MGA KABIHASNAN SA MESOPOTAMIA

Araling
Panlipunan
By: Anne kursten C. Saboco
Grade 8 st. Bartholomew
Ano ba ang SIBILISASYON?
ANG SIBILISASYON AY NAG
LALARAWAN SA MATAAS NA
URI NG PAMAYANAN NA
NAKAMIT ANG PAGBABAGO SA
LIPUNAN, KULTURA AT
TEKNOLOHIYA
Sino ba si V. Gordon Childe?
Si V. Gordon Childe ay isang
kilalang arkeologo mula sa Australia
na nakilala sa kanyang mga
kontribusyon sa pag-aaral ng
prehistorya, ebolusyon ng lipunan, at
ang paglipat mula sa mga lipunang
mangangaso-pumulot hanggang sa
mga sibilisasyong agrikultural.
 Pangunahing katangian at
sekundaryang katangian
Pangunahing Sekundaryang
katangian katangian
• Pamayanang urban • Sistema ng pagsulat
• Pagkaroon ng iba pang kasanayan maliban sa • Pagtatayo bg mga impraestruktura tulad ng kalsada,
pagsasaka at pangangaso tulay, at pader
• Mataas na antas ng produksiyon ng mga • Paggawa ng mga monumento, gusali na
pangunahing materyales nagpapaganda sa lungsod, mga templo para sa mga
• Pamahalaan diyos at palasyo ng mga pinuno
• Pagbabalangkas sa mga tao sa lipunan • Pag-usbong ng sining
• Pagkakaroon ng kalakalang panlabas
Kulturang Sumerian
Ang Great Ziggurat ng Ur ay isa sa tanyag na mga
ziggurat ng mga Sumerian, mga mala-piramideng
gusali na itinayo mula sa ladrilyo, kinalalagyan ng
kanilang mga diyos at diyosa, at mahalagang sentro
ng pananampalataya, matatagpuan hanggang
ngayon sa Iraq.
Kulturang Sumerian
Ang mga Sumerian ay may malaking kontribusyon sa
kultura at lipunan, partikular na sa pagsusulat at
pamamahayag ng kanilang mga paniniwala. Ang kanilang
sistema ng pagsulat na cuneiform, na unang ginamit sa
pagtatala ng kalakalan, ay naging pundasyon din sa
kanilang relihiyosong at pampanitikang tradisyon.
Kulturang Sumerian
Ang clay tablets, kung saan iniuurong ang mga simbolo
gamit ang tambo at basing clay, ang kanilang ginamit na
pangunahing kasangkapan sa pagsusulat. Isang halimbawa
ng kanilang pampanitikang ambag ay ang Epiko ni
Gilgamesh, na naglalarawan ng buhay ng hari ng Ur at ang
kanyang pakikipagsapalaran.
Kulturang Sumerian
Matatagpuan ito sa Nineveh at itinuturing bilang isa sa
pinakamatandang kuwento sa kasaysayan ng mundo,
nagpapakita ng yaman ng kanilang kultura at kaalaman.
Pamahalaang Sumerian
Ang pamamahala ng Sumeria ay naging isang
monarkiyang pinamumunuan ng isang hari mula sa isang
tanyag na dinastiya, na naitala sa King's List at
naglalarawan ng uri ng pamumuno at impluwensiya ng
bawat hari sa kanilang lipunan, na nagpapakita ng
pagyabong ng kanilang kultura at pamahalaan.
 Mga Inobasyong Sumerian
Ang mga Sumerian ay nag-ambag ng mahahalagang imbensyon sa
pamumuhay tulad ng potter's wheel na nagpabilis sa paggawa ng paso at
ang chariot na tumulong sa kanilang digmaan. Ang kanilang inobasyon sa
agrikultura, tulad ng plow o araro, ay nakatulong din sa pag-unlad ng
kanilang pamayanan. Gayunpaman, pinagdaanan din nila ang mga
kaguluhan sa pulitika na nagresulta sa pagpapalit-palit ng mga pinuno at
digmaan para sa kontrol ng likas na yaman. Ang pag-aklas ng Akkad ay
naging simula ng unang imperyo sa daigdig matapos nilang sakupin ang
mga lungsod-estado sa Mesopotamia.
Mga Imperyo sa Mesopotamia
 Akkad
Ang Imperyong Akkadian, itinuturing na unang imperyo sa kasaysayan, ay itinatag ni
Haring Sargon sa pamamagitan ng pananakop sa mga pamayanan sa Mesopotamia.
Ang Akkadian ay nagtagumpay sa pagpapalaganap ng kanilang wika at kalakalan,
ngunit humarap din sila sa mga hamon tulad ng paglusob ng mga Gutians at pag-
aaklas ng mga sinakupan. Sa kabila ng pamumuno ni Naram-Sin, ang imperyo ay
bumagsak dahil sa mga pangyayari tulad ng pagbabago sa klima, delubyong agraryo,
at kaguluhan politikal at panlipunan. Ang pagbagsak ng Akkad ay nagresulta sa
pagkawatak-watak muli ng mga lungsod-estado sa Mesopotamia at ilang taong
kaguluhan politikal sa rehiyon.
 Babylonia
Ang mga Amorite ang nagmana sa kadakilaan ng Sumer at
Akkad sa Mesopotamia at itinatag ang Babylonia bilang
kanilang pamayanan. Sa ilalim ng pamumuno ni Hammurabi
mula 1792 hanggang 1750 BCE, umunlad ang Babylonia at
kilala ito bilang sentro ng kultura, politika, at kalakalan. Ngunit
ang mga Hittite mula sa Anatolia ang nagdulot ng kaguluhan at
nagtapos sa kapayapaan ng Babylonia, na nagresulta sa
pagbagsak ng imperyo.
 Assyrian
Ang kawalan ng matibay na liderato sa Babylonia at ang pananakop ng mga Hittite
ang nagbigay-daan sa pag-angat ng Assyria bilang bagong kaharian sa
Mesopotamia, na kilala sa militarismo at pagpapalawak ng teritoryo. Si Haring
Tiglath-pileser I ay kilala sa kanyang mahigpit na pamumuno at pagtatayo ng mga
bagong templo para sa mga diyos, habang si Ashurbanipal ay naging kilala sa
pagpapagawa ng Maharlikang Silid-aklatan ng Nineveh, kung saan natagpuan ang
mga mahahalagang dokumento tulad ng Epiko ni Gilgamesh, na nagkaroon ng
malaking impluwensya sa pamayanan ng Mesopotamia.
 Chaldean
Ang pagbagsak ni Haring Ashurbanipal ng Assyria ay nagdulot ng paghina at
pagdahan-dahan ng mga sibilisasyon sa Mesopotamia, na nagbunsod sa pag-
usbong ng Chaldea bilang bagong kaharian. Pinamunuan ni Haring
Nebuchadnezzar II, ang Chaldea ay pinalawak ang teritoryo mula sa Golpo ng
Persiano hanggang sa Dagat Mediteraneo at pinalawak ang lungsod ng Babylon,
kabilang ang pagtatayo ng Hanging Gardens at Ishtar Gate. Subalit ang
pagbagsak ng kaniyang pamumuno ay nagdulot ng pag-angkin ng Persyano sa
rehiyon.