EĞİTSEL (AKADEMİK) REHBERLİK

Dr. Öğr. Üyesi Elvan YILDIZ AKYOL

“Eğitsel rehberlik” ifadesinden
ne anlıyorsunuz?

Eğitsel rehberlik kapsamında ne

gibi çalışmalar yapılabilir?
Eğitsel Rehberlik

■ Öğrencilerin eğitim ve öğretim çalışmalarında karşılaştıkları güçlükleri gidermek

amacıyla gerçekleştirilen rehberlik hizmetleridir.

■ Öğrencinin öğrenmesi ve başarılı olmasına yardımcı hizmetlerdir.

Eğitsel Rehberlik Hizmetlerinin Kapsamı

■ Eğitsel rehberliğin temel amacı öğrenciye

öğrenmeyi öğrenmektir.
Eğitsel Rehberlik Hizmetlerinin Kapsamı

■ Eğitsel rehberliğin kapsamında öğrenci, öğretmen ve veli yer almaktadır.

■ Öğrencilerin kendini tanıması, öğrenmeyi öğrenmesi; öğretmenlerin öğrencilerin

bireysel farklarına göre nasıl bir eğitim öğretim ortamı hazırlayacağı; velilerin de kendi
çocuklarının bireysel özelliklerine göre eğitim hayatlarına nasıl destek olabilecekleri
konusunda bilgilendirmelerin yapılması eğitsel rehberliğin kapsamında yer almaktadır.
Danışmanların Eğitsel Rehberlikle İlgili Yeterlikleri

1. Öğrenme stillerini belirleme

2. Etkili çalışma becerilerini kazandırma
3. Zamanı etkili kullanma becerileri geliştirme
4. Sınav kaygısı ile baş etmeye yardımcı olma
5. Çalışma ortamını düzenleme becerisi
6. Okuma alışkanlığı kazandırma
7. Ders araç gereçlerini kullanma becerisi kazandırma

devam…
Danışmanların Eğitsel Rehberlikle İlgili Yeterlikleri

8. Çok boyutlu düşünme becerisi kazandırma

9. Dikkat toplama egzersizi yaptırma
10. Motivasyonu artırıcı çalışmalar yapma
11. Ders dinleme becerisi kazandırma
12. Not tutma becerisi kazandırma
13. Kaynaştırma eğitimindeki öğrencilerin gelişimini izleme

(Bu yeterlik alanları eğitsel rehberliğin kapsamını ortaya koymaktadır.)

 Okullarda Eğitsel Rehberlik
Kapsamında Yürütülebilecek
Çalışmalar
1. Okulu Tanıma ve Uyum Sağlama
2. Verimli Ders Çalışma
3. Öğrenmeyi Öğrenme
4. Öğrenme Stratejileri
5. Öğrenme Stilleri
6. Çoklu Zeka Kuramı
1. Okulu Tanıma ve Uyum Sağlama

■ Okula yeni başlayan öğrencilere, eğitim

yılı başında, okulu, kurallarını, işleyişini
tanıtmak, okul ve o çevrede ihtiyaçlarını
nasıl karşılayacakları hakkında bilgi
vermek ve böylece yeni girdikleri
ortama uyum yapmalarını sağlamak
amacıyla verilen yardımdır.
1. Okulu Tanıma ve Uyum Sağlama

■ Duruma alıştırma (oryantasyon) çalışmalarının belirli bir plan çerçevesinde ve bazı temel
ilkeler göz önünde bulundurularak yürütülmesi gerekir.

1- Duruma alıştırma programı bütün yeni öğrencilere ulaşabilmelidir.

2- Bu program okulun sürekli bir faaliyeti olmalıdır.
3- Duruma alıştırma programı, bütün faaliyetleri ayrıntıları ile hazırlanmış bir program olmalıdır.
4- Bu program çeşitli faaliyetler içermelidir.
5- Tanıma, uyum sağlama ve öğrenme ile ilgili daha çok ortak ihtiyaç ve problemler bu
etkinliklerde ağırlık merkezini oluşturmalıdır.

devam…
1. Okulu Tanıma ve Uyum Sağlama

6- Bu programın uygulanmasında okuldaki tüm görevliler işbirliği içinde olmalıdır.

7- Duruma alıştırma programı velileri de kapsamalıdır.
8- Duruma alıştırma programı sonucunda bir “değerlendirme” yapılmalıdır.
9- Duruma alıştırma programının uygulanmasında rehberliğin genel felsefesi ve ilkeleri
esas alınmalıdır.
10- Program içinde, engelli ve özel gereksinimi olan öğrenciler için önlemler alınmalıdır.
1. Okulu Tanıma ve Uyum Sağlama

■ Duruma Alıştırma Programında Yer Alan Bazı Etkinlikler:

1. Öğrenci, öğretmen ve velilerin katılacağı bir tanışma faaliyeti düzenlenebilir.

2. Öğrencilerin okulun fiziki yapısını tanımasına yönelik etkinlikler planlanmalıdır.
3. Akran danışmanlığı ve rehberliğine yönelik çalışmalar planlanabilir.
4. Öğrencilerin birbirleriyle kaynaşmasına yardımcı olacak çalışmalara yer verilebilir.
2. Verimli Ders Çalışma

«Başarılı kişi çok çalışan değil, etkili ve verimli çalışandır.»

■ Etkili ve verimli çalışma yolları:

a) Zaman Yönetimi
b) Çalışma Ortamının Düzenlenmesi
c) Etkili Okuma
d) Not Alma
e) Etkin Dinleme
f) Sınava Hazırlanma
2. Verimli Ders Çalışma

a) Zaman Yönetimi

■ Zaman göreceli bir kavramdır. Bu bağlamda,

kişiden kişiye her anın zamansal olarak
anlamı farklıdır.

■ Etkili çalışmak içinse bireyin hangi

zamanlarda daha etkin olduğunu
belirleyerek bu zaman aralıklarında
çalışması önemlidir.
2. Verimli Ders Çalışma
a) Zaman Yönetimi
■ Zaman hırsızları olarak tanımlanabilecek pek çok etkinlik bizim
zamanımızın verimsiz olarak geçmesine neden olmaktadır.
■ Bunlar; uzayan arkadaş sohbetleri, plansız TV izleme, online platformlarda
sohbet ve oyun oynama vb…
■ Bu konuda yapılması gereken ilk şey haftalık bir planla 24 saatimizi nasıl
geçirdiğimizi ortaya çıkarmaktadır.
■ Bunun için birey bir hafta boyunca kendi günlük yaptığı işleri gözlemler ve
her bir aktiviteye ne kadar süre ayırdığını belirler.
■ Belirlenen bu saatleri de göz önünde bulundurarak kendisine dönemlik,
haftalık ve günlük planlar yapar ve bu planları uygulamaya geçirir. (Bu
planların yazılı olarak yapılması önemlidir.)
2. Verimli Ders Çalışma

b) Çalışma Ortamının Düzenlenmesi

■ Öğrencilerin sahip olduğu olanaklar

dahilinde çalışma ortamı rahat, sakin,
yeterli düzeyde ısısı ayarlanmış,
yeterince havalandırılmış, yeterli bir
aydınlatmanın yapıldığı bir ortam
olmalıdır.
2. Verimli Ders Çalışma

c) Etkili Okuma
■ Etkili okuma, zihnin etkin olarak sürece dahil olmasıyla mümkün olabilmektedir.

■ Okuma sürecinde karşılaşılan anlama güçlükleri ile başa çıkma yolları şu şekilde sıralanabilir:
– O konuda daha önce bilinenlerle ilişki kurma
– O bölümü tekrar okuma
– Açıklamaların ileride olacağını düşünerek okumaya devam etme
– Anlaşılmayan bölümü ana fikirle ilişkilendirme
– Anlaşılmayan kelimeleri açıklığa kavuşturma
– Aynı konuda yazılmış başka bir kaynağa bakma
– Okuma işi bittikten sonra okunan metin hakkında kendi kendine soru sorma ve cevaplama
– Okunan metnin özetini çıkarma
– Okurken metnin önemli bölümlerinin altını çizme ve notlar alma.
2. Verimli Ders Çalışma

d) Not Alma

■ Not alma, derste ders kitabında bulunmayan

açıklamaların, düşüncelerin, ana noktalarının saptanarak
kısaca kaydedilmesidir.

■ Not alma, öğrencinin konuya yoğunlaşmasına, dikkatle

dinleyerek ana noktaları anlamasına ve belirlemesine
yardımcı olmaktadır.

■ Not alarak dersi etkin dinleyen öğrencinin dikkati dağılmaz,

ders süresince uyanık kalır ve öğrenme gerçekleşir.
2. Verimli Ders Çalışma

e) Etkin Dinleme

■ Etkin dinleme ve dinlediğini uzun süreli belleğe kaydetme, öğrenme sürecinde önemli bir yere sahiptir.

■ Etkili dinleme alışkanlıkları şu şekilde sıralanabilir:

– Dersi dinleme konusunda istekli olma
– Aktif dinleme
– Sözel olmayan mesajları dikkate alma
– Önemli bilgiye işaret eden ipuçlarına dikkat etme
– Not alma
– Ders için ön hazırlık yapma
2. Verimli Ders Çalışma

f) Sınava Hazırlanma

■ Sınavlara hazırlık yapılırken dikkat edilmesi gereken kurallar şu şekilde sıralanabilir:

1. Girilen sınavın tipi önceden öğrenilmelidir.

2. Okul sınavlarında her öğretmenin sınavdaki beklentileri daha önceden bilinmelidir.
3. Soruların nasıl puanlandığına dikkat edilerek sorular cevaplanmalıdır.
4. Sınav anında akla gelen olumsuz düşünceler, olumlu cümlelere çevrilmelidir.
5. Sınav başlamadan gerginlik ve kaygı varsa, derin nefes tekniği ile gevşeme çalışmaları yapılabilir.
6. Sınav anında yaşanılabilecek gerginlik anlarında, kısa aralar verilerek olumlu düşünme, nefes
egzersizi yapılabilir.
3. Öğrenmeyi Öğrenme

«Geleceğin cahili okumayan kişi olmayacaktır. Nasıl öğreneceğini bilmeyen kişi

olacaktır.»

İyi bir öğretim;

- Öğrenciye nasıl öğreneceğini,

- Nasıl hatırlayacağını,
- Kendi kendine nasıl güdüleneceğini,
- Öğrenmesini nasıl yönlendireceğini

öğretmeyi kapsar.
3. Öğrenmeyi Öğrenme

■ Eğitsel rehberliğin temel amacı, öğrenciye öğrenmeyi öğretmektir.

■ Öğrenmeyi öğrenme, var olan bilgileri kullanarak yeni durumlar için gerekli bilgiyi
üretebilmek demektir.
4. Öğrenme Stratejileri

■ Öğrenmeyi gerçekleştirmek için izlenen yollar demektir. Diğer bir ifadeyle, öğrencinin
kendi kendine öğrenebilmesi için kullandığı işlemlerdir.

■ Stratejiler:
a) Dikkat Stratejileri
b) Kısa Süreli Belleğe Depolamayı Artıran Stratejiler
c) Anlamlandırmayı Güçlendirici Stratejiler
d) Geri Getirmeyi Artırıcı Stratejiler
e) Güdüleme Stratejileri
4. Öğrenme Stratejileri

a) Dikkat Stratejileri:

– Anahtar sözcüklerin veya temel fikirlerin altını çizme.

– Metin kenarlarına not alma.
– Öğrenme hedefine sahip olma.
4. Öğrenme Stratejileri

b) Kısa Süreli Belleğe Depolamayı Artıran Stratejiler:

– Zihinsel tekrar stratejisi: Ezberlenecek bilginin tekrar edilmesidir.

– Gruplama stratejisi: 1 7 5 6 2 9 0  175 62 90 (TC kimlik numarasını gruplandırarak
akılda tutma)
4. Öğrenme Stratejileri
c) Anlamlandırmayı Güçlendirici Stratejiler:

– Ön öğrenmelerin hatırlanmasını sağlamak amacıyla kullanılan stratejilerdir.

– Kendi kendine öğrenmeye çalışan bir öğrenci karmaşık öğrenme hedeflerine ulaşmak için;
■ eski yeni bilgiler arasında ilişkiler kurma,
■ benzetme,
■ not tutma,
■ özetleme,
■ ana hatları belirleme,
■ bilgiyi şematize etme,
■ bilgiyi tablolaştırma gibi örgütleme stratejilerini kullanabilir.
4. Öğrenme Stratejileri

d) Geri Getirmeyi Artırıcı Stratejiler:

– Benzetimler
– Not alma
– Kendi kendine soru sorma
4. Öğrenme Stratejileri

e) Güdüleme Stratejileri:

– Güdülenme bir etkinliği başlatan, devam ettiren ve yöneten sürece denmektedir.

– Güdülenme, öğrenme sürecinin kalbini oluşturur.
– Yeterli güdülenme öğrenmeyi getirir, sürdürür ve yönlendirir.
– Güdülenmenin olabilmesi için, konu öğrenen kişi için anlamlı ve önemli olmalıdır.
5. Öğrenme Stilleri

■ Öğrenme stilleri, her bir öğrencinin yeni ve zor bilgiyi öğrenmeye hazırlanırken,
öğrenirken ve hatırlarken farklı ve kendilerine özgü yollar kullanmasıdır.

■ Öğrenme stilleri doğuştan var olan karakteristik özelliğimizdir ve kalıtsaldır.

■ Bu bağlamda, küçük yaşlarda belirlenmesi ile aile ve okullar çocukların öğrenme

yaşantılarının daha etkin geçirilmesine olanak sağlamış olacaklardır.

■ Eğer öğrenme ortamı öğrencinin öğrenme özelliklerine göre düzenlenirse, öğrenmenin

kalitesi ve miktarı artacaktır.
5. Öğrenme Stilleri
■ Öğrenme stilleri üçe ayrılır:

a) Görseller: Görsel materyallerden yararlanarak daha

kolay öğrenirler. Genellikle düzenli ve titizdirler. Harita,
poster, şema, grafik gibi görsel araçlarla kolay öğrenirler.
Ayrıca öğrendikleri konuları gözlerinin önüne getirerek
hatırlamaya çalışırlar.

b) İşitseller: Konuşarak, dinleyerek ve tartışarak daha iyi

öğrenirler. Ses ve müziğe duyarlıdırlar. Sohbet etmeyi ve
birlikte çalışmayı severler.

c) Dokunsallar: Ellerini kullanacakları, yaparak yaşayarak

öğrenebilecekleri ortamlarda daha iyi öğrenirler.
Hareketlidirler, sınıfta yerlerinde durmakta güçlük
çekerler. Laboratuvarda ve bahçede yapılacak
çalışmalarla ilgileri çekilebilir.
5. Öğrenme Stilleri

■ Eğitim ortamlarımız değerlendirildiğinde tembel ya da öğrenemiyor diye nitelenen pek

çok öğrencinin aslında nasıl öğrendiği konusunda bilgi sahibi olunmadığı ortaya
çıkmaktadır.

■ Eğitsel rehberlik açısından değerlendirildiğinde öğrenme stillerinin bilinmesi,

öğrencilerin akademik başarılarına büyük katkı sağlayacağından önemlidir.

■ Okulda öğretmenin ders ortamlarını hazırlarken üç öğrenme stiline de hitap eden

hazırlıklar yapması önerilmektedir.
6. Çoklu Zeka Kuramı

«Eşit olmayan insanlara, eşit davranmaktan daha büyük eşitsizlik olamaz.»

■ Bu kurama göre zekanın çeşitli alanları vardır (Gardner). Bunlar:

6. Çoklu Zeka Kuramı

■ Öğrenmeyi öğretmede öğrencilerin öğrenme stillerini bilmek kadar sahip oldukları zeka
alanlarını bilmek de önemlidir.

■ Doğuştan getirilen bireysel farklılıklar nedeniyle her birey farklıdır, öğrenme yolları ve
öğrenme hızları da birbirinden farklıdır.

■ Bu bağlamda öğretmenler standartlaştırılmış öğretim yöntemleri kullanmak yerine,

öncelikle çocukların zeka alanlarını küçük yaştan itibaren ortaya çıkarmayı ve sınıfta
zeka alanlarının hepsinin geliştirilmesine yönelik etkinlikleri planlamayı ve yürütmeyi
hedeflemedirler.
BAŞARILAR 