LAR)
ve Şu

U
Tü YGU
İ rey R
D E VLET GÖ iş LAR
ve
SYA HUN estanı Erg KTÜR Gö
A
u zh an D en e K
kon LER ç
Oğ ve B
ozk
urt

RG I Z LAR
KI s
Ma n a
YAKU
TTÜRK
Yarad LERİ
ılış
 Göktürk (Orhun) K Orhun Üç tarafı Türkçe Vezir Tonyukuk,
itabeleri yazıtlarında ,
Türk tarihinde ilk ya bir tarafı Çince Kül Tigin ve Bilge
zılı okunan ilk yazılmış olup
kaynaklar II. Göktü Kağan adına
rk kelime Tengri “siyasetname”
(Kutluk) Devleti dön dikilmiştir.
emine özelliği gösterir
ait Orhun (Göktürk .
)
Kitabeleridir. Günü
müzde
Moğolistan sınırları
içerisinde yer alır.

Kitabelerde bağımsızlık
Kitabeler; İlk kez mücadelesi anlatılır. Kağa
n
tarafından bulunmuş, millete hesap verir. Ayr
ilk ıca
kez Danimarkalı Türko Türk kültürü ve yasaları
log
Yazılı Türk Wilhelm Thomsen hakkında da bilgi verir.
Türk tarihine ait Bu
edebiyatının ilk tarafından 1893’te durum Göktürklerde so
Türklerin bıraktı syal
ğı eserleridir. okunmuştur. devlet anlayışı olduğun
u
ilk yazılı göstermektedir.
Yazarı Yollug
belgelerdir.
Tigin’dir
 un Yarmak
Kün Apail Yek Börk yg
To rultay rka n
Si v i Şeyta
Madeni Tamga Ta tan
u
Ha l k ec n Başlık Ku si Para Kom
İdar Üye
Damga

ş a l ıng r ün
Ü lü K şl ı k ö
T gün
du n Yelme Pay du n U çm a ğ Ba ı
va ç Tamu Dü ği
u
T ri Vali Öncü Birlik
u
T ri Vali Para
s
Ya l Yem
e
Cennet Elçi Cehennem
Aske Aske
m u ş
Yu eyiz a zuk
Yumuş Sü Ç
r ık
Y çlu
Su Eşüekn
Çeyiz Ask
er Kang a
Y rh Kef
Zı i
Baba
Ög ö r
B er
a r lı ğ Anne Ask
Y n
n
lmaç Sav Kağa i
r t Kurgan Örghi t lığ
Ti man Atasözü Eme ev be Ta ğ
A eı
rc u N dun n
Hazi lisi
Te ul Mezar Yuğ
Dav Tu
i v
Verg ru Cenaze
Göre
Çav Küg u Töreni
Kısık ne Kağıt Para Ir Melodi
Me m
a pisha Bes
H te
 Talas (Atlıg) Savaşı 751

Çinliler ile Abbasiler arasında gerçekleşen bu savaşın en önemli sebebi her iki devletinde Orta
Asya’ya ve ipek yoluna egemen olma isteğidir. Savaşta Türk ordularının (Karlukların)
desteğini alan Abbasilerin zaferi ile sonuçlanmıştır.

silerin
Avasım: Abbasileri
n sınır Samarra: Abba
güvenliğini sağlam rkle ri n a ske ri g ücünden
ak için Tü
Türklerin yerleştird oluşturduğu
iği sınır yararlanmak için
dir.
şehirler. ordugâh şehirleri
 Orduda gulam
Bimurhane adı
sistemini Karahanlıların
Karahanlılar verilen hastane
uygulamışlardır Önemli
(İlighanlar – Afrasyab kurmuşlardır.
. Özellikleri
-Hakaniyye – Doğu
Türkistan)
Bilenen ilk Türk tarihinde
Ribat adı
hükümdar ilk posta
verilen Türk
Bilge Kül teşkilatını
tarihinin ilk Uygur
Kadir Han’dır kurmuşlardır.
Yusuf Kadir Han’ın kervan saylarını Alfabesini
(Divan-ı Berid)
ölümüyle devlet ikiye yapmıştır. kullanmışlardı
ayrılmış Doğu kısmı r
Tumgaç Buğra Batı kısmı Satık Buğra Han
Ahmet Arslan yönetmiştir. zamanında İslamiyet’i
Doğu kısmına Karahitaylar Resmi din olarak kabul Divanı Divan-ı
batı kısmına Harzemşahlar etmişlerdir. (İsmi Abdul Hikmet Lugati
son vermiştir. Kerim olmuştur.) 920 Türk
yılında. (El Mücahit ve
Elgazi)
Atabetül Kutadgu
Hakayık Biliğ
 n Şa h ı u ğ u Ye r
e h i r l e r i ı n O t u r d
rk a n t -Ş – H a n
Sem e K a şg a r c i )
R o m a ’sı l d a y a n İ n
İ s l a m ’ı n ( I ş ı
uh a r a –
B
f - ı C i h a n
n N ı s
İ sf a h a y a r ı s ı )
i rl er ü n y a n ın
Ön eml i Ş eh (D

ÇOK ÖNEMLİ
Türk İslam tarihine ait ilk medrese: Semerkant Medreseleri
Türk – İslam tarihine ait ilk üniversite: Nizamiye Medreseleri
Büyük Selçuklu Devletine ait Medrese: Nişabur Medreseleri
Anadolu’daki ilk medrese: Yağıbasan Medreseleri
 GAZNELİLER (YEMENİLER) İMPARATORLUK
 Kurucusu Alp Tigin
 Sebük tigine ait pendname adlı eser vardır (Nasihat Kitabı)

 Gazneli Mahmut’tan sonra başa geçen Gazneli Mesut’un

Büyük Selçukluyla yaptığı 1040 Dandanakan Savaşı ile zayıflamış ve Afan kökenli Gurular tarafından yılmıştır.
 Büyük Selçuklu Devleti

Devletin bilinen ilk

Devletin ismi Dukak
atası Dukak Bey’dir. Devlet Cent merkezli
Beyin oğlu Selçuk
(Demiryaylı unvanı kurulmuştur.
Bey’den gelmektedir
ile bilinir

Tuğrul ve Çağrı Beyler Dönemi

İstanbul’da kendi adına hutbe
okutan ilk hükümdar Tuğrul
Bey’dir Yurt TANIYAN: Pasinler
Yurt AÇAN: Malazgirt
Yurt TUTAN: Miryokefelon
1040 Damdanakan 1048 Pasinler 1055 Bağdat Yurt KURTARAN: Büyük Tarruz
Savaşı Savaşı Seferi
HARZEMŞAHLAR
 KRONOLOJİK SIRALAMA MISIRDA KURULAN TÜRK – İSLAM DEVLETLERİ
Tolunoğulları: (Tolun, Dolunay anlamına gelmektedir.)
A kşitler (Ihşidiler)  Mısır’da kurulan ilk Türk – İslam devletidir,
 Maristan adı verilen hastaneler yapmışlardır. (Akıl hastalarını su ile tedavi etmişlerdir.)
 En önemli eserleri Tolunoğlu Camii ve Ulu Camii’dir.
T olunoğulları T olunoğulları

M emlükler Akşitler (Ihşidiler

E yyübiler

 Mısır’da kurulan ikinci Türk – İslam devletidir

 İslam dünyası için kutsal olan topraklara “Mekke ve Medineye” (Hicaz – Yemen Bölgesine)
hâkim olan ilk Türk – İslam devletidir.
Memlükler (Kölemenler – Ed Devlet – i Türkiye)
 Memlükler ile Osmanlı arasında ilişkiler Fatih Sultan Mehmet döneminde Hicaz su yolları
yüzünden bozulmuştur. Yavuz Sultan Selim döneminde 1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye
M emlükler

seferleriye Memlüklere son verildi.

E yyübiler

 1516 Mercidabık: Suriye – Filistin Osmanlı eline geçti

A kşitler

 1516 Ridaniye: Mısır ele geçirildi.

 Memlük devletine son verilence “Baharat Yolu – Kutsal emanetler ve halifelik Osmanlıya
geçti.
Eyyübiler
 Musul Atabeyi İmameddin Zengi’nin komutanlarından Selahaddin Eyyübi tarafından kurulmuştur
 Fatimiler tarafından Haçlılara kaptırılan Kudüs 1187 “Hıttin Savaşı” ile Eyyübiler Kudüs’ü geri
almıştır.
 Moğol İmparatorluğu
 Cengiz Han (Timuçin) tarafından kurulmuştur.
 Töreler yazılı hale getirildi ve Cengiz Han Cengiz Yasalarını
(Yasaname – i Büzürg) hazırlatılmıştır.
 ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ
I. Kılıç Arslan Dönemi
 Bu dönemde I. Haçlı Seferine maruz kalındı ve başkent İznik’ten Konya’ya taşınmıştır.

I. Mesut Dönemi
 Anadolu Selçuklunun ilk bakır parası bastırıldı.
 Anadolu’ya Türkiye denmesi bu dönemde gerçekleşti.
 II. Haçlı ordusunu Eskişehir yakınlarında yenerek ün kazandı.

II. Kılıç Arslan Dönemi Miryakefolon Savaşı (Yurt Tutan Savaşı) 1176
 İlk gümüş ve Altın para bu dönemde bastırılmıştır  Bizans ve Anadolu Selçuklu arasında gerçekleşti.
 İlk kervansaray “Alayhan” bu dönemde yapıldı.  Anadolu KESİN ve EBEDİ Türk yurdu haline geldi.
I.Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi
 Anadolu Selçukluya ait ilk medrese “Koca Hasan” medresisi yapılmıştır.
 Anadolu Selçukluya Ait ilk hastane “Gevher Nisibe” yapıldı (Kayseri)

Alaeddin Kaykubat Dönemi

 Anadolu Selçuklunun en parlak dönemi
 Ayrıca bu dönemde Harzemşahlarla “Yassıçemen Savaşı” yapılmış ve Harzerşahlara son
verildi. (Bu durum Anadolu Selçuklu ile Moğolları karşı karşıya getirdi.)

II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi

 Babai İsyanı: Türkmelnlerin “ekonomik sıkıntı” içine girmesi ve göçerlerle yerleşikler
arasındaki çatışma sonrası Adıyaman’da çıkmış bir isyan’dır. Güçlükle bastırıldı.
 Kösedağ Savaşı: (Anadolu Selçuklu – İlhanlı (Moğol) 1243
 Saraydaki Görevliler

Camedar: Hükamdarın kıyafeti ile ilgilenir

Çaşniğir: Hükümdarın yiyeceklerinden sorumludur

Hacip: En yetkili görevli

Abdar (Taştdar): Hükümdarın temizlik işlerinden sorumludur

KÜLTÜR Alemdar Buyruk: Sancuk taşıyan kişi

MEDENİY
Emir – i Ahur: Atların sorumlu kişi (İlbaşı)

Emir – i Hares: Cellat

ET Emir – i Candar: Güvenlikten sorumlu kişi

Emir – i Şikar: Hükümdarın av işlerini düzenleyen kişi

Silahtar: Silah deposundan sorumlu kişi

Devaddar: Yazı takımlarını taşıyan kişi

Serhenk: Merasim çavuşu (törenlerde hükümdara yol açar)

 Taşra
Teşkilatı Taşradaki
Türk – İslam devletlerinde taşra k S u lt a n ın ç o c u kla rına denir. Görevliler
Meli
görev alır
teşkilatı eyalet – vilayet – kaza Eyalet yönetiminde
e ni
ve köylerden oluşur.
Atabey Melik eğitm
En büyük idari birim eyalettir. E y al e t y ö n e ti m in d e bulunan
Şıhne
icidir.
askeri ve idari yönet
il (U m m a l) V e rg i toplayan kişi
Am
Eyaletin Muhtesip Paza
r la r ı d e n e tl e y e n kişi –

zabıta netiminden
Yöneten Amid V il
sorumlu kişi
a y e tl e r in y ö

i, h a b e r le şm e y i sağladı
Ulak Haberc
Melik (Hanedan üyesidir)
Yanında atabey vardır. n li k te n so r u m lu kişi
Sübaşı Güv e
Şıhne (Kendi becerisi ile
yükselen kişi)

Hukuk
 Şeri Hukuk - Kadı’l Kudat
 Örfi Hukuk - Emiri dad”
 Askeri Hukuk - Kadıleşler
 Cemaat Hukuku
Vergiler
 Öşür Müslümanlardan alınan 1/10 oranındaki ürün vergisi
 Haraç Gayri müslümlerden alınan vergi
 Cizye Gayri müslümlerden askere gitmeyenlerden alınan vergi
 Bac – ı Bazar Pazar vergisi
 Derbent Köprü geçişlerinden alınan vergi
OSMANLI DEVLETİ
Kuruluş
1299 Kuruluş ( 1302 )
1453 İstanbul’un Fethi

Yükselme
1453 İstanbul’un Fethi
1579 Sokulunun Ölümü
Duraklama
1579 Sokulunun Ölümü
1699 Karlofça Antlaşması

Gerileme
1699 Karlofça Antlaşması
1792 Yaş Antlaşması
Dağılma
1792 Yaş Antlaşması
1922 Saltanatın Kaldırılması
 Osman Bey

Orhan Bey
I. Murat

I. Beyazıt
I. Mehmet

II. Murat
II. Mehmet (İlk iki yılı)
 Osman Bey
 Osman Bey Fahrüddin Lakabıyla bilinir.
 Osmanlı ile Bizans’ın yapmış olduğu ilk savaş Koyunhisar (Bafeon) Savaşıdır.
 Osman Bey adına ilk hutbe okuyan kişi Dursun Fakı’dır. (Osmanlı’nın ilk kadısı)
 İlk Osmanlı vergisi Bac alındı (Bac: Pazardan alınan vergi)

Orhan Bey
 Orhan Bey Osmanlı Devleti’nde Sultan (Sultanı Güzat) unvanını kullanan ilk
padişahtır. Ayrıca İhtiyarüddin ve Seyfüddin unvanlarını kullandı.
 İbn-i Batu’da göre Orhan Bey Türk Hükümdarlarının En Yücesi En Ulusu olarak
nitelendirilmektedir.
 Maltepe (Palekanon) Savaşı ile Bizans’ı mağlup edilmiştir.
 Çimpe Kalesi Alındı. (Rumeli’deki İlk Toprak – Rumeli’ye geçiş sağlandı.)

 Balkanlara İlk Geçiş: Çimpe Kalesinin Alınması

 Balkanların Kapısının Açılışı: I. Kosova Savaşı
 Balkanlarda Hakimiyet Kesinleşti: II. Kosova Savaşı
 Orhan Bey Dönemi Teşkilatlanması
 İlk kez düzenli ordu kuruldu (Yaya ve
müsellem)
 İlk camii Hacı Özbek Camii yapıldı.
 İlk saray Bursa Sarayı yapıldı.
 İlk Medrese İznik Orhaniye
Medresesidir.
 İlk müderris Davud – u Kayseri’dir.
 İlk kez Sancak Sistemi Kuruldu.
(Şehzadelerin Lala eşliğinde tecrübe
kazanması)
 Sancak sistemini kuran padişah – Orhan
Bey
 Sancaktan çıkan ilk padişah – I. Murat
 Sancak sistemini yasal hala getiren
padişah – Fatih Sultan Mehmet
 Sancaktan çıkan son padişah – III.
Mehmet
 Sancak sistemini kaldıran padişah– III.
Mehmet
 Sancak usulü tahta çıkan ilk padişah– I.
Ahmet (Sancağa çıkmadı)
 I.Murat Dönemi Teşkilatlanması
K azasker
I.Murat D efterdar
 Hüdavendigar unvanıyla bilinir. V eziriazam
 Ayrıca Gazi Hünkâr lakabıyla bilinir.
Yapılan Savaşlar
 Sazlıdere Savaşı (Edirne Alındı)  Yeniçeri Ocağı kuruldu.
 Sırpsandığı (I. Çirmen) Osmanlı x Haçlı  Kapıkulu Ocağı kuruldu.
 Acemi Oğlanlar Ocağı kuruldu.
ilk savaşı (Edirne başkent yapıldı.)  Topçu Ocağı Kurdu.
 Çirmen Savaşı (II. Çirmen)
 Ploşnik Baskını: Osmanlı’nın
kuruluş dönemindeki ilk kara Osmanlı Haçlı Savaşları
yenilgisidir. S ırpsındığı
 I. Kosava Savaşı I. Kosova
N iğbolu
a
II. Kosova
 I.Beyazıd ANAHTAR KELİME

ANADOLU
 İstanbul’u ilk kuşatan Yıldırım Beyazıd’tır.
 Beyazıd’a “Sultan – ı İklim – i Rumi” unvanı verildi. (Niğbolu Savaşı -
1396)
1402 Ankara Savaşı (Beyazıd ile Timur)
 Anadolu’da 11 yıl sürecek “Fetret Devri” başlamıştır.
Yıldırım Beyazıd Dönemi Teşkilatlanması
 İlk cülus bahşişini dağıtan Yıldırım Beyazıd’dır.
 İlk kez Anadolu beylerbeyliği kuruldu. “Kütahya” merkezli (İlk Anadolu beylerbeyi
Kara Timurtaş Paşa’dır.)
 İstanbul kuşatması için Anadolu hisarı yaptırdı. (Güzelcehisar)
 Çelebi) II. Murat Dönemi
Çelebi Mehmet (I. Mehmet Koca Murat Gazi ve Hayır
Babası olarak
in Osmanlı’nın bilinir.
Fetrete devrine son verdiği iç Osmanlı – Macarlarla yapt
ığı İzladi
edilir
ikinci kurucusu olarak kabul Savaşı’nı kaybetmiş ve sava
ş sonunda
asını
vaşı olan “Çalı “Edirne – Segedin” Antlaşm
Venediklilerle ilk kez deniz sa imzalamak zorunda kalmış
tır.
. (Osmanlı bu
Bey” deniz savaşı yapılmıştır Varna Savaşı
savaşı kaybetmiştir). II. Kosova Savaşı
yh B edre tt in İsyanı (O sm anlı’nın ilk
Şe
dini nitelikteki isyanı) İlk yeniçeri ayaklanması “B
uçuktepe”
isyanı bu dönemde çıktı.

YOUR LOGO
Page  40
Yükselme Dönemi Padişahları

II. Mehmet I. Süleyman

II. Beyazıd II. Selim

I. Selim III. Murat

 Fatih Sultan Mehmet Dönemi
İstanbul’un Fethi (29 Mayıs 1453)
II. Mehmet’in Kuşatıp Alamadığı Yerler
 Karada: Belgrad
 Denizde: Rodos
Osmanlı – Memlük ilişkileri ilk bu dönemde Hicaz Su Yolları yüzündün bozuldu.
Kanunname – i Ali Osman hazırlandı. (Osmanlı’nın ilk kanunnamesi)
 Sancağa çıkma yasal hale getirildi.
 Cülüs Bahşişi zorunlu hale getirildi.
 Müsadere uygulaması başlatıldı.
 Kardeş katli yasal hale getirildi.

 Sahn-ı Seman Medresesi açılmıştır. (Osmanlı’nın ilk

yüksekokulu)
 Tetimme Medreseleri açılmıştır. (Orta düzey eğitim veren)
 Fatih Sultan Mehmet Avni mahlasıyla şiirler yazdı.
 Fatih Kayser – i Rum unvanını kullandı.
 Osmanlı’nın ilk şeyhülislamı Molla Fenari’dir.
II. Beyazıd Dönemi
II. Beyazıd Dönemi
 Adli mahlasını kullanmıştır.
 Veli – Sofi denmiştir.
 II. Beyazıd dönemi “Yükselmedeki Duraklama Dönemidir.”
 Cem Sultan Olayı ve Şahkulu Ayaklanması gerçekleşmiştir
 İspanya’daki Yahudiler baskıdan dolayı Osmanlı topraklarına yerleştirildi.
 Kıyamet – i Suğra (Küçük Kıyamet) adı verilen depremden sonra ilk Avarız
Vergisi alındı.

I.Selim (Yavuz) Dönemi

 8 yıla 80 yılı sığdıran Osmanlı padişahı olarak bilinir.
 1514 Çaldıran Savaşı (Osmanlı ile İran arasındaki ilk savaş)
 1515 Turnadağ Savaşı
 Dulkadiroğullarına son verildi Anadolu Türk Siyasi birliği sağlandı
 1516 Mercidabık Savaşı Memlük Devletine son verildi.
 1517 Ridaniye Savaşı Halifelik Osmanlıya geçti
 I.Süleyman (Kanuni) Dönemi
 Osmanlı tarihinde en uzun süre tahtta kalan padişahtır. (46 Yıl)
 1526’da Macarlarla “Mohaç Meydan Savaşı” yapıldı. Macaristan Osmanlı
Devleti’ne bağlandı. (2 saatte Macarlar mağlup oldu.)
 1538’de Barbaros Hayrettin Paşa komutasında Osmanlı Donanması
Haçlıları “Preveze Deniz Savaşı’nda yenilgiye uğratmıştır. (28 Eylül)
Böylece “Akdeniz Türk Gölü” haline gelmiştir. (Preveze Zaferi donanma
günü)
 1532’de Avusturya ile ilk antlaşma olan “İstanbul Antlaşması” imzalandı
 1555’te İran’a düzenlenen seferler sonucunda İran’la yapılan ilk antlaşma
olan “Amasya Antlaşması” yapıldı.
 Kanuni Muhibbi mahlasıyla şiirler yazmıştır.
 Kaptanı Derya ve Şeyhülislam ilk kez Divanı Hümayuna katılma hakkı
verilmiştir (
 İlk kaptan – ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa
 İlk Şeyhülislam Ebu Suud Efendi.)
 Sokullu Mehmet Paşa Dönemi
 Üç döneme sadrazamlık yapmıştır. (Kanuni – II. Selim – III. Murat)
 Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa tarafından hazırlanan 3 proje
z

Osmanlı Tarihinde Yakılan Donanmalar

 İnebahtı – Haçlılar
 Çeşme – Rusya
 Navarin – Rusya, İngiltere, Fransa
 Sinop – Rusya
 VERASET SİSTEMİ
I. Ahmet:
Ekber ve Erşed sistemi getirildi. Tahta en büyük ve en olgun kişinin
geçmesi sağlandı. (Kardeş katlini ve taht kavgasını önlemek)

II. Mehmet: Ülke PADİŞAHIN malıdır anlayışını getirdi.

Kanunname-i Ali Osman ile kardeş katli yasal hale geldi.

I. Murat: Ülke PADİŞAHIN ve OĞULLARININ anlayışını getirdi.

(İlk kez kardeş katli uygulandı.)

Osman ve Orhan Bey: Ülke hanedanın ORTAK MALIDIR.

Osmanlı Devleti’nde veraset sistemi Osmanlı içinde taht kavgalarına neden olmuştur. (Ülke
hanedanın ortak malıdır.)
 SARAYLAR

To
p ka
p ıS
a ra S elim
Bey. Edirne Sarayı – I. M II I.
Bursa Sarayı – Orhan urat yı –
–I yı
I. M a ra
eh S
me d ız
t Y ıl

ara yı -
b a h çe S d Çırağan Sarayı - Abdü
la ziz Beylerbeyi Sarayı.- Abdülaziz
a ci
Dolm bdülme
A
YOUR LOGO
Page  47
 Divan-ı Hümayun Divan Üyeleri

 Divanı hümayunu kuran Orhan Bey’dir.

 Sadrazam (Veziriazam)
 Vezirler (Kubbealtı vezirleri)
 Divanı hümayuna Fatih’ten itibaren sadrazam başkanlık yaptı.
 Kazasker (Kadı Asker)
 Defterdar
 Divanı hümayuna son veren II. Mahmut (Nazırlıklar
 Nişancı (Tuğrai – Mühürdar -Tevki)
kuracaktır. Meclisi Vükela)
 Reisülküttap
 Divanda alınan kararlara HÜKÜM denir.
 Kaptanı Derya
 Yeniçeri Ağası
 Kararların kaydedildiği deftere MÜHİMME denir.  Şeyhülislam (Bab-ı Meşihat)
 Padişah divan toplantıları isterse “Kasr-ı Adl” denilen
bölümden izleyebilirdi.
 Diğer Divanlar
İkindi Divanı (Divanı Asefi): Divanda yarım
kalan konular görüşülür. (Sadrazam konağında)
Ayak Divanı: Olağanüstü durumlarda
toplanan divandır.
Çarşamba Divanı: İstanbul meseleleri
görüşülür. (Sadrazam başkanlığında)

Galebi Divanı: Elçilerin kabul edildiği

divan – Ulufe dağıtılan divan Cuma Divani: Şerri ve örfi
davalara bakılan divandır.

Sefer Divanı: Sefer öncesi

At Divanı: Sefer sırasında at
veya sefer sırasında toplanan üzerinde toplanan divandır.
divan
 YÖNETİCİ GRUPLARI

Seyfiye (Umera) Seyfiye (Umera) Seyfiye (Umera) Seyfiye (Umera) Seyfiye (Umera)

Sadrazam Vezir Yeniçeri Agası Kaptanı Derya Beyler Beyi

Seyfiye (Umera) Seyfiye (Umera) Seyfiye (Umera) İlmiye (Ulema) İlmiye (Ulema)

Sancak Beyi Subaşı Sıpahi Şeyhülislam Kazasker

İlmiye (Ulema) İlmiye (Ulema) İlmiye (Ulema) İlmiye (Ulema) İlmiye (Ulema)

Müderris İmam Kadı Nakibül Eşraflık Kassam

Kalemiye Kalemiye Kalemiye Kalemiye Kalemiye

Nişancı Defterdar Reisülküttap Gümrük Emini Bac Emini

Kalemiye Kalemiye

Muhtesip Defter Emini

Seyfiye (Umera)Yönetim ve Askerlikten Sorumlu Grup ( Ehli Örf – Ehli Ümera )

İlmiye (Ulema)Eğitim, Din ve Hukuktan Sorumlu Grup ( Ehli Şer )
Kalemiye Bürokrasi ve Diplomasiden Sorumlu Grup ( Ehli Kalem )
  1864 (Abdülaziz d. yayınlanan Vilayet Nizamnamesi
Taşra Teşkilatı: İstanbul dışındaki topraklara taşra
ile ülke idare bakımdan yeniden düzenlendi.
denir. Taşranın en büyük yönetim birimi eyalettir.
 1871’de Kaza ve Köy arasına Nahiyeler eklendi.

Birim Sorumlu Güvenlik Adalet Vilayet Nizamnamesi

Eyalet Beylerbeyi Subaşı Kadı Vilayet Sancak Kaza Nahiye Köye

Sancak Sancakbeyi Subaşı Kadı Vali Mutasarrıf Kaza Nahiye Muhtar

(Kaymaka Müdürü Müdürü
Kaza Kadı Subaşı Kadı m)
Köy Köy Kethüdası Yiğitbaşı Kadı Naibi
 TOPRAK
OSMANLI’DA İKİYE AYRILIR

MÜLKİ TOPRAKLAR MİRİ TOPRAKLAR

 Mülkiyeti kişilere ait olur.  Mülkiyet hakkı devlete aittir
 Bağ, bahçe, tarla gibi taşınmazlar.  Alınıp satılamaz, devredilemez
 Alınabilir, satılabilir, devredilebilir.  Kullanım hakkı miras
 Öşri Toprak: Müslümanlara ait toprak bırakılabilir
 Haraci Toprak: Müslüman olmayana
ait topraklara denir.

 Dirlik  Arpalık
 Mukataa  Malikane
 Has
 Metruk  Mevaf
 Zeamet
 Paşmaklık  Yurtluk
 Tımar
 Vakıf  Ocaklık
 Eşkinci
 Mustahfız
 Hizmet
 VERGİLER
 Öşür: Müslümanlardan alınan ürün vergisidir.
 Haraç: Gayrimüslimlerden alınana ürün vergisidir.
 Cizye: Gayrimüslimlerden askerlik yapmamaları karşılığında alınan vergidir.
 Ağnam: Küçükbaş hayvanlardan alınan vergidir.
 Arusane:
HOMEPPT 网 Evlenenlerde kız tarafının
-WWW.homeppt.COM ödediği vergidir.
免费 PPT 模板下载，精品 PPT 模板， HOMEPPT 网 -WWW.homeppt.COM 每天更新 PPT 模板
 Avarız: Olağanüstü dönemlerde alınan vergi
 Bac: Pazar yerlerinden alınan vergi
 Bennek: Evlenen erkek tarafının ödediği vergi
 Mücerred: Bekar erkeklerden alınan vergi
 Cürüm: Suçlulardan alınan vergi
 Çift bozan: Toprağı boş bırakanlardan alınan vergi
 Çift resmi: Müslümanlara ait çiftliklerden alınan vergi
 Derbent: Yol ve geçitlerden alınan vergi
 İspenç: Toprağı kullanan gayrimüslimlerden alınan vergi
 İmdadiye: Acil zamanlarda alınan geçici vergidir.
 Amedi: İç gümrük vergisi
 İhtisap: Esnaf vergisi
 İzni sefine: Boğazlardan geçen gemilerden alınan vergidir.
 II. Mahmut
III. Ahmet Adli
Necib 07
05
I. Ahmet Padişahların
Bahti
Mahlasları
03
II. Mehmet
Avni
01

04

Genç Osman 06
Farasi
02 III. Selim
İlhami
Kanuni
Muhubbi
 Osmanlı’da Sanat
 Arap harfleriyle güzel yazı yazma sanatıdır.
HOMEPPT网 -WWW.homeppt.COM
Hat yazarlarına 免费
“Hattat” denilmiştir.
PPT 模板下载，精品 PPT 模板， HOMEPPT 网 -WWW.homeppt.COM 每天更新 PPT 模板
HAT

 Osmanlı’nın en büyük hattatı “Hatatların

Kıblesi” Şeyh Hamdullah’tır.
 İlk hattat Amasyalı Yakut’tur.
 Hafız Osman, Ahmet Karahisarı önemli
hattalardır.

MİNYATÜR

Çok renkli ve küçük boyutlu resimlerdir.

 Ressamlara “nakkaş veya musevver” denir.
 Önemli minyatür ustaları
 Levni, Surname adlı eseri
 Matrakçı Nasuh: Kanuni dönemi Irak ve Hint
seferleri konu edindi.
 Nakkaş Sinan Bey: Gül koklayan Fatih
17.YÜZYIL OSMANLI DEVLETİ Duraklama Dönemi 1579- 1699

Osmanlı x Avusturya (Nemçe)

 Zitvatorok Antlaşması (1606 – 3. Murat – 3. Mehmet – 1.
Ahmet)
 Vasvar Antlaşması (1664 – IV. Mehmet)
 II. Viyana Kuşatması
 Kutsal İttifak Savaşı
 Osmanlı’ya karşı Avusturya – Lehistan – Rusya – Venedik –
Malta 16 yıl süren Kutsal İttifak savaşı daha sonra “İngiltere
ve Hollanda elçilerinin arabuluculuğu ile savaş sona erdi.
 Osmanlı – Avusturya – Venedik Lehistan arasında Karlofça
antlaşması yapıldı. Karlofça Antlaşması’nda Rusya’nın imza
yetkisi olmadığı için Rusya ile İstanbul Antlaşması yapıldı.
Osmanlı x Venedik
 İlk deniz savaşı I. Mehmet dönemi Çalıbey Savaşı
 17. yy. Duraklama döneminde savaş nedeni Girit’tir.
 İbrahim döneminde başlayıp 24 yıl sonra IV. Mehmet
döneminde alınacaktır.
Osmanlı x İran
 Ferhat Paşa Antlaşması (3. Murat)
 Nasuh Paşa Antlaşması (I. Ahmet)
 Serav Antlaşması (II. Osman)
 Kasr – ı Şirin Antlaşması (IV. Murat)
Osmanlı x Lehistan
 Hotin Antlaşması (II. Osman)
 Bucaş Antlaşması (IV. Mehmet)
 İzvança Antlaşması (IV. Mehmet)
Osmanlı x Rusya
 Bahçesaray (Çehrin Antlaşması) (4. Mehmet)

VARİL
 17. Yüzyıl Islahatları
Tarhuncu Ahmet Paşa
 Osmanlı Devleti’nde modern anlamda ilk denk I.Ahmet Dönemi (Bahti)
 Sancaktan yetişmeyen ilk padişahtır
bütçeyi hazırladı.
 Ekber ve Erşed sistemini getirdi
II. Osman (Genç) (Farasi)  Kafes sistemi oluşturdu
 Sosyal alanda ıslahat yapan ilk padişahıdır.
 İlk kez Başkenti İstanbul’dan Anadolu’ya Köprülüler Dönemi
taşımayı düşünmüştür  Köprülü Mehmet Paşa (IV. Mehmet
 Yeniçerilerin Hotin Seferi sonrasında kaldırmayı Dönemi)
fakat yeniçeriler tarafından Yedikule  Köprülü Fazıl Ahmet Paşa (IV. Mehmet
Zindanlarında boğularak öldürülmüştür Dönemi)
IV. Murat Dönemi (Muradi – Bağdat Fatihi)  Köprülü Fazıl Mustafa Paşa (II.
Osmanlı devletinin yasakçı padişahı olarak tanınır. Süleyman Dönemi)
 Hazarfen Çelebi ilk uçuş denemesini yaptı (Galata  Amcazade Hüseyin (II. Mustafa
Kulesi) Dönemi)
 Lagori Hasan Çelebi ilk roketle uçuş denemesini
yaptı.
 İlk kez şeyhülislam idam edildi. (Ahizade Hüseyin
Efendi)

T arhuncu Ahmet O sman (II. Osman) K uyucu Murat Paşa M urat (IV) A hmet (I.Ahmet) K öprülüler
 18. YÜZYIL GERİLEME DÖNEMİ
 Osmanlı Devleti’nde Gerileme Dönemi 1699 Karlofça Antlaşmasıyla 1792 Yaş Antlaşmasına kadar olan döneme
gerileme dönemi denir.

Avusturya
 Pasarofça Antlaşması 1718 Fransa
 El Ariş Antlaşması
 Belgrad Antlaşması 1739
 Ziştovi Antlaşma 1791 1801 (Paris)

Rusya
 Prut Antlaşması 1711
 İstanbul Antlaşması 1724
 Belgrad Antlaşması 1379
 Çeşme Baskını 1770
 Küçük Kaynarca Antlaşması 1774
 Aynalıkavak Teklifnamesi 1779
 Yaş Antlaşması 1792
Venedik
 Pasarofça Antlaşması 1718
Osmanlı x İran
 Ahmet Paşa Ant 1732
 Kerden ( 2. Kasr-ı Şirin ) 1746
 18. Yüzyıl Gerileme Dönemi Islahatları

18. YÜZYIL ISLAHATÇILARI Lale Devri

 III. Ahmet  1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp 1730 Patronu Halil
 I. Mahmut İsyanına kadar geçen 12 yıllık döneme Lale Devri denmiştir.
 III. Mustafa  Dönemin padişahı 3. Ahmet, Sadrazam Nevşehirli Damat
 I. Abdülhamid İbrahim Paşa minyatür sanatçısı Levni, Şairi ise Nedim’dir.
 III. Selim

III. Ahmet Dönemi III. Selim Dönemi

 İlk geçici 28. Mehmet Çelebi Paris  İlk daimi elçilik Yusuf Agah Efendi Londra
 İlk Türk matbaası açıldı.  İlk Türk devlet matbaası kuruldu. (Matbayı
 Askeri Islahat yoktur. Amire)
 Askeri Islahat vardır.
 I. MAHMUT
Osmanlı Tarihinde Batı Tarzı askeri
yenilik yapan ilk padişahtır.

Belgrad Antlaşması’nda arabuluculuk

yapan Fransa’ya kapitülasyonlar sürekli
hale getirildi.

Avrupa’da getirilen ilk Uzman Fransız

asıllı Comte Dö Bonneval’dir.
Osmanlı devletinde açtığı Humbaracı
Topçu Ocağıdır. Müslüman olduktan
sonra Humbaracı Ahmet ismini
almıştır.
 fa
III . M u st a i lm iş ve
g e ti r
ar o n D ö Tot” r m u ştur
 “ B
u O ca ğ ı ” k u
a t T o p ç için
“Sür tiş ti r m e k
e n iz s u b ay ı y e
 D a n e i Bahrı
d is h
“Mühen ıld ı. ( B azı
” a ç kabul
Hümayun ü l h a m it
n a k la r d a I. A b d
kay
eder.)
 I.ABDÜLHAMİD
Avrupa’dan getirilen danışman ve uzmanların Müslüman olmaları ve Osmanlı
kıyafetleri giyme şartını kaldırdı.

Subay yetiştirmek için istikham okulu açılmıştır.

İlk kez yeniçeri sayımı yapılmıştır.

İlk kez “ulufe alım satımı” yasaklandı

Yıldırım Beyazıt’tan beri dağıtılan Cülus bahşişi kaldırıldı.

III. Mustafa döneminde hazırlanan Esham Senetleri uygulamaya koyulmuş ve ilk iç

borçlanmaya gidilmiştir.
Galata Sarrafları adı verilen Rum ve Ermeni tüccardan alınmıştır. Alınma sebebi Küçük
Kaynarca Antlaşması gereği Ruslara verilmesi gereken tazminatı ödemek içindir.
 III. SELİM
İlk kez planlı ve programlı bir şekilde ıslahat yapan padişahtır.

III. Selim döneminde yapılan yeniliklerin genel adına “Nizam-ı Cedit” yeni düzen adı verilir.

Avrupalı tarzda modern bir ordu kurulmuştur. “Nizam-ı Cedit Ordusu”

Bu ordunun ihtiyacını karşılamak için İrad-ı Cedit adlı hazine oluşturuldu.

Nizam-ı Cedit ordusu için Selimiye ve Levent kışlaları kuruldu.

Nizam-ı Cedit ordusunun eğitimi için Fransa’dan subaylar getirildi.

Ordunun subay ihtiyacını gidermek için “Mühendishane-i Berr-i Humayun” açıldı.

Fransızca, Osmanlı devletinin resim yabancı dili haline getirildi.

Islahatları düzenli yapmak ve devleti yeniden yapılandırmak için “meşveret meclisi” açılmış ve Layihalar (Raporlar) hazırlatılmıştır.

İlk kez sürekli elçilikler açılmıştır. İlk sürekli elçi Londra’ya açılmıştır. İlk sürekli elçimiz “Yusuf Agah Efendi”

Matbaa-i Amire adıyla ilk devlet matbaası açılmıştır.

 Osmanlı Dağılma Dönemi
Osmanlı 1792 Yaş Antlaşması ile başlayıp 1 Kasım 1922’ye kadar olan dönemdir

Mısır Sorunu 1833

1820 1829 1833
Yunan Edirne Antlaşması K a v alalı K ü ta hya Hünkâr
Mehmet Ali Pa Antlaşması
İsyanı Yunanistan şa İskelesi
bağımsız oldu. İ sy a n ı Antlaşması
Osmanlı – Rus Sav
aşları Kırım Savaşı
sonrasında Sırplar
1838 Balta 1853 – 1856
1812 Bükreş Antlaşm 1841 1856
ası Limanı Mısır Sorunu
ile – İmtiyaz Londra Paris
Ticaret v e Londra
1829 Edirne Antlaşm Boğazlar Antlaşması
ası Antlaşması Antlaşması Sözleşmesi
ile – Özerklik Halepe
1840
1878 Berlin Antlaşm Fermanı
ası 1897 Dömeke
ile – Bağımsızlık 1877 – 1878 1878 1878
Osmanlı – 1878 Berlin Meydan
ELDE ETMİŞTİR Ayestefanos
Rus Savaşı Antlaşması Savaşı
(Yeşilköy)
(93 Harbi) Antlaşması
 19. YÜZYIL ISLAHATLARI
SENEDİ İTTİFAK 1808 : 2. Mahmut ile Ayanlar arasında imzalandı . Padişahın yetkileri ilk kez sınırlandırıldı
İlk Anayasal belge niteliği taşır . İlk Demokratikleşme hareketidir . ( Dünyadaki demokratikleşme hareketi
olan İngiliz kralı ve soyluları arasında imzalanan 1215 Magna Carta’ya benzer )
TANZİMAT FERMANI 1839 : Abdülmecid döneminde yayınlandı . Padişahın yetkileri ilk kez kanunla
sınırlandırıldı . Anayasal düzene geçişin ilk adımıdır . İlk kez Hukuk –Kanun üstünlüğü benimsendi.
Gayrimüslimlere ilk kez haklar verildi.
ISLAHAT FERMANI 1856 : Abdülmecid döneminde yayınlandı . Gayrimüslimlere ilk kez siyasi haklar verildi.
KANUNU ESASİ 1876 : Osmanlı Devletinin ve Türk Tarihinin İlk yazılı Anayasasıdır. Padişahın yetkileri ilk kez
Anayasa ile sınırlandırıldı .Prusya ve Belçika Anayasasından örnek alınarak yapılmıştır. Çift yapılı meclis
kullanılmıştır ( 1876 ve 1961)
1921 TEŞKİLATI ESASİYE ( ANAYASA ) : Türk Devletinin ilk yazılı Anayasasıdır. İlk kez Milli Egemenlik İlkesi
benimsenmiştir. Tarih deki ilk yumuşak ve çerçeve anayasadır. Meclis hükümet sistemi benimsenmiştir.
1924 ANAYASASI : Türkiye Cumhuriyetinin ilk yazılı Anayasasıdır . Tarihteki ilk sert anayasadır .
Karma hükümet sistemi benimsenmiştir.
 II.MAHMUT
Sekban – ı Cedit Ocağı kurulmuştur.

Eşkinci Ocağını kurmuş.

II. Mahmut, yeniçeri ocağını kaldırman hiçbir şey yapamayacağını anlamış 1826’da halk, esnaf, topçu
birlikleri ve ulema sınıfının desteğiyle yeniçeri ocağı kaldırılmıştır. (Vak’ay – ı Hayriye) Hayırlı Olay

Guiseppe Donizetti tarafından Mızıka – yı Hümayun (Askeri Bando) kuruldu. Mehterhane kapatılmıştır .

Tımar sisteminin kaldırılmasıyla eyaletlerde Tımarlı sipahi bulunmadığı için Tımarlı sipahilerin yerine
• Anadolu’da Redif birlikleri
• Rumeli’de Müşirlikler kuruldu. (Müşir Beylerbeyi Statüsündedir.)
Yönetim ve İdari Alanlardaki Islahatlar
 Salgın hastalıkları önlemek için karantina örgütü kurulmuştur.
 Devlet dairelerinde padişahın resminin asılması zorunlu hale getirildi.
 Müsadere usulü kaldırılmıştır (Özel mülkiyet güvence altına alınmıştır.)
 Pasaport zorunluluğu getirilmiş, İstanbul için lik kez vize uygulaması
başlatılmıştır. (Mürür Tezkeresi, geçiş izni)
 Divanı hümayun kaldırıldı yerine nazırlıklar
kuruldu
 Adli işleri düzenlemek için meclisi valay-ı ahkamı
adliye
 İdari işleri düzenlemek için Darı şuray-ı Babı ali
 Askeri işleri düzenlemek için Darı şurayı askeri
Ekonomi Alanında Islahatlar
 Yed – i Vahid (Tekelcilik) uygulaması getirilmiştir
 Asakir – i Mansure – i Muhammediye Ordusunun
masraflarını karşılamak için “İhtisap Rüsumu (Vergisi)
çıkarılmıştır.
 Redif askerlerinin giderleri için İane -i Cihaddiye”
vergisi çıkarılmıştır
 Devlet memurlarına ilk kez maaş bağlandı
 TANZIMAT DÖNEMI – İKİLİKLER DÖNEMI (1839 – 1876)

 Osmanlı Devleti’nin kapsamlı ve köklü değişiklikler yaptığı bir dönemdir.

 Bu dönemde eski ve yeni kurumlar varlığını bir arada sürdürdüğü için bu döneme
“ikilikler dönemi” denmiştir.
 Tanzimat Döneminde en çok yönetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmıştır.
 Bu dönemki faaliyetlerde Batıcılık ve Osmanlıcık fikirlerinin etkisi görülür.
 Tanzimat dönemi padişahları;
 Sultan Abdülmecit
 Sultan Abdülaziz
 V. Murat
 Abdülmecit Dönemi Diğer Gelişmeler

Kaime -i Nakdiye adıyla ilk kâğıt para basıldı.

Mecidiye adlı madeni para basıldı.
İlk Osmanlı Bankası Bank – ı Dersaadet kuruldu. (Kırım Savaşında batmıştır.)
Yabancı destekli ilk banka Bankı Osmanî kuruldu. (İngiliz sermeyesiyle, para basma yetkisi vardır)
İlk dış borç alındı. (Kırım Savaşı – İngiltere)
Erkek öğretmen okulu Daülmuallimin açıldı. (Darülmuallimat – Kız öğretmen okulu) Abdülaziz döneminde açılmıştır.)
Osmanlı’da (Anadolu’da)ilk demir yolu hattı Kahire İskenderiye arasında yapıldı.
Türkiye’de (Anadolu’da) ilk demir yolu hattı İzmir – Aydın arası yapıldı. (İngiltere)
Jandarma teşkilatı kuruldu.
Polis teşkilatı kuruldu. (EGM’nin Temelli atılmıştır.)
Osmanlı topraklarında ilk telgraf hattı İstanbul – Edirne – Şumnu güzergahında kuruldu.
Arazinizamnamesi çıkarıldı. (Vilayetnizamnamesi ise Abdülaziz döneminde yayınlanmıştır.)
 Abdülaziz Dönemi Diğer Gelişmeler
 Osmanlı Donanmasını Dünyanın üçüncü büyük filosu haline getirmiştir.
 Çırağan ve Beylerbeyi Sarayları yaptırmıştır.
 Ahmet Mithat Paşa öncülüğünde Memleket Sandıkları kurulmuştur. (Ziraat Bankasının
temelleri atılmıştır.)
 Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında “Mecelle” hazırlanmıştır. (İlk Medeni Kanun)
 Darülfünun açıldı. (Osmanlı’da ilk üniversite)
 Darülmuallimat kız öğretmen okulu açıldı.
 Ramazan Kanunnamesi yayınlandı. 1875 yılında borçlarını ödeyemeyecek duruma
gelen Osmanlı Devleti ödemesi gereken borç tutarının yarısını ödeyeceğini açıkladı.

UYARI: Muharrem Kararnamesi: II. Abdülhamit döneminde

yayınlanan Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devleti iflas ettiğini
duyurdu ve borçlarını ödeyemeyeceğini açıklamıştır. Bunun üzerine
Duyunu Umumiye (Genel Borçları Dairesi) kuruldu. Osmanlı
gelirlerine el konulmuştur.
 I.Meşrutiyet dönemi (1876 – 1878)
(Padişah + Anayasa + Meclis)
II. Abdülhamit Dönemi Diğer Gelişmeler
Kanuni Esasi’nin Önemi:
 Padişahın meclisi açma, kapatma yetkisi vardır.
 Hükümet padişaha karşı sorumludur.
 Mebusan Meclisinin üyeleri halk tarafından seçilir. 50 bin erkeğe bir mebusan
düşecek şekilde ayarlanmıştır.
 Padişahın sürgün ve mutlak veto etme yetkisi vardır.
 Osmanlı Devleti’nin ve Türk Tarihinin ilk yazılı Anayasasıdır.
 876 Kanuni Esasi 1924 Anayasasına kadar yürürlükte kalmıştır
İstibdat Dönemi (1878 – 1908)
II. Abdülhamit, 1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşını (93 Harbi) bahane ederek Kanuni Esasiyi yürürlükten
kaldırmış, Mebusan Meclisini kapatarak meşrutiyet yönetimine son vermiştir. Böylece Osmanlı
Devleti’nde 30 yıllık baskı ve sansür dönemi olan İstibdat Dönemi başlamıştır.
 İstibdat Dönemi Gelişmeleri
 Bu dönemde İslamcılık (Panislamizm) siyaseti izlenmiştir.
 II. Abdülhamit bu dönemde devleti Yıldız Sarayı’ndan yönetmiştir.
 Hafiyelik Teşkilatı (Jurnal – İstihbarat) kurulmuş ve ajanlar yetiştirilmiştir.
 Osmanlı Devleti borçlarını ödeyememesi üzerine “Muharrem Kararnamesi” ile iflas ettiğini açıklamıştır.
Bu gelişme üzerine Avrupalı devletler Düyun – u Umumiye idaresini (Genel Borçlar İdaresi) kurarak
Osmanlı Devleti’nin önemli gelir kaynaklarına el koyacaktır. (Ekonomik Bağımsızlığımızı kaybettik)
 Osman Hamdi Bey ilk resim okulu olan Saznayi Nefise Mektebini açmıştır.
 Mecellenin son 4 kitabı 1876’dan itibaren bu dönemde yürürlüğe girdi.
 Memleket sandıkları Ziraat Bankasına dönüştürüldü. (ilk milli banka)
 Ertuğrul Fırkateyni Japonya’ya gönderildi. Dönüşünde battı.
 Milleti Sadıka olarak bilinen Ermeniler ilk kez Erzurum’da isyan etti. İsyanı bastırmak
 için Hamidiye Alayları kuruldu.
 Kimsesizlere yardım amaçlı Darülacaze kuruldu.
 İlk kadın romancı Fatma Aliye “Muhadarat” adlı ilk romanını yayımladı.
 Şişli Eftal Hastanesi açıldı.
 Reji İdaresi kuruldu.
 Berlin – Bağdat Demir yolu Alman şirketine ihale e
 II. Meşrutiyet Dönemi
 II. Abdülhamit’in 1908’de Kanuni Esasiyi tekrar yürürlüğüne koyarak
II. Meşrutiyet Mebusan Meclisini açmasıyla başlayıp 1908’de Sultan Vahdettin’in
Mebusan Meclisini kapatmasıyla sona eren döneme II. Meşrutiyet

Dönemi döneme denir.

 II. Meşrutiyetin ilan edilmesinde etkili olan grup “İttihat ve Terakki”
cemiyetidir.

 1989 yılında İstanbul’da Askeri Tıbbiye Öğrencileri olan İbrahim Tema,

Abdullah Cevdet, Mehmet Reşit, Hikmet Emin, Hüseyin Zade Ali ve
Nazım Bey tarafından İttihad – ı Osman adıyla gizlice kurulan
cemiyettir. (İtalya’daki gizli bir örgüt olan Carbonari örgütüne benzer.)
 Mustafa kemal 1096’da Kurduğu Vatan ve Hürriyet Cemiyetini 1907’de
İttihat ve
İttihat ve Terakki cemiyetine katmış iki cemiyet birleşmiştir.
 Başlıca yayın organları Mizan, Meşveret, İçtihat gazeteleridir.
Terakki
 1918’de kapatılan İttihat ve Terakki “Teceddüd Fırkası” adı ile devam
etmiştir. Cemiyeti
 Siyasi fikir olarak Türkçülük (Turancılık / Pantürkizim) savunmuşlardır.
 Amaçları meşrutiyeti ilan etmek, Osmanlı Devleti’nin dağılmasını
önlemek
Reval Görüşmesi
İngiltere ile Rusya arasında Osmanlıdaki yapılacak
ıslahatların görüşmesi
Makedonya Meselesi (Islahat)
Boğazların durumu
Osmanlıdaki azınlıklar

II. Meşrutiyet’in İlanı Sırasında Yaşanan

Toprak Kayıpları
Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir.
Avusturya – Macaristan İmparatorluğu, Bosna –
Hersek’i ilhak etmiştir.
Yunanistan, Girit’i ilhak etmiştir.
 II. Meşrutiyetin ilanından sonra bu yönetimi istemeyen grupların
Volkan Gazetesi yazarı Derviş Vahdeti öncülüğünde İstanbul’da
başlattıkları isyandır

Çalışmalar Serbest gazetesi yazarı Hasan Fehmi’nin

öldürülmesi
HOMEPPT 网 -WWW.homeppt.COM 免费 PPT 模板下载，精品 PPT 模板， ile şiddetlendi 每天更新 PPT 模板
HOMEPPT 网 -WWW.homeppt.COM

31 Takvim Kışlasındaki Avcı Taburlarına bağlı askerler

ayaklanma çıkartarak ülkenin şeriata göre yönetilmesini
Mart istemiştir.
Olayı İsyan Selanik’ten gelen ve komutanlığını Mahmut Şevket
Paşa komutasında , Kolağası Mustafa Kemal olan
Hareket Ordusu tarafından bastırıldı.

İsyan bastırıldıktan sonra II. Abdülhamit tahttan

indirilerek yerine Mehmet Reşat (V. Mehmet) tahta
çıkmıştır.
Cırık’dan Bilgiler Rejime yönelik ilk ayaklanma 31 Mart Olayıdır.

Mustafa Kemal Hareket Ordusunda Kolağası

olarak görev yapmıştır.
Meclis kararıyla tahttan indirilen iki padişah
vardır. II. Abdülhamit – Vahdettin

II. Abdülhamit’i isyanı çıkartanlar değil isyanı

bastıralar tahtan indirdi.
II. Abdülhamit Selanik Alatini Köşküne
sürgüne gönderilmiş 3,5 yıl sonra Alman gemisi
“Loreley” ile İstanbul Beylerbeyi Sarayına
dönmüştür
İNKILÂP
TARİHİ
 TRABLUSGARP SAVAŞI (1911 – 1912)

 İtalya ve Osmanlı arasındaki gerçekleşmiştir.

 İtalya, Rusya ile Racconi Antlaşması

 Osmanlı Devleti vatansever subayları gönüllü olarak Tunus üzerinde gizlice

Trablusgarp’a gelmiştir.

 Mustafa Kemal Gazeteci Şerif Tanin gazetesi

 Enver Paşa Kuyumcu Hamdi
 Ali Fethi Okyar
 Ali Çetinkaya
 Nuri Conker
 Fuat Bulca

 Mustafa Kemal Derne – Tobruk

 Enver Paşa Bingazi
 Neşet Paşa Trablusgarp

 Giden gönüllü subaylara bölge aşiretlerinden “Senusi” tarikatı yardımcı olmuştur.

 Uşi Antlaşması:
 Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı. (Osmanlının Kuzey Afrika’daki son toprak
parçası elinden çıktı.)
 Rodos ve On İki Ada geçici olarak İtalya’ya bırakıldı. (Osmanlının Yunanistan’a karşı güce
sahip olmadığından dolayı bırakılmıştır.)
 Trablusgarp halkı din bakımından Osmanlı halifesine bağlı kalacak. (Kültürel bağların
devam etmesi istenmiştir.)
 İtalya Trablusgarp’ın Duyun – u Umumiye olan borcunu ödeyecektir.

Osmanlı Halifelik Gücünü Kullandığı Yerler Uşi

 Kırım İsviçre’de Lozan İmzalanmıştır.
 Trablusgarp Montrö
 I.Dünya Savaşı
 I.Balkan Savaşı
Balkanlar soğuksa SOBa YaK (Balkanlardan gelen soğuk hava dalgası)

B
En fazla toprak alan
ülke Arnavutluk Bağımsız

SO a YaK
Sırbistan

Yunanistan

Karadağ
Bulgaristan
Osmanlı

Savaşı Başlatan
 Bab – ı Ali Baskını (23 Ocak 1913)
 Osmanlı’nın I. Balkan Savaşı’nda İttihat ve Terakkilerin düzenlediği ilk hükümet
darbesidir.
 Enver Paşa önderliğinde düzenlenen bu hükümet darbesinde Kâmil Paşa
hükümeti düşürülmüş yerine Mahmut Şevket Paşa hükümeti kurulmuştur.
Uyarı: I. Balkan Savaşı öncesinde İttihat ve Terakki hükümeti seçimle ele geçirmek
için sandık başında sopa ile bekleyip oy korumaya çalışmıştır.
Uyarı: Rejim ve padişah değişikliği yaşanmamıştır. (Padişah V. Mehmet)
 Londra Anlaşması (30 Mayıs 1913)

T rakya Osmanlı’nın elinden çıktı (Doğu – Batı)

E ge adaları Avrupalı devletlerin kararına bırakıldı.

1913 Elçiler Konferansı (Londra) Ege
Adaları Yunanistan’a bırakıldı.

M idye – Enez sınır hattı kabul edildi.

A zınlıkların hakları ile görüşme yapılmadı

Uyarı: Londra Antlaşması’nda sorun olan iki olay Azınlıklar ve Ege adalarıdır. Ege adası sorunu Elçiler
Konferansı’nda çözümledi. (1914)
Elçiler Konferansı: Meis Adası dışındaki İtalya’nın işgal ettiği adalar İtalya’ya verilmiştir. Yunanistan’ın
işgal ettiği adalar ise Yunanistan’a verildi.
 II. Balkan Savaşı (1913)
Nedenleri: Bulgaristan’ın Balkan Savaşı’nda fazla toprak almasıdır.
Yapılan Barış Anlatmaları:
 Bükreş Antlaşması: Balkan devletleri kendi aralarında imzalamıştır.
 Dobruca ve Silistre Romanya’ya verilecek.
 II. Balkan Savaşını bitiren antlaşma
 Atina Antlaşması: Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında imzalandı.
 Selanik – Yanya – Girit Yunanistan’a bırakıldı.
 Meriç Nehri sınır kabul edildi.
 İstanbul Antlaşması: Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında imzalandı.
 Dimetoka Osmanlıya, Dedeağaç Bulgaristan’a bırakıldı.
 Meriç Nehri sınır kabul edildi.
 İstanbul Antlaşması: Osmanlı Devleti ile Sırbistan arasında imzalandı.
 Sırbistan’da yaşayan Türklerin haklarının korunması ile ilgili kararlar alındı.
 Trablusgarp Savaşı

I.Balkan Savaşı
Kronolojik Sıralama

Uşi Antlaşması

Bab – ı Ali İsyanı

Londra Antlaşması

II. Balkan Savaşı

I.Dünya Savaşı (Harb – i Umumi) 1914 – 1918

İttifak (Bağlaşma) İtilaf (Anlaşma)

 Almanya  İngiltere
 Avusturya – Macaristan  Rusya
İtalya  Fransa
 Osmanlı
 Bulgaristan
İtalya (Taraf Değiştiren)
 Japonya (İlk Ayrılan)
 Yunanistan (Son Katılan)
 ABD (Savaşın Süresini Kısatlmış)
İtalya’nın taraf değiştirmesine neden  Romanya
olan antlaşma Londra Andlaşması’dır.  Çin
 Brezilya
 Portekiz
Antalya
On İki Ada
8 Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler

Taarruz Kafkas Kanal

Cepheleri
Savunma Çanakkale Irak Suriye - Filistin Hicaz - Yemen
Cepheleri
Yardım Cepheleri Romanya Galiçya 4 Makedonya

Taarruz: Osmanlı Tarafından Açılan Cepheler . Savunma: Osmanlıya Karşı Açılan Cepheler

İlk açılan ve toprak kazanılan tek cephe: Kafkas Cephesi

İlk kapanan ve zaferle sonuçlanan tek cephe: Çanakkale Cephesi

Kanal Cephesinin devamı niteliğinde olan cephe: Suriye – Filistin Cephesi

En fazla toprak kaybı yaşanan cephe: Suriye – Filistin Cephesi

 Anafartalar
Kireçtepe Mustafa Kemal’in Çanakkale’de
Savaştığı Cepheler
Seddülbahir
Arıburnu
Conkbayırı (Ölmeyi Emretti)
Çanakkale
I
Mustafa Kemal
I. Dünya Savaşı’nda Savaştığı Cepheler Kafkas
I

Suriye
 Selanik: Bulgaristan
e

Mondros: Osmanlı
a ATEŞKESLER
I. Dünya Savaşı Fiilen Bitmiştir.
Villagusti: Avusturya Macaristan
e

Rethondess: Almanya

 Versay Antlaşması: Almanya

 Nöyyi Antlaşması: Bulgaristan
BARIŞ ANTLAŞMALARI  Sevr Antlaşması: Osmanlı
I.Dünya Savaşı Resmen Sona Ermiştir.  Trionun Antlaşması: Macaristan
 Sen Jermen Antlaşması: Avusturya
 Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)
 Boğazlar işgal edilecek (Toprak bütünlüğü bozuldu)
 Anlaşma devletlerinin güvenliğini tehdit eden bir durum halinde istedikleri bölgeyi işgal edecektir. (Anadolu’nun
her yeri işgale açık hale geldi.) 7. Madde
 Valayet – i Sitte’de Sivas, Erzurum, Van, Diyarbakır, Elâzığ, Bitlis’te herhangi bir karışıklık çıkarsa İtilaf devletleri
bu bölgeleri işgal edecektir. (Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurulmasını amaçlamışlardır.) 24. Madde

Sivas Erzurum Van Diyarbakır Elâzığ Bitlis

 Tüm haberleşme ağları telsiz, telgraf vb. İtilaf devletlerine verilecek (İşgallerin duyulmasını önleyip
topyekûn mücadeleyi engellemek)
 Osmanlı ordusu terhis edilecek silahlara el konulacak (Savunmasız bırakmak)
 Osmanlı Donanmasına İtilaf devletleri tarafından el konulacak
 Osmanlı elindeki esirleri serbest bırakacak, Türk eserler serbest kalmayacak.
 Osmanlının sınırdaşındaki birlikleri teslim olacaktır. (Bedavadan esir elde edecekler)
 İtilaf devletleri yeraltı ve yerüstü kaynaklarına el koyacak

Uyarı: Ordusunu Terhis Etmeyen

 15. Kolordu, Kazım Karabekir (Erzurum)
 20. Kolordu, Ali Fuat Cebesoy (Ankara)
Samsun Raporu

Bölgedeki
karışıklıklara İzmir’in işgalinin
Mustafa Türk
Türklerin sebep (15 Mayıs 1919)
Kemal’in nüfusu olmadığını haksız ve bu
İstanbul’a Rum Rumların durumun protesto
gönderdiği olayların
nüfusundan edilmesi
rapordur. gerçek gerektiğini
fazladır. sorumlusu savunmuştur.
olduğu

Uyarı:
 Bu rapor Mustafa Kemal’in İstanbul hükümeti ile görüş ayrılığına düştüğünün
göstergesidir.
 Mustafa Kemal ilk kez görevinin dışına çıkmıştır (İzmir’in işgali haksızdır)
 Millî mücadelenin ilk raporudur.
 AKADEMİ
PEGEM

KPSS: 92,854
HABER
KONGRELER

H A B Er vA S A T

Emsil Heyetinin Ankaya Gelişi

masya Görüşmesi
ivas Kongresi
laşehir Kongresi
rzurum Kongresi
alıkesir Kongresi
PEGEM AKAEMİ HABER
masya Genelgesi
avza Genelgesi
 Havza Genelgesi
 Samsun’daki güvenlik sorunlarından dolayı daha güvenli yer olan Havza’ya geçiş yapan Mustafa Kemal
Havza’da bir genelge yayınladı.
 Genelgenin amacı “Milli bilinci uyandırmak için atılan ilk adım”
 Mustafa Kemal ilk kez Mondros’a karşı çıkmıştır.
 Amasya GenelgesiAlınan Kararlar
 Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlike altındadır. (Gerekçesi)
 İstanbul hükümeti üzerine düşen görevi yerine getirmiyor (Gerekçesi)
 Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır (Amacı ve yöntemi)

İlk kez milli egemenlikten bahsedildi.

İlk kez milli egemenlikten bahsedildi.
 Milletin sesini duyurmak için her türlü denetimden uzak bir heyet oluşturulmadır.
(İlk kez Temsil Heyetinden bahsediliştir.)
 Temsil Heyetinden İlk Kez
Bahsedildi: Amasya Genelgesi
Milli Egemenlik İlk Kez: Amasya
Genelgesinde (Tamimi) Bahsedildi.
Temsil Heyeti Doğu İllerini
Temsilen Kuruldu: Erzurum
Kongresi (9 Kişi)

Milli Egemenlik Vurgusu İlk

Kez: Erzurum Kongresinde Temsil Heyeti Tüm Yurdu
(Açıkça Bahsedilmiş) Temsil Edecektir: Sivas
Kongresi (15 Kişi)

Milli Egemenlik İlk Kez Bir

Temsil Heyetinin Görevine Son
Anayasa Yer Aldı: 1921
Veren Olay: TBMM’nin
Teşkilatı Esasiye (Anayasa)
Açılması
 Erzurum Kongresi
Amasya Genelgesinden sonra Doğu Anadolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti, Trabzon Müdafaai Hukuk Cemiyetinin açılmaları ve 15.
Kolordu Komutanı Kazım Karabekir’in desteği ile toplanmıştır. Mustafa Kemal kongreye katılmadan önce 9. Ordu Müfettişliğinden
alınıyor.
Toplanma Amacı:
 Doğu Anadolu’da Ermeni Devleti kurulmasını engellemek
 Karadeniz’in Doğusunda Rum Devleti kurulmasını engellemek
 Doğudaki tüm yerel kuvvetleri birleştirmek
Erzurum Kongresine Delege Gönderen İller

Bitlis Erzurum Sivas Trabzon Van

Kodlaması: BEST VAN
VAN
ES T Erzurum Kongresine Delege
B Göndermeyen İller

Diyarbakır Elâzığ Mardin

Kodlaması: DEM

UYARI: Mustafa Kemal ve Rauf Orbay Temsil Heyetinin üyesi olabilsinler diye Kazım
Yurtalan ve Cevat Dursunoğlu istifa etmişler yerine Mustafa Kemal ve Rauf Orbay
Temsil Heyeti üyesi olabilmişlerdir.
Erzurum Kongresinin Önemi ve Sonuçları
 Toplanış bakımından bölgesel aldığı kararlar bakımından ulusaldır.
 Sadece doğu illerini temsil eden ve başkanlığını Mustafa Kemal’in 9
kişiden oluşan Temsil Heyeti ilk kez oluşturuldu.
 İlk kez manda ve himaye reddedildi. (Sivas Kongresinde kesinlikle
reddedildi.)
 Kongre yasama organı gibi, Temsil Heyeti ise yürütme gibi hareket
etmiştir.
 İlk kez ulusal sınırlardan bahsedildi.
 Erzurum Kongresi esnasında çıkarılan gazete Albayrak’tır. Kongre
kararları bu gazete ile halka duyuruldu. Doğu Anadolu Müdafaai
Hukuk Cemiyetine ait bir gazetedir.
 Bölgesel Kongreler
 Balıkesir: İzmir Müdafai Hukuk ve Reddi İlhak Cemiyetleri tarafından kurulmuştur.
 Alaşehir: İzmir Müdafai Hukuk ve Reddi İlhak Cemiyetleri tarafından kurulmuştur.
 Nazilli: Celal Bayar (Galip Hoca) Nazilli işgali için Muğla’da toplandı. Diğer lakabı Reşat Sani
 Lüleburgaz: Trakya Paşaeli Cemiyeti tarafından yapılmıştır.
 Edirne: Trakya Paşaeli Cemiyeti tarafından yapılmıştır.
 Afyon: Mustafa Kemal’de katılmıştır. Amaç milli mücadeleyi destelemek
 Pozantı: Mustafa Kemal’de katıldı. Kuvayı Milliye’yi birleştirme süreci tamamlandı son kongre
 Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri:
 Her ikisi de İzmir’in isyanlarından sonra toplandı.
 Batı Cephesinin kurulmasında etkilidir.
 Toplanış ve aldığı kararlar bakımından bölgesidir.
 Saltanata bağlı olduklarını belirtmişlerdir (Ulusal iradeye ters)
Uyarı: Mustafa Kemal’in katıldığı kongreler Afyon – Pozantı – Sivas- Erzurum

Mustafa Kemal’in katıldığı son kongredir.

 Sivas Kongresi
 İstanbul hükümeti Sivas Kongresinin yapılmasını önlemek için Elâzığ Valisi Ali Galip ve
Ankara Valisi Muhittin Paşa başarısız olunca Temsil Heyeti İstanbul hükümeti ile haberleşmeyi
kesti. Hem bu nedenle hem de kongrenin toplanmasını engelleyemediği için Damat Ferit
Hükümeti İstifa edip yerine Ali Razı Paşa hükümeti kuruldu. Damat Ferit Paşa’nın istifa etmesi
Temsil Heyetinin ilk siyasi başarısıdır.
 Kongre öncesinde Mustafa Kemal’in başkanlığı ve manda himayenin kabulü sorun olmuştur.
 İngiliz Edword Noel Olayı ve Fransız Bruno Olayı (Sivas Kongresini engellemeye çalıştılar)
 Sivas Kongrenin önemi
 Tüm cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk cemiyeti altında birleşti.
 Temsil heyeti tüm yurdu temsil eder hale geldi. Üye sayısı 15’e yükseldi.
 Manda ve himaye kesinlikle reddedildi.
 Halkı bilinçlendirmek için İrade – i Milliye adlı gazete çıkartıldı.
 Millî Mücadelenin ilk yayın organı İrade – i Milliye Adlı gazetedir.
 Mustafa Kemal’in benim gazetemdir dediği gazete İrade – i Milliye adlı gazetedir.
 Mebussan Meclisi derhal toplanmalı (ilk olarak Erzurum Kongresinde söylenmiştir.) ve
hükümet denetlenmelidir.
 p ıl an b u g ö r üşmeye
a
Amasya’da y i temsilen
a ü k û m e t in

m a s y İstanbul h
Bahriye N az ır ı S a li h P aşa, Temsil
Kemal
A e r i heyetini tems
il e n M u s t a f a
metinin
l l h ü k ü
e st a n b u
katılmıştır. (İ

r üş m temsil heyet in i r e sm e n t anıdığı ilk

G ö yerdir.)

e ti İs ta n b u l Hükümeti
Temsil he y
e n ta n ın d ı: Amasya
m
tarafından res
m e le r i ( P ro tokolü)
Görüş ü m e ti ta rafından
bul H ü k
TBMM İstan c ik G örüşmeleri
ı: B il e
resmen tanınd e r i ta rafından
d e v le tl
TBMM İtilaf d r a K on feransı
ı: L o n
resmen tanınd
 KIRIKKALE

Komutanlar Toplantısı (Sivas)

MERKEZ - YENİŞENİR
Arıyor…  Sivas’ta toplandı meclisin açılacağı yer görüşüldü.
 Temsil heyetinin Ankara’ya taşınmasına karar verildi.
 Mustafa Kemal’in vekillerden istediği
Son Osmanlı Mebussan Meclisinin
Toplanması  Mecliste Müdafaai Hukuk grubunun
oluşturulması
 Amasya görüşmelerinde karara varılan
 Kendinin meclis başkanı seçilmesi
meclisin açılması ve seçimlerin  Misakı Milli kararlarının kabul edilmesi (Tek
yapılması gibi kararların kabul edilen)
gerçekleştirilmesi için seçimler yapıldı  Meclisin İstanbul’da başka bir yere taşınmasını
ve Mustafa Kemal Erzurum’da istemiştir.
Milletvekili seçildi.
 Mustafa Kemal güvenlik nedeniyle
 Mecliste Müdafaai Hukuk grubu yerine Felah –
İstanbul’da toplanan meclise ı Vatan (Vatanın Kurtuluşu) grubu oluştu.
katılmamıştır.  Mustafa Kemal meclis başkanı seçilmedi
 Son Osmanlı Mebussan Meclisinde onaylanan
karar Misakı Millidir.
 Misak -ı Milli (28 Ocak 1920)
Kara BORSA (Kodlaması)
1. Kapitülasyonlar: Tamamen kaldırılacak (İlk kez karşı çıkıldı)
2. Boğazlar: Boğazların güvenliği sağlanacak ve ticaret geçişleri serbest olacak. Boğazlar sorunu 1936
Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Misakı Milliye uygun çözülmüştür.
3. Osmanlı Dış Borcu: Sadece milli sınırlar içinde kalan bölgelerinin borçları kabul edilmiş
diğerleri reddedilmiştir.
4.Referandum (Halk oylaması):
 3 bölge için oylama kararı alındı.
 Evliye – i Selase (Kars – Ardahan – Batum) Uyarı: Misak – ı Milli’ de rejimle (milli
 Arap Memleketleri egemenlik) alakalı bir karar yoktur.
 Batı Trakya
Uyarı: Erzurum ve Doğu Trakya referandum içerisinde yoktur.
5. Sınırlar: Mondros imzalandığı sırada işgal edilmemiş yerler milli sınır olarak kabul edilmiştir.
6. Azınlıklar: Diğer ülkede yaşan Müslümanlara ve Türklere ne kadar hak verilirse
bünyemizdeki azınlıklara o kadar hak verilecektir. (Uluslararası eşitlik)
 .T B M M D ö nemi
I
m a sı ( 2 3 N is a n 1920)
il le t M eclisinin açıl evi sona erdi.
 B ü yü k M
te m s il h e y e ti nin g ö r
a s ın a h a k v e rildi ve yeni
 TBMM açılm
ası ile
le ri n T B M M’ye katılm
e c li sin d e n se çilen v e k il
k a ra m il le t v e k ili seçildi.
 Mebusan M fa K e m a l I. T BMM’de An ri f B e y seçildi.
le M u s ta k il i Ş e
yapılan seçimle
r
lı ü y e o la n S in op Milletve
başkanı en ya ş
B M M ’n in il k
 T H a lk Grupları
I.Me c li st e k i D aha sonra
ğ u g r u p tu r.
K e m a l’ in b a şında oldu
r u bu: Mustaf a
i H u k u k G
 Müdafaa d uğu gruptur.
d ö n e c e k ti r. e rin o lu ştu r
CHP’ye
ta f a K e m a l’e başlı kişil
st ik lal G r u b u :M u s
o lu ş tu r d uğ u gruptur.
 İ a n a t yanlılarının
Is la h a t G r u b u : S a lt
o lu ş tu rd u ğ u gruptur.
 s k i it tihatçıların a lk cephesi)
r u b u : E g r u p tu r. ( H
 Tesanüd G lı s ı k iş il e r in o luşturduğu
Rus yan
 Yeşil Ordu:
Teceddüd Fırkası e c li s içe ri n d e k i g ruplardan
Bunlar I. M
Felah-ı vatan grubu değildir.
Mim -mim cemiyeti
 I.Meclisin Çıkardığı Kanunlar
 Ağnam vergisi (ilk kanun): Küçükbaş hayvan vergisi 4 kat arttırıldı.
 Hıyanet – i Vataniye Kanunu: Meclise karşı çıkan ayaklanmaları bastırmak içindir.
 Firariler hakkında kanun
 Men – i Müskirat Kanunu: İçkilerin yasaklandığı kanun
 Nisabı Müzakere Kanunu: Meclis çalışmalarını düzenleyen kanun
 Başkomutanlık
 İstiklal Marşı
 Teşkilatı Esasiye
 İstiklal Mahkemeleri Kanunu
Uyarı: Tekalifi Milliyeyi I.Meclis zamanında Mustafa Kemal yayınladı. (Meclis değil) Takri
– ri Sukun Kanununu ise II. Meclis yaptı.

Teşkilatı Esasi (1921 Anayasası I. Meclis Tarafından çıkarılmıştır.

Tekalifi Milliye (Milli Yükümlülük I. Meclis zamanında Mustafa Kemal Tarafından çıkarılmıştır.)
Takrir-i Sûkün (Huzurun Sağlanması Kanunu II. Meclis Tarafından çıkartılmıştır.)
 Gediz Muharebesi: Ali Fuat Cebesoy
Kuvayı Milliye ile Yunanistan’a taarruz
girişiminde bulundu.
I.İnönü Savaşı (Keşif Taarruzu):
Düzenli orduyu kurduktan sonra
düzenli ordunun savaştığı ilk savaş I.
İnönü Savaşı’dır. Bu savaşı düzenli
ordu kazanmıştır.
Kodlaması: MİLAT
Kronolojik Kodlaması: TLAİM
 Moskova Antlaşması
 İstiklal Marşı
 Londra Konferansı
 Afganistan ile Dostluk Antlaşması
 Teşkilatı Esasiye (1921 Anayasası)
II. İnönü Savaşı: Düzenli ordunun ikinci zaferidir. Mustafa
Kemal, İsmet Paşaya bir telgraf çekti. “Siz orda düşmanı
değil, kötüye giden bir milletin makus tarihini yendiniz.”
Kodlaması: FİFİ
 Fransa barış teklifi sundu
 İtalyanlar Anadolu’yu boşaltma kararı aldı.
 Fransa Zonguldak’tan çekildi.
 İngilizler Malta’daki 40 esiri serbest bıraktı.
Aslıhanlar – Dumlupınar Taarruz
Girişimi: Refet Paşa tarafından taarruz
girişimi denenmiş ve Refet Paşa
başarısız olmuştur. Bunun sonucunda
Refet Paşa görevden alındı. Batı
Cephesinin tek bir komutaya yani
İsmet İnönü’ye bırakılmıştır.
BATI CEPHESİ
 Sakarya Savaşı
Kütahya – Eskişehir Savaşı:
 Tarihteki son savunma savaşıdır.
 Düzenli ordunun ilk ve tek yenilgisidir.
 Melhame- i Kübra olarak bilinir.
 Fransa barış teklifini geri çekti.  Subaylar Savaşı olarak bilinir.
 İtalyanlar Anadolu’yu boşatma kararından  Mustafa Kemal Gazilik ve Mareşallik rütbelerini
vazgeçilmiştir. almıştır.
 Millet Meclisi Ankara’dan Kayseri’ye taşınma
 Fransa ile Ankara Anlaşması imzalandı ve
teklifi sunuldu.
 Maarif Kongresi toplandı. Fransızlar çekildi.
 İtalya Anadolu’yu tamamen boşaltmıştır.
Başkomutanlık Yasası  Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ile Kars
I. Meclis tarafından Mustafa Kemal’e
Antlaşması imzalandı.
Başkomutanlık yetkisi verildi. Askerlik  Mustafa Kemal Başkomutan olarak katıldığı ilk
mesleğine tekrardan geri döndü.
savaş Sakarya Savaşıdır.
Tekâlifi Millîye Kararları (Milli Yükümlülük):  Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması Güney
Ordunun ihtiyaçları için çıkarıldı. Cephesini ilgilendirmektedir.
 Ukrayna ile dostluk antlaşması imzalanmıştır.
Büyük Taarruz Savaşı
Başkomutanlık Meydan Muharebesi: Mustafa Kemal “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz, ileri” sözünü söylemiştir.
Dumlupınar Meydan Muharebesi: Kurtuluş Savaşının son savaşıdır. Mustafa Kemal’den sonra Mareşallik rütbesini
alan kişi Fevzi Çakmak’tır.

BATI CEPHESİ
 DOĞU CEPHESİ

Moskova Antlaşması:
Gümrü Barış Antlaşması: ıştır. Kars Antlaşması:
istan Sovyet Rusya ile imzalanm
 Kazım Karabekir ve Ermen Doğu sınırlarımız bu
tarafından imzalanmıştır. Batum, Gürcistan’a verildi. antlaşma sonrasında
 Doğu Cephesi kapanıyor. Bu Misakı Millideki ilk tavizd
ir.
kesinleşmiştir.
ilk
 Türk Devletinin geçtiği nıya n ilk bü yük Avrupa
TB M M ’y i ta Azerbaycan, Gürcistan,
anlaşmadır. dır. Sevr ’i
askeri devleti Sovyet Rusya’ Ermenistan ile imzalanmıştır.
 TBMM’nin ilk siyasi ve pa devleti
reddeden ilk büyük Avru
zaferidir. syonları ilk
vlet Sovyet Rusya’dır. Kapitüla
 TBMM’yi tanıyan ilk de yü k Av ru pa de vl eti Sovyet
redd ed en bü
Ermenistan’dır.
vlet Rusya’dır.
 Sevr ’i reddeden ilk de
Ermenistan’dır.
Gazi
Mustafa
Kemal
 GÜNEY
Kuvayı Milliye x Fransız, Ermeniler CEPHESİ
Sırasıyla
Ankara Antlaşması:
 Gaziantep (1921)
 Güney Cephesi kapandı.  Kahramanmaraş (1973)
 Hatay kaybedildi.
 Şanlıurfa (1984)
 TBMM’yi tanıyan ilk itilaf devleti Fransa’dır.
 Sevr’i reddeden ilk Avrupa devleti Fransa’dır.

ADANA ANTEP MARAŞ URFA

SÜTÇÜ İMAM
TUFAN BEY ŞAHİN BEY ALİ SAİP BEY
 Mudanya Ateşkes Antlaşması 11 Ekim 1922
 Kurtuluş Savaşı’nın askeri safhası bitmiş siyasi safhası başlamıştır.
 Antlaşmaya İngiltere (Hurrigton), Frasnsa (Churrpy), İtalya (Monbelli) TBMM adına İsmet Paşa
katılmıştır.
 Yunanistan (Mozoriks) görüşmelere katılmayıp İngiltere temsil etmiştir.
Maddeleri
 İstanbul ve boğazlar TBMM’ye bırakılacak
 Doğu Trakya TBMM’ye bırakılacak 15 gün içinde Yunanlılar burayı boşaltacaktır.
 TBMM Doğu Trakya’da 8.000’den fazla asker bulundurmayacaktır. (Bağımsızlığa aykırı)
Önemi
 Osmanlı devleti hukuken sona erdi
 Türklerin başarısı sonucu İngiltere’de Lyd George Hükümeti istifa etti
 Anlatma sonrası İstanbul teslim almaya giden kişi Refet Bele’dir. (Trakya Yüksek Komiseri olarak
gidiyor.)
 Silahlı mücadele sona erdi
 Mondros resmen geçersiz sayıldı.
 ı 1 Kasım 1922
Saltanatın Kaldırılmas

Kaldırılma Nedenleri al anac ağının düşünülmesi

bu nd an fa yd
oz an ’d a ik il ik çı ka rı p İtilaf devletlerinin
 L
düşmesi
 Milli egemenliğe terk
suz etkilemesi
 Millî Mücadeleyi olum
ucu nd a 1 K as ım 19 22 ’de kaldırıldı. Uyarı:
 Son .
dı rı lm as ı la ik li k ad ına atılan ilk adımdır
 Saltanatın k al
asıd ır.  Osma
 En büyük adım ise ha li fe li ği n kal dı rı lm nlı Mondros
f i i le n i le
Sonuçları  Muda
Osm an lı D ev le ti re smen sona erdi. nya ile hu
 623 yı ll ık
 Saltan kuken
ım atıldı. atın
 Laiklik yolunda ilk ad E fe nd i tayin edildi.
e A bd ül m ec it
 TMBB tarafından hal if
’ya götürüldü. kaldırılma
Mal ay a G em is iy le M al ta s ı yl a
 Sultan Vahdettin İngiliz r es m e n s o
l eg em en li k yolu nd a en büyük adımdır. na e r d i .
 Ulusa alleri kalmadı.
ik çı ka rm ak gi bi ih ti m
 Lozan’da ikil
 Lozan Barış Konferansı 24 Temmuz 1923
 Kurtuluş Savaşı’nın barış antlaşması Lozan’dır. Lozan İsviçre’nin bir kentidir ve antlaşma burada
imzalanmıştır.
Konferansa
 Lozan görüşmelerine TBMM’yi temsilen Mudanya’daki başarısından dolayı İsmet Paşa önderliğinde Hasan
Saka – Rıza Nur ve 34 delege temsil etmiştir.
Uyarı:
 Mondros’a imza attığı için Rauf Orbay Lozan’a gönderilmedi.
 Mustafa Kemal görüşmelerde iki konuda taviz verilmemesini istedi.
 Kapitülasyonlar
 Ermeni meselesi
Lozan’da Görüşülen Konular
 Sınırlar  Boğazlar  Kapitülasyonlar  Azınlıklar  Adalar

 Yabancı Okullar  Savaş Tazminatı  Osmanlı Dış  Patrikhane  Nüfus

Borç Mübadelesi
ATATÜRK DÖNEMİ İÇ
POLİTİKA
 HALİFELİĞİN KALDIRILMASI
Halifeliğin Kaldırılması 3 Mart 1924

3 Mart 1924’te Yapılan Diğer Düzenlemeler

O  Osmanlı Hanedanının yurtdışına çıkarılma kararı
alındı.
Ş  Şeriye ve Evkaf vekaleti kaldırılıp yerine Diyanet
İşleri Bakanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü

E oluşturuldu.
 Eşkanı Harbiye vekaleti kaldırıldı yerine Genel
Kurmay Başkanlığı oluşturuldu.
T  Tevhidi Tedrisat Kanununun kabulü (Eğitim ve
Öğretimin birleştirilmesi)
Uyarı: Bu kanunlar sırasında Şeyhülislamlık makamı kaldırıldı.
Son Şeyhülislam Mehmet Nuri Bey’dir.
 Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri
İsyan ile Parti Kapatıldı.
Terakkiperver Şeyh Said İsyanı Terakkiperver İzmir Suikastı
Cumhuriyet Fırkası (Cumhuriyet Kapatıldı. (Devlet (İstiklal
(İlk Muhalefet Rejimine Karşı İlk Eliyle Kapatılan İlk Mahkemeleri Son
Partisi) Ayaklanma) Parti) Kez Kuruldu.)

Parti kapatıldı. İsyan çıktı.

1929 Dünya Serbest Cumhuriyet Serbest Cumhuriyet Menemen Olayı
Ekonomik Krizi Fırkası kuruldu. Fırkası kurucusu (Asteğmen Kubilay,
(Kara Perşembe) Kurucu Ali Fethi tarafından kapatılan Mustafa Fehmi)
Mustafa Kemal’in Okyar üyeler ilk partidir. Cumhuriyet
farklı ekonomik Mekbule Atadan, Rejimine karşı çıkan
politikaları çıksın Adnan Menderes ayaklanma
diye Ali Fethi Okyar Ayaklanmaya katılan
öncülüğünde Serbest Divan Harpte
Cumhuriyet Fırkası yargılandı.
Kuruldu.
Rejime Yönelik Ayaklanmalar Cumhuriyet Rejimine Yönelik Ayaklanmalar
 31 Mart Olayları  Şeyh Said İsyanı
 Şeyh Said İsyanı  İzmir Suikastı
 İzmir Suikastı  Menemen Olayı
 Menemen Olayı
ATATÜRKÇÜLÜK VE
ATATÜRK İLKELERİ
 Atatürk İlkeleri

Cumhuriyetçilik

Nasıl Cumhuriyetçilik İlkesi İçin Şifre Kavramlar Nelerdir?

Sorulur? Millet iradesi, ulusal egemenlik, mili hâkimiyet, seçme ve seçilme, demokrasi, çok parti

Milliyetçilik
Atatürkçü Milliyetçilik Anlayışı
 Irk üstünlüğünü reddeder.
 Akılcılığı esas alır.
 Bilime ve fenne dayalıdır.
 laik yapıdadır.
 Sınıf ayrımına karşıdır.
Nasıl
Milliyetçilik İlkesi İçin Şifre Kavramlar Hangileridir?
Sorulur? Bağımsızlık, ulusçuluk, özgürlük, hürriyet, vatandaş, milli
birlik, millî kültür, millî dil
Halkçılık

Nasıl Halkçılık İlkesi İçin Şifre Kavramlar Hangileridir?

Sorulur? Eşitlik, sosyal adalet, sosyal devlet, demokrasi, demokratiklik, halk yararına yapılan
çalışmalar

Devletçilik

Devletçilik İlkesi İçin Şifre Kavramlar Hangileridir?

Nasıl Ekonomi, sermaye, yatırım.
Sorulur?
 Laiklik

Nasıl Laiklik İlkesi İçin Şifre Kavramlar Hangileridir?

Sorulur? Akıl, ilim, bilim, fen, teknoloji.

İnkılapçılık

İnkılapçılık İlkesi İçin Şifre Kavramlar Hangileridir?

Nasıl
Sorulur?
İlerleme, medenileşme, değişim, çağdaşlaşma
ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ
POLİTİKA
Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi
 SSCB’nin Kuruluşu ve Orta Asya’daki Türk Devletleri ile İlgili Gelişmeler

 Bolşevikler Ekim 1917’de yönetimi ele geçirmiştir. 3 Mart 1918’de Brest-Litovsk

Antlaşması ile Bolşevik yönetimi savaştan çekilmiştir.
 Savaş sonunda ekonomik açıdan güçlenmek isteyen Lenin, geçici uzlaşma
politikalarından ibaret N.E.P (Novaya Ekonomiçeskaya Politika) adı verilen ekonomi
politikasını ilan etmiştir (1921).
 Yönetimde de eski Rus İmparatorluğu federasyona dönüştürülmüş ve devlet 1 Ocak
1923’te Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği (SSCB) adını almıştır.

N.E.P (Novaya Ekonomiçeskaya Politika) İle

Nasıl Neler Sağlanmıştır?
Sorulur?  Tarım ürünlerine el konulmaktan vazgeçilmiştir.
 Çiftçiye, esnafa ve tüccara kolaylıklar
sağlanmıştır.
 Küçük sanayiciye destek verilmiştir.
 Yabancı sermayenin ülkeye girişi sağlanmıştır.
Rusların Orta Asya’yı İstilası

B. Basmacı Hareketi
 Korbaşı Ergan liderliğinde Hokand şehrinde başlayan ve tek gayesi,
Türkistan’ı Rusya baskısından kurtarıp istiklaline kavuşturmak olan
harekettir.
 Enver Paşa’nın, Yusuf Akçura, İsmail Gaspralı Zeki Velidi Togan
harekette etkili olmuşlardır.
 Basmacı Hareketi 1931’e kadar devam etmiş, bu tarihten sonra Ruslar
Basmacı Hareketi’ne son vermişlerdir.
 Bu mücadele sırasında Enver Paşa 4 Ağustos 1922’de şehit olmuştur.

Yusuf Akçura
Nasıl Türkçülük (Turancılık) akımının önde gelen düşünürüdür. Eserleri; Üç Tarz-ı Siyaset, Türk
Sorulur? Yurdu
İsmail Gaspıralı
Türkçülüğü (Turancılığı) savunmuştur. İslami Birlik Cedit Hareketi’nin kurucusudur.
Eserleri: Alem-i Nisvan, Tercüman gazetesi
Zeki Velidi Togan
Türkistan Millî Birliği’nin kurucusudur. Rus Meclisi Duma’da Ufa temsilcisi olmuştur.
İstanbul Üniversitesinde Umumi Türk Tarihi kürsüsünü kurmuştur.
 Japonya, Uzak Doğu’da Yeni Bir Güç ve Meiji Restorasyonu

 23 Ekim 1868’den 30 Temmuz 1912’ye kadar süren dönem Japonya’da

“Meiji Dönemi” (İmparator olan Mutsuhito’nun 45 yıllık saltanat
dönemine verilen özel bir isimdir.) olarak adlandırılmış derebeylik
yıkılmış, Japonya güçlü bir devlet hâline gelmiştir. Bu dönem Meiji
Restorasyonu olarak da anılmıştır.
 1929 Dünya Ekonomik Krizi ve Türkiye’ye Etkileri

Türkiye’nin Krize Karşı Aldığı Önlemler Nelerdir?

 Devletçilik politikası uygulanmıştır.
 1929’da Yerli Malı Haftası’nın kutlanması kararı
alınmıştır.
Nasıl  Merkez Bankası kurma kararı alınmıştır.
Sorulur?  Türk Parasının Değerini Koruma Kanunu çıkartılmıştır.
 Beş Yıllık Sanayi Planları hazırlanmıştır.
 Serbest Cumhuriyet Fırkası adıyla muhalefet partisi
kurularak özel sermaye desteklenmeye çalışılmıştır.
 Dış ödemelerde kliring ve takas sistemi uygulanmaya
başlanmıştır.
 Totaliter Rejimlerin Kurulması

İtalya’da Faşizm
 İtalya’da Benito Mussolini önderliğindeki Faşist Partisin
“Kara Gömlekliler”i Napoli’den Roma’ya yürümüş, darbe
yapılmasından çekinen hükûmet istifa etmiştir.
 Bu durum üzerine İtalyan kralı 30 Ekim 1922’de
başbakanlığa Mussolini’yi atamak zorunda kalmıştır.

Mussolini, Akdeniz’e “Bizim Deniz” (Mare Nostrum)

diyerek Roma İmparatorluğu’nu yeniden meydana getirmeyi
hedeflemiştir.
Almanya’da Nazizm
 Nazi Partisi ve Adolf Hitler Almanya, yönetiminde
etkili olmuştur.
 Nazi Partisi, “Gestapo” adı verilen gizli bir polis
teşkilatı kurarak halkın her türlü faaliyetini kontrol
altına almıştır.
 Kahverengi Gömlekliler, Nazizmin yükselmesinde
etkili olmuştur.
 “Hayat Sahası” ilkesi gerçekleştirilmeye
çalışılmıştır.
II. Dünya Savaşı
Dönemi
 II.Dünya Savaşı

Savaş Öncesindeki Gelişmeler

Almanya
 Almanya, Ekim 1933’te Silahsızlanma Konferansı ve Milletler Cemiyetinden çekilmiş 15 Mart 1939’da Çekoslovakya’yı işgal
etmiştir.
 Almanya ve İtalya arasında Çelik Pakt kurulmuştur. 1939
 Almanya 23 Ağustos 1939’da SSCB ile de bir Saldırmazlık Paktı imzalamıştır.

Japonya
 Japonya, Asya’daki faaliyetlerinde serbest kalmak amacıyla; 1933’te Milletler Cemiyetinden, 1934’te Washington
Antlaşması’ndan çekilmiştir.
 Aynı zamanda 1934’te, “Asya, Asyalılarındır.” diyerek Batılıların Çin’le olan münasebetlerini kesmelerini istemiştir.

İtalya
 Mussolini ile birlikte “Roma İmparatorluğu’nun yeniden kuruluşu” adı ile millî bir ideal hâline gelmiştir.
 II. Dünya Savaşı öncesinde İtalya; Doğu Akdeniz ve Anadolu’yu yayılma alanları olarak seçmiştir.
 1936 yılında İtalya’nın Habeşistan’ı işgal etmesi üzerine Almanya Locarno Antlaşması’nı feshetmiştir. Bu durum
üzerine Avrupa’daki mevcut durum bozulmuştur.
İngiltere ve Yatıştırma Politikası
 Yatıştırma Politikası, İkinci Dünya Savaşı’na giden süreçte İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain’in olası bir
savaşın başlamasına engel olmak için yürüttüğü diplomasi olup “Appeasement Politikası” olarak da
adlandırılmaktadır.
 Almanya’nın Çekoslovakya topraklarını işgal etmesiyle İngiltere’de yatıştırma politikasının bittiğini ilan etmek
zorunda kalmıştır.

Fransa
 Yatıştırma politikasını destekleyici tutum izlemiştir.

ABD
Savaşın başında tarafsız kalan ABD, sonraları Fransa ve İngiltere’ye silah yardımı yapmıştır. Almanya’nın
kışkırtmaları sonucunda Japonya tarafından Pearl Harlbour’da saldırıya uğramış ve kesin olarak savaşa
girmiştir.

SSCB
 SSCB, Almanya ile 1922’de Rapollo Antlaşması’nı yapmıştır.
 23 Ağustos 1939’da Almanya ile Sovyet Rusya arasında bir “Saldırmazlık Paktı” imzalanmıştır.
 Bu anlaşmayla Almanya Polonya üzerindeki emellerine bir adım daha yaklaşmıştır.
Savaş Yılları
Ülkeler Arası Gruplaşmalar
 Almanya’nın, 1936’da Avusturya’nın bağımsız bir devlet olarak kalacağını taahhüt etmesi, İtalyan-Alman ortak
cephesi olan “Berlin-Roma Mihveri” kurulmasına ortam hazırlamıştır.
 SSCB’ye karşı, 25 Kasım 1936’da Almanya ile Japonya arasında Anti Komitern Paktı kurulmuştur.
 Bu pakta daha sonra İtalya da katılmıştır. Siyasi rejim temeline dayalı bu ittifakla “Berlin- Tokyo Mihveri”
kurulmuş, İtalya’nın 5 Kasım 1937’de bu Pakta katılması ile “Berlin-Roma-Tokyo Mihveri” teşekkül etmiştir.
Barbarossa Harekatı
 Almanya 22 Haziran 1941’de SSCB’ye saldırarak “Barbarossa” harekâtını
başlatmıştır. Bu harekâtla 6 ay içinde SSCB’yi teslim almak isteyen
Almanya, iklim şartlarından dolayı hedefine ulaşamamıştır.
 Alman ordusu 1942 Mayıs ayında Kırım’ı alarak Kafkaslara girmiş ve
“Maikop Petroller Bölgesi” düşmüştür.

Pearl Harlbour Baskını

 Japonya, 7 Aralık 1941’de ABD’nin Pasifik üstünlüğünü
simgeleyen Hawaii takımadalarından Honolulu’daki deniz ve
hava üssü Pearl Harlbour’a saldırmış bunun üzerine ABD
Atlantik Bildirisini yayınlayarak savaşa girmiştir.
İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye

II. Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası

 1941’de Almanya ile Türkiye arasında bir saldırmazlık paktı imzalanmıştır.
 30 Ocak 1943’te Adana Konferansı’nda yapılan görüşmelerde Türkiye’nin savaşa katılmak için hazırlıksız
olduğu dile getirilmiştir.
 5 - 6 Kasım 1943’te Roosevelt ve Churchill, İnönü’yü Kahire’ye davet etmiş, böylelikle 4 - 6 Aralık’ta
gerçekleşen Kahire Görüşmeleri’nde İnönü, Türkiye’nin ihtiyacı olan silah ve malzemenin sağlanması şartıyla
savaşa katılmayı ilke olarak kabul etmiştir. Ancak 1944 yılı başlarında Türk ve İngiliz askerî yetkililerinin
Türkiye’nin ihtiyaçlarının tespiti konusundaki çalışmaları sonuca ulaşamamıştır.
 Türkiye San Francisco Konferansı’na katılabilmek ve Yalta Konferansı kararları uyarınca Birleşmiş Milletler
Teşkilatının asil üyeleri arasında yer alabilmek için Almanya’ya savaş açmıştır.
 Türkiye’de II. Dünya Savaşı sırasında Refik Saydam ve Şükrü Saraçoğlu başbakanlık yapmışlardır.
II.Dünya Savaşı’nın Türkiye’ye Etkileri
 Savaş ihtimaline karşı ülke gelirlerinin önemli bir kısmı savunmaya ayrılmıştır.
 Seferberlik nedeniyle tarım ve sanayi sektöründe iş gücünün azalması üretimin gerilemesine neden
olmuştur.
 Millî Korunma Kanunu ile hükûmete ekonomik hayatı düzenleyici çok geniş imkânlar sağlanmıştır.
 1942’de büyük kentlerde karne uygulamasına geçilmiştir.
 Aşırı kazançlar ve yüksek enflasyon da dikkate alınarak varlık vergisi (11 Kasım 1942) ve toprak
mahsulleri vergisi olmak üzere iki olağanüstü vergi uygulaması getirilmiştir.
 Nüfus artış hızında büyük bir gerileme olmuştur.
 II. Beş Yıllık Sanayi Planı uygulanamamıştır.
Soğuk Savaş Dönemi
 Soğuk Savaş Kavramı ve Dönemin Özellikleri

 II. Dünya Savaşı’ndan sonra ABD ile SSCB arasında, SSCB’nin

dağılmasına kadar gerginlik ve sınırlı çatışmalar ile siyasi,
psikolojik, ekonomik, bilim ve teknoloji alanlarındaki rekabet
dönemine Soğuk Savaş denir.

Nasıl Soğuk Savaş Deyimini İlk Kez Kim Kullanmıştır?

Sorulur? “Soğuk Savaş” deyimini ilk kez 1947’de ABD’li Bernard Baruch
kullanmıştır.
 BATI BLOKU DOĞU BLOKU

 Truman Doktrini  Cominform

 Marshall Planı  Comecon
 NATO  Varşova Paktı
 Batı Avrupa Birliği
 Avrupa Konseyi
 Avrupa Ekonomik Topluluğu

“kapitalizm-liberalizm-demokrasi” Komünizm

Bağlantısızlar

Her iki blokta yer almayan ve iki bloğa karşı eşit mesafede duranlar.
 Orta Doğu’daki Gelişmeler

İsrail’in Kuruluşu
 1917 yılında İngiltere Dışişleri Bakanı Balfour, Balfour
Deklerasyonu ile Filistin’de bir Yahudi devleti kurulmasını
kabul ettiğini bildirmiştir.

 1947’de İngiltere, ABD’nin de desteğini alarak Filistin

sorununu Birleşmiş Milletler Teşkilatına götürmüş, burada
Filistin’in Araplar ve Yahudiler arasında bölünmesi ve
Kudüs’e tarafsız bir statü verilmesi kararlaştırılmıştır.

 1948 yılında İngiltere’nin Filistin’deki mandasını

kaldırmasıyla bölgede İsrail Devleti’nin kurulduğu ilan
edilmiştir.
 Uzak Doğu’daki Gelişmeler

Kore Savaşı
ABD bağımlısı Güney Kore ile SSCB bağımlısı Kuzey Kore arasındaki
savaştır.
Savaşın temel nedeni SSCB’nin ABD’yi Kore’den uzaklaştırmak
istemesidir.
1950’de başlayan Kore Savaşı 1953 Temmuz’unda sona ermiş,
taraflar birbirlerine üstünlük sağlayamamıştır.
İmzalanan Panmunjom Mütarekesi ile Kuzey ve Güney Kore
arasındaki sınır yine 38’inci enlem olarak belirlenmiştir.

 Türkiye Kore Savaşı’na, Bakanlar Kurulu kararıyla Birleşmiş Milletler Kuvveti’ne

Nasıl Tuğgeneral Tahsin Yazıcı komutasında bir tugay asker göndererek destek
Sorulur? göndermiş, böylece Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez yurt dışına asker
yollanmıştır.
 Türk ordusu Kunuri Savaşlarında BM askerlerin imha olmasını önlemiştir.
 Ayrıca Türkiye NATO’ya katılma yolunda da önemli bir adım atmıştır.
 Asya ve Afrika’daki Gelişmeler

Hindistan
 Gandhi, Hindistan’da alınan Britanya Tuz Vergisi’ne karşı
1930’da yaptığı 400 kilometrelik “Gandhi Tuz Yürüyüşü”
ve “Pasif Direniş” ile ülkesinin Britanya’ya karşı
başkaldırmasına öncülük etmiş, 1942’de Britanyalılara
çağrıda bulunarak Hindistan’ı terk etmelerini istemiştir.

 II. Dünya Savaşı’ndan oldukça yıpranmış çıkan İngiltere,

bölgedeki gelişmelere daha fazla karşı koyamamış ve 14
Ağustos 1947’de Hindistan’ın bağımsızlığını tanımak
zorunda kalmıştır.
Pakistan
 23 Mart 1940’ta Lahor’da, Muhammed Ali Cinnah
başkanlığında toplanan Müslümanlar Birliği Cemiyeti
Kongresi’nde, Hindistan’ın Müslümanlar ile
gayrimüslimler arasında bölünmesi ve ayrı bir Pakistan
Devleti kurulması kararı alınmıştır.
 Muhammed Ali Cinnah, 14 Ağustos 1947’de Pakistan
Genel Valisi olmuş ve Pakistan bağımsızlığını
kazanmıştır.

ASEAN (Güneydoğu Asya Milletleri Birliği)

 Hindistan bölgesindeki ülkeler tarafından siyasi ekonomik ve ticari
alanda iş birliği sağlamak için 1967 yılında kurulmuş örgüttür.
Yumuşama (Detant) Dönemi
 Yumuşama Dönemi Politikaları

Ping Pong Diplomasisi

 Japonya’da dünya şampiyonası için bulunan Amerikan masa tenisi
(ping pong) takımı, 6 Nisan 1971 günü Çin’e davet edilmiştir ve 14
Nisan 1971’de Çin Başbakanı tarafından kabul edilmiştir.

 Aynı gün, ABD Başkanı Nixon da yirmi yıldan beri Çin’e karşı
uygulanmakta olan ticari ambargoyu kaldırmış ve Amerika’ya
gelmek isteyen Çinlilere vize verileceği bildirilmiştir.
Küba Buhranı
 SSCB, 1962 yılından itibaren Küba’ya güdümlü füzeler
yerleştirmeye başlamıştır.

 ABD’nin bu durum üzerine Küba topraklarına asker

çıkarması ABD ve SSCB’yi nükleer bir savaşın eşiğine
getirmiş ancak ABD’nin Türkiye’deki Jüpiter füzelerini
sökmesi karşılığında SSCB de geri adım atmış ve
Küba’daki füze sorunu da çözümlenmiştir.

 20 Haziran 1963’te Sovyet Rusya ile ABD arasında,

özellikle buhran dönemlerinde yanlış anlaşılmaları
önlemek için “Kırmızı Telefon Hattı” kurulmuştur.
 Türk-Yunan İlişkileri

Kıbrıs Sorunu
 Kıbrıs’taki Rumlar, adayı Yunanistan’a katma (Enosis) faaliyetleri yürütmüş, 1960 yılından sonra ise EOKA adlı
örgütü kurarak İngiltere ve Türklere karşı faaliyetlerde bulunmuşlardır. Türkler de Doktor Fazıl Küçük liderliğinde
Türk Mukavemet Teşkilatını (TMT) kurup Rumlara karşı mücadele etmişlerdir.

 1960 yılında Kıbrıs’ta bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuş, Cumhurbaşkanlığına Rum lider Makarios,
Cumhurbaşkan Yardımcılığına ise Türk lider Fazıl Küçük seçilmiştir.

 24 Aralık’ta Kanlı Noel adı verilen ve 24 Türk’ün şehit edildiği olay yaşanmıştır.

 Rumların hazırladığı Akritas Planı’na göre Türk halkı yok edilecek, ada Yunanistan’a bağlanacaktı.

 1974 yılında Kıbrıs Helen Cumhuriyeti ilan edilmiştir.

 Türkiye Bülent Ecevit’in başbakanlığı döneminde 20 Temmuz 1974’te Enosis’e engel olmak, barışı yeniden
kurmak ve Türklerin güvenliğini sağlamak amacıyla “Kıbrıs Barış Harekâtı”nı başlatmıştır.

 Harekâttan sonra 1975 yılında Rauf Denktaş yönetiminde Kıbrıs Tük Federe Devleti kurulmuştur.

 1983 yılında Kuzey Kıbrıs Tük Cumhuriyeti kurulmuştur.

 Katılımınız İçin
Teşekkür Ederiz.
Ahmet Cırık