Khởi động

Tìm hiểu chung về tác giả & tác phẩm

Tổ chức trò chơi: vòng quay may mắn –

tìm hiểu kiến thức về bài học.
VÒNG QUAY
MAY MẮN

30
20
10
40
1 2 3
80
50

4 5 6

60
70
QUAY
 Câu 1: Em hãy cho biết năm sinh năm mất
của tác giả Nguyễn Tuân?

A. 1910 - 1987 B. 1910 - 1988

C. 1910 - 1989 D. 1910 - 1990

QUAY
VỀ
Câu 2: Trong chương trình THCS em đã được
học văn bản nào của Nguyễn Tuân?

A. Chữ người tử tù B. Cô Tô

C. Sông Đà D. Đường vui

QUAY
VỀ
 Câu 3: Quê Nguyên Tuân ở đâu?

A. Hà Nội B. Thái Bình

C. Thái Nguyên D. Hà Nam

QUAY
VỀ
Câu 4: Nguyên Tuân giữ chức vụ Tổng thư kí
Hội Văn nghệ VN trong thời gian nào?

A. 1948 - 1957 B. 1948 - 1958

C. 1948 - 1959 D. Đáp án khác

QUAY
VỀ
Câu 5: “Chữ Người tử tù” thuộc thể loại nào?

A. Tùy bút B. Truyện ngắn

C. Ký D. Đáp án khác

QUAY
VỀ
Câu 6: “Người lái đò Sông Đà” là bài tùy bút
in trong tập?

A. Con sông Đà B. Dòng sông Đà

C. Sông Đà D. Người lái đò Sông Đà

QUAY
VỀ
Nguyễn Tuân
 Cấu trúc bài học
I. Tìm hiểu chung

II. Đọc – hiểu văn bản

III. Tổng kết

IV. Luyện tập

V. Vận dụng
 I. Tìm hiểu chung
Sông Đà”
a. Hoàn cảnh sáng tác

- Tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960, gồm
15 tùy bút. Đây là kết quả chuyến đi thực tế của
Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm 1958.
 I. Tìm hiểu chung
Sông Đà”
b. Thể loại tùy bút

- Tuỳ bút thuộc thể kí.

- Thể hiện tính chủ quan, chất trữ tình rất đậm.
Nhân vật chính là cái tôi của nhà văn.
- Ngôn ngữ giàu hình ảnh và chất thơ.
 I. Tìm hiểu chung
Sông Đà”
c. Nội dung

- Phong cảnh Tây Bắc vừa uy nghiêm hùng vĩ,

vừa thơ mộng trữ tình.
- Con người Tây Bắc dũng cảm, lao động cần cù.
 I. Tìm hiểu chung
bút “Người lái đò Sông Đà”

- Xuất xứ: Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)

- Nội dung:

+ Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc qua hình ảnh

của Sông Đà hung bạo - trữ tình.
+ Vẻ đẹp của con người lao động Tây Bắc qua
hình ảnh của những người lái đò trên sông.
 I. Tìm hiểu chung
bút “Người lái đò Sông Đà”

- Chủ đề: Tác phẩm thể hiện tình cảm

yêu mến thiên nhiên, đất nước, con người
và cuộc sống mới ở vùng cao Tây Bắc
của nhà văn.
 II. Đọc - hiểu văn bản
1. Hình ảnh Sông Đà
- Sông Đà được nhà văn quan sát và miêu tả ở nhiều góc độ:
a. Về “lai lịch”
“Chúng thủy giai đông tẩu
Đà giang độc Bắc lưu”

- Mọi con sông đều chảy theo hướng Đông, chỉ có sông Đà theo hướng Bắc.
 Cách giới thiệu tạo ấn tượng về Sông Đà: như một nhân vật có cá tính
độc đáo.
HÌNH ẢNH CON SÔNG ĐÀ TRÊN BẢN ĐỒ
b. Về tính cách:
 Một dòng sông hung bạo – hiểm ác:
- Con sông dữ dội “Bờ đá dựng thành vách,
dòng sông lúc đúng ngọ như một cái hang
tối, sâu và lạnh”. Vách đá hai bên bờ sông

- Con sông luôn hung hăng, “ưa gây sự”.

Nó luôn chờ đợi người lái đò nào đi qua
để giáng tai họa cho họ.

Những hút nước lòng sông

b. Về tính cách:
 Một dòng sông hung bạo – hiểm ác:

“Nước xô đá, đá xô sóng,

sóng xô gió, cuồn cuộn luồng
gió gùn ghè như muốn đòi nợ
xuýt một chiếc thuyền nào qua
đó”.
b. Về tính cách:
 Một dòng sông hung bạo – hiểm ác:

- Những dòng thác lao dòng, những thạch

trận trên sông nhằm uy hiếp người lái đò.
Khi thì “oán trách van xin” , khi thì “ khiêu
khích, giọng gằn và chế nhạo”, khi thì “rống
lên”, “reo như đun sôi”…

 Sông Đà “thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một”
sẵn sàng cướp đi mạng sống con người, có tâm địa ác độc như dì ghẻ.
b. Về tính cách:
 Một dòng sông hung bạo – hiểm ác:

 Nguyễn Tuân dùng nhiều câu góc

cạnh, giàu tính tạo hình, những động từ
mạnh, và lối nói ví von, ẩn dụ tượng
trưng, liên tưởng đầy bất ngờ, chính
xác, thú vị.
b. Về tính cách:
 Một dòng sông thơ mộng – trữ tình:

- Về hình dáng:
+ “Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ
tình…”
+ “Sông Đà như một áng tóc mun, dài
ngàn ngàn vạn vạn sải”.

 Sông Đà như hình ảnh của thiếu nữ Tây Bắc kiều diễm và man sơ.
b. Về tính cách:
 Một dòng sông thơ mộng – trữ tình:

- Màu nước của dòng sông thay đổi theo mùa:

+ “Mùa thu, nước sông Đà lừ lừ
+ “Mùa xuân, dòng xanh ngọc bích”
chín đỏ như da mặt người bầm đi vì
rượu bữa…”
b. Về tính cách:
 Một dòng sông thơ mộng – trữ tình:

- Hai bên bờ sông:

+ “ lặng tờ”…
+ “Hoang dại như một bờ tiền sử…”
+ “Hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi
xưa”…
b. Về tính cách:
 Một dòng sông thơ mộng – trữ tình:

 Sông Đà thật mỹ lệ và như “một cố

nhân…lắm bệnh nhiều chứng” gợi cảm
hứng nghệ thuật và cảm xúc; vừa Đường
thi lại vừa hiện đại.
1. Hình ảnh Sông Đà
a. Về “lai lịch”
b. Về tính cách

 Tóm lại, bằng khả năng quan sát sắc sảo,trí tưởng tượng phong phú,
ngôn ngữ điêu luyện… Nguyễn Tuân đã cung cấp những kiến thức hết
sức chi tiết về một dòng sông nổi tiếng ở Tây Bắc của Tổ quốc.
 Sông Đà như một công trình nghệ thuật thiên tạo để nhiều dấu ấn cho
những ai một lần biết đến.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà

- Hình ảnh người lài đò chính là đối tượng

của cái đẹp, lấp lánh ánh sáng của người

nghệ sĩ tài hoa. Bởi lẽ, ở đây, lái đò - chở
đò là cả một nghệ thuật cao cường trên
sông nước.
- Nghệ thuật ấy là sự nhập thân vào cả hai

phương diện tâm hồn và tính cách của ông

lái.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
a. Lai lịch:

“Quê ông ở ngay chỗ ngã tư sông sát tỉnh”.

- Ông đò là một ông già 70 tuổi. Ông

sinh ra và lớn lên ngay bên bờ sông Đà.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
a. Lai lịch:

“Thời Tây , Tàu …ông chở đò dọc tải

chè mạn , chè cối từ Mường Lay cho đến
hết cửa rừng hòa bình…”

 Phần lớn cuộc đời ông dành cho

nghề lái đò dọc trên sông Đà – một
nghề đầy gia khổ và hiểm nguy.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
b. Hình dáng:
“Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng như kẹp lấy
một cái cuống lái tưởng tượng. Giọng ông ào ào như tiếng nước trước mặt
gềnh… Nhỡn giới ông vòi vọi ….Cái đầu quắc thước…đặt trên một thân hình
cao to và gọn quánh như chất sừng, chất mun.”
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
b. Hình dáng:
- Cái gian nan, khổ cực của nghề lái đò như “chạm khắc”, làm nên một hình dáng rất
đặc biệt của ông lái.
 Chỉ một vài nét, Nguyễn Tuân đã tạc nên một bức chân dung của lái đò không chỉ
hình dáng bề ngoài mà cả nội tâm, phong thái của một người lao động có tâm hồn.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
c. Tài năng và tâm hồn
- Trong thời gian hơn chục năm “trên
sông Đà, ông xuôi, ông ngược hơn
một trăm lần…chính tay ông giữ lái
độ sáu chục lần”…Ông thuộc dòng
sông như thuộc “một trường thiên
anh hùng ca…”
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
c. Tài năng và tâm hồn

- Bình tĩnh, ung dung đối đầu với những

cơn cuồng bạo của thác gềnh (nén đau,
giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo
lần lượt vượt qua các vòng vây của thủy
trận sông Đà).
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
c. Tài năng và tâm hồn

- Xử lý các tình huống nguy hiểm một

cách tài tình, linh hoạt “nắm chắc binh
pháp của thần sông, thần núi…”.
- Động tác điêu luyện “cỡi đúng ngay lên
bờm sóng luồng nước, phóng thẳng thuyền
vào giữa thác…”

=> Là người mưu trí, dũng cảm, bản lĩnh cao cường và tài ba.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
c. Tài năng và tâm hồn

Cảnh vượt thác sông Đà

 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
c. Tài năng và tâm hồn

- Ông không thích lái đò trên những

khúc sông bằng phẳng. Ông bảo “Chạy
thuyền trên khúc sông không có thác,
nó dễ dại tay dại chân và buồn ngủ”.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
c. Tài năng và tâm hồn

- Ông thích chạy đò qua những khúc

sông có nhiều gềnh thác vì ông cảm
nhận rằng “hết gềnh thác, hình như
sông Đà hết đậm đà với nhà đò”.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà
c. Tài năng và tâm hồn

- Người lái đò coi việc chiến thắng thủy

trận sông Đà là chiến công mà chỉ là một
chuyện thường, là điều tất nhiên “đêm ấy
nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống
cơm lam và toàn bàn về cá anh vũ đầm
xanh…”

 Là một người nghệ sĩ tài hoa, yêu mến và tự hào với công việc.
 2. Hình tượng người lái đò Sông Đà

 Tóm lại:

-Ông lái đò là hình ảnh tuyệt đẹp về người lao động bình thường nhưng tài ba, trí

dũng. Nhân vật ông lái được xây dựng trong mối tương quan với hoàn cảnh (cuộc
đối đầu dữ dội với sông Đà)  để làm bật nổi phẩm chất và tính cách.
-Nét độc đáo là Nguyễn Tuân đã sử dụng tri thức hội họa, điện ảnh, võ thuật, quân

sự một cách tài hoa – uyên bác để diễn tả sinh động tài nghệ của nhân vật.
 Qua đó, nhà văn đã dành cho nhân vật những tình cảm yêu mến và trân trọng,

ngợi ca.
* Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân qua bài tùy bút:

- Qua bài tùy bút, ta thấy rõ phong cách của Nguyễn

Tuân:
+ Cách nhìn và tả cảnh thiên nhiên thật đẹp (thiên nhiên
sông Đà vừa mang một vẻ đẹp dữ dội “như thiên anh
hùng ca”, vừa mang vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng…)
 Tình yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, vốn ngôn
ngữ cực kỳ phong phú của nhà văn.
* Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân qua bài tùy bút:

- Qua bài tùy bút, ta thấy rõ phong cách của Nguyễn

Tuân:
+ Cách nhìn và miêu tả con người lao động của nhà văn
chú trong vào vẻ đẹp trí tuệ , tài năng và tâm hồn (tấm
lòng ông lái và cô lái đò thật chân chất, đôn hậu).
* Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân qua bài tùy bút:

- Nghệ thuật viết tùy bút của Nguyễn Tuân thật đặc
sắc:
+ Lối ví von độc đáo, bất ngờ, chính xác.
+ Chi tiết chân thực và hóm hỉnh.
+ Cách viết phóng túng, ngôn ngữ điêu luyện.
+ Sự hiểu biết khoa học cặn kẽ, sức tưởng tượng phong
phú, cảm xúc sâu lắng. Đặc biệt là lòng yêu thương và tự
hào về con người và đất nước.
 III. Tổng kết

- Giới thiệu, khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp

của thiên nhiên và con người lao động ở
miền Tây Bắc của Tổ quốc.

- Thể hiện tình yêu mến, sự gắn bó thiết

tha của Nguyễn Tuân đối với đất nước và
con người Việt Nam.
 III. Tổng kết

- Những ví von, so sánh, liên tưởng, tưởng tượng

độc đáo, bất ngờ và rất thú vị.
- Từ ngữ phong phú, sống động, giàu hình ảnh và
có sức gợi cảm cao.
- Câu văn đa dạng, nhiều tầng, giàu nhịp điệu, lúc
thì hối hả, gân guốc, khi thì chậm rãi, trữ tình…
 IV. Luyện tập

Đề bài: Viết cảm nghĩ về một đoạn văn mà anh (chị) thấy đặc
sắc nhất trong đoạn trích?
 V. Vận dụng

BÀI TẬP VÈ NHÀ

Câu hỏi: Tùy bút “Người lái đò sông Đà” đã đem đến cho anh(chị)
những tri thức về các lĩnh vực nào của đời sống? Nêu dẫn chứng cụ
thể?