‫ތ‬

‫ަސ ާޤ ަފްތ ުކ ިރ ެއ ުރ ުވ ުމ ަގ ިއ‬

‫ީމ ިޑ ާއައ ްށ ުކ ެރ ޭވީނ‬
‫ޮކްނ ަކ ެމ ްއ ؟‬
‫ެހ ީދ ‪ަ :‬މ ިރ ަޔ ްމ ީއާމްނ‬

‫ދ‬
 ‫ަސ ާޤަފ ަތ ީކ‬
‫ޮކ ާބ ؟‬
‫ިދ ެވ ިހ ާރ ްއ ޭޖެގ ަޤ ުއ ީމ ުޔ ިނ ަވ ރިސ ީޓ (‪ާ)2011‬ހަމ ުކ ަރ ްއ ާވ‬
‫ޮގުތ ަގ ިއ ަސ ާޤ ަފުތ ެގ ާމަނ ައ ީކ “ިއ ްނ ާސ ުނ ްނ ެއ ިކ‬
‫ަބ ިއ ަބ ަޔ ްށ ުއ ެޅ ުމ ްނ ައ ްނ ަނ ިއ ުރ ެއ ަބ ެއ ްއ ެގ ެތ ޭރަގ ިއ‬
‫ިވ ްސ ުނ ާމ ިއ ިހ ާޔ ާލ ިއ ާވަހ ަކ ެދ ްއ ުކ ާމ ިއ ‪ަ ،‬މަސ ްއ ަކ ްތ ެތ ިރ ަކ ާމ ިއ‬
‫ުކ ިޅ ަވާރ ިއ ިމ ުޔ ިޒ ާކ ިއ ެނ ުށ ާމ ިއ ިމ ުހ ިރ ާހ ަކ ަމ ާކ ުގ ިޅ ަފ ިއ ާވ‬
‫ާއަދ ާކަދ ެއ ެވ ”(ޞ‪ާ.)1119:‬އަދ ްމ ާޒ ިހ ުރ (‪ި )2013‬ވ ާދުޅ ާވ‬
‫ޮގުތ ަގ ިއ ަސ ާޤ ަފަތ ީކ ެއ ުމ ުޖ ަތ ަމެޢ ްއ ެގ ‪ަ ،‬ޤ ުއ ެމ ްއ ެގ‬
‫ިމ ިނ ަވްނ ަކ ާމ ިއ ައ ިމ ްއ ަލ ަވްނ ަތ ަކ ާމ ިއ ަހ ިއ ަބ ާތ ިއ ަކ ާރ ާމްތ ެއ ްނ ެމ‬
‫ޮބ ަޑްށ ާހަމ ާވ ެއ ްއ ަރ ުއ ުސ ްލާމެލ ެވ ‪ަ .‬ޒ ާމުނ ްއ ުސ ެރ‬
‫ަކ ްނ ަތ ްއ ަތ ްއ ުކ ަރ ުމ ްނ ައ ްނ ަނ ީރ ިތ ޮގާތ ަވ ްއ ަޓ ާފިޅ ާއ ިއ‬
‫ޮގްތ ޮފެތ ެވ ‪ަ.‬ހ ީބ ާބ ުހ ަސ ިއ ްނ ަހ ީބ ްބ (‪ާ )1997‬ހަމ ުކ ަރ ްއ ާވަފ ިއ‬
‫ަވ ީނ ާއްއ ުމ ޮގެތ ްއ ަގ ިއ ަޤ ުއ ެމ ްއ ެގ ަސ ާޤ ަފްތ ަރ ްމ ުޒ ޮކްށ ެދ ީނ‬
‫ަޤ ުއ ުމ ެގ ިމ ިނ ަވްނ ަކ ާމ ިއ ުގ ިޅ ަފ ިއ ާވ ައ ިމ ްއ ަލ ަވްނ ަތ ަކ ްނ‬
‫ާހަމ ޮކްށ ޭދ ުހ ިރ ާހ ަކ ެމ ެކ ެވ ‪ި.‬މ ައ ްށ ުވ ެރ ުކ ުރ ޮކްށ ަދ ްނ ަނ ާވަނ ަމ‬
‫‪ަ.‬ޤ ުއ ެމ ްއ ެގ ަޤ ުއ ިމ ްއ ަޔ ެތ ެވ‬
 ‫ަސ ާޤ ަފްތ ުކ ިރ ެއ ުރ ުވޭމ‬
‫ުބ ުނ ުމ ްނ ިތ ުކ ިދ ްނ ެގ ިހ ަތ ްށ‬
‫ައ ަރ ީނ ޮކްނ ެއ ްއ ެޗ ްއ‬
‫ެހ ްއ ެޔ ެވ ؟‬
 ‫ައ ުޅ ަގ ނ ުޑެމ ްނ ިދ ެވ ިހ ްނ ަނ ްށ ަސ ާޤ ަފްތ ިދ ުރ ުވ ޭމ“‬
‫ުބ ުނ ުމ ްނ ަހ ަމަގ ިއ ުމ ެވްސ ިގ ަނ ީމުހ ްނ ަނ ްށ‬
‫ާމަނ ުކ ެރ ެވ ީނ ެއ ަހ ިއ ަރ ނަގ ަޅ ަކ ްށ ޫނ ެނ ެވ ‪.‬‬
‫ަރ ނަގ ަޅ ްށ ޫނ ޭނ ިމ ަދ ްނ ަނ ަވ ީނ ަސ ާގަފްތ‬
‫ިދ ުރ ަވ ިއ ާއާލުކ ުރ ަމ ީކ ުއ ިވ ޮގްސ ަފ ިއ ާވ ާއަދ ަތ ްއ‬
‫”ިދ ުރ ުވ ްނ ަކ ަމްށ ާމަނ ުކ ާރ ާވަހ ަކ ެއ ެވ‬
‫ުމ ަޙ ްއ ަމުދ ަވ ީޙުދ (‪)2008‬‬
 ‫ަސ ާޤީފ ަމަސ ްއ ަކ ްތ ަތ ްއ‬
‫ިދ ުރ ުވ ަމްށ ުކ ެރ ޭވެނ ަކ ްނ ަކ ްނ‬
‫​‬
‫• ަމ ަސ ްއ ަކ ްތ ަތ ްއ ިބ ޭދީސ ްނ ަނ ްށ‬
‫ިއ ްސ ިތ ާހުރ ުކ ުރ ްނ ​‬
‫•​‬
‫• ޮއްނ ަލ ިއ ްނ ޮކްށ ިވ ަޔ ާފިރ ުކ ުރ ްނ​‬
‫•​‬
‫• ައ ްނ ަނ ިނ ިވ ީޖ ުލ ަތ ަކ ްށ ަސ ާގ ީފ‬
‫ަމ ަސ ްއ ަކ ްތ ަދ ްސ ޮކްއ ިދ ުނ ްނ​‬
‫ަބ ާހ ިއ ައުކ ުރ ުކ ިރ ެއުރ ުވ ަމްށ‬
‫ުކ ެރ ިވ ާދެނ ަކ ްނ ަކ ްނ‬
‫• ިދ ެވ ިހ ޫނ ްސ ަތ ާކ ިއ ަމ ަޖ ްއ ާލަތ ްއ‬
‫ިއ ުތ ުރ ުކ ުރ ްނ​‬
‫​‬
‫• ިދ ެވ ިހ ަބ ުހ ްނ ޭގުމ ަތ ާކ ިއ ެއ ިނ ޭމެޓ ްޑ‬
‫ިފ ްލުމ ަތ ްއ ަތ ްއ ާޔ ުރ ުކ ުރ ްނ​‬
‫•​‬
‫• ައ ަލ ްށ ަތ ާއަރ ްފ ާވ ަބ ްސ ަތ ްއ‬
‫ީމ ިޑ ާއަގ ިއ ޭބ ުނ ްނ ުކ ުރ ްނ​‬
‫•​‬
‫​‬
‫​‬
‫ަބ ާހ ިއ ައުކ ުރ ުކ ިރ ެއުރ ުވ ަމްށ‬
‫ުކ ެރ ިވ ާދެނ ަކ ްނ ަކ ްނ‬
‫• ުކ ަޑުކ ިދ ްނ ަޝ ުއ ުގ ެވ ިރ ާވަފަދ ޮފްތ ަތ ްއ‬
‫ިދ ެވ ިހ ަބ ުހ ްނ ަތ ްއ ާޔ ުރ ުކ ުރ ްނ​‬
‫​‬
‫• ީމ ިޑ ާއަގ ިއ ިދ ެވ ިހ ަބ ްސ ޭއެގ ަހ ަމ ަތ ާކ ިއ‬
‫ުއ ޫސ ުލ ަތ ާކ ެއ ްއ ޮގަތ ްށ ޭބ ުނ ްނ‬
‫ުކ ުރ ްނ​‬
‫•​‬
‫​‬
‫​‬
‫ެކ ިއ ްނ ުބ ިއ ާމ ުގ ިޅ ަފ ިއ ާވ ަކ ްނ ަކ ްނ‬
‫ުކ ިރ އުރ ިވ ާދެނ ޮގްތ ަތ ްއ‬
‫• ުކ ީރ ަޒ ާމުނ ަގ ިއ ިދ ެވ ިހ ްނ ަކ ިއ ުއ ުޅ ްނ‬
‫ަތ ެކ ިތ ަހ ާދެނ ޮގާތ ިއ ިމ ަސ ާގަފްތ ުކ ިރ ައ ްށ‬
‫ޮއްތ ަތ ުނ ަގ ިއ ެދ ެމ ެހ ްއ ުޓ ުމ ެގ ުމ ިހ ްނ ުމ ަކ ްނ‬
‫ަރ ނަގ ަޅ ްށ ަބ ާޔ ްނ ޮކްށ ޭދ ްޕޮރްގ ާރ ްމަތ ްއ‬
‫ެގ ަނ ުއ ްނ​‬
‫​‬
‫• ްސ ޫކްލަތ ުކ ަގ ިއ ެވްސ ައ ިދ‬
‫ެއ ެހ ްނ ަތ ްށ ަތ ުނ ަގ ިއ ެވްސ‬
‫ުކ ިދ ްނ ަނ ްށ ިދ ެވ ިހ ްށ ޭއަވާލ ަޒ ާމުނ ަގ ިއ‬
‫ަކ ިއ ޮބ ިއ ުއ ުޅ ުނ ަތ ެކ ްއ ާޗިއ‬
‫ެބ ޭހޮގުތ ްނ ިކ ަޔ ިއ ިދ ުނ ްނ ​‬
‫​‬
‫ެކ ިއ ްނ ުބ ިއ ާމ ުގ ިޅ ަފ ިއ ާވ ަކ ްނ ަކ ްނ‬
‫ުކ ިރ އުރ ިވ ާދެނ ޮގްތ ަތ ްއ‬
‫• ިރ ާހުކ ުރ ުރ ިދ ަޔ ައ ިދ ަބ ނުބ ެކ ޮޔ ަބ ުތ ެގ‬
‫ަބ ަދ ުލ ަގ ިއ ިދ ިރ ިފ ާޔ ަބ ާތ ިއ ަކ ނ ުޑުކ ުކ ުޅ‬
‫ަފަދ ަތ ެކ ިތ ަހ ަދ ްނ ަދ ްސ ޮކްށ ޭދ‬
‫ޯކްސ ަތ ްއ ަފަދ ެއ ްއ ެޗ ިހ ޭބ ްއ ުވ ްނ ​‬
‫​‬
‫• ެއ ޭވާލ ަޒ ާމުނ ަގ ިއ ިދ ެވ ިހ ްނ ެކ ުއ ަމ ްށ‬
‫ޭބ ުނ ްނ ުހ ިރ ަތ ެކ ްއ ާޗިއ ެބ ޭހޮގުތ ްނ‬
‫ޫނ ްސ ަތ ާކ ިއ ެއ ޫނ ްނ ެވްސ‬
‫ީމްސ ީމ ިޑ ާޔ ަވ ީސ ަލ ްތ ަތ ުކ ަގ ިއ‬
‫ާޝ ިއ ުރ ުކ ުރ ްނ​‬
‫ުކ ިޅ ަވުރ ަތ ްއ ުކ ިރ ެއުރ ުވ ުމ ަގ ިއ‬
‫ުކ ެރ ިވ ާދެނ ަކ ްނ ަތ ްއ ަތ ްއ‬
‫• ީޢާދ ިދ ާމޮކްށ‬
‫ަރ ްށ ަރ ުށ ަގ ިއ ަސ ާގ ީފުކ ިޅ ަވ‬
‫ުރ ަރ ްއ ުކ ެގ ުމ ާބ ާރ ަތ ްއ‬
‫ޭބ ްއ ުވ ްނ​‬
‫​‬
‫• ުކ ަޑުކ ިދ ްނ ަނ ްށ‬
‫ާހ ްއ ަސ ޮކްށ ަސ ާގ ީފުކ ިޅ ަވުރ‬
‫ަތ ްއ ޭބ ްއ ުވ ްނ​‬
‫ުކ ިޅ ަވުރ ަތ ްއ ުކ ިރ ެއުރ ުވ ުމ ަގ ިއ‬
‫ުކ ެރ ިވ ާދެނ ަކ ްނ ަތ ްއ ަތ ްއ‬
‫• ަދ ިތ ަވުރ ްނ‬
‫ަސ ާގ ީފުކ ިޅ ަވުރ ަތ ަކ ްށ‬
‫ެހ ުލ ްނ ެތ ިރ ުކ ުރ ުމ ެގ ޮގުތ ްނ‬
‫ްސ ޫކުލ ަތ ުކ ަގ ިއ ަދ ިރ ަވުރ ްނ ެގ‬
‫ެމ ުދ ަގ ިއ ަސ ާގ ީފ ުކ ިޅ ަވުރ ަތ ްއ‬
‫ުކ ޭޅެނ ާހ ްއ ަސ ުދ ަވެހ ްއ‬
‫ަކ ނ ަޑައ ާޅާވަފ ިއ ުވ ްނ​‬
‫​‬
‫• ީމްސ ީމ ިޑ ާޔ ެމ ުދ ެވ ިރ ޮކްށ‬
‫ަސ ާގ ީފ ުކ ިޅ ަވުރ ަތ ާކ‬
‫ެބ ޭހ ަމ ުއ ޫލަމ ުތ ަތ ްއ‬
‫ިގ ަނ ިގ ަނ ިއ ްނ ާޝ ިޢ ުރ ުކ ުރ ްނ​‬
‫ުފ ޯލުކ ާވަހ ަކ ަތ ާކ ިއ ާތ ީރީޚ‬
‫ާހ ިދ ާސ ަތ ްއ ަރ ްއ ާކ ުކ ުރ ްނ‬
‫• ެއ ާވަހ ަކ ަތ ްއ ިލ ެޔ ީމްސ ީމ ިޑ ާއ‬
‫ައ ްއ ުހ ަށ ަހ ާޅ ަރ ްއ ާކެތ ިރ‬
‫ުކ ުރ ްނ​‬
‫• ޭރ ިޑ ޯއ‪ީ ،‬ޓ ީވ‪ޮ ،‬ޕްޑާކްސ ްޓ ައ ިދ‬
‫ީމްސ ީމ ިޑ ާއ ަތ ުކ ަގ ިއ‬
‫ާވަހ ަކ ަތ ްއ ިކ ާޔ ީދ ‪ެ ،‬އ ާވަހ ަކ ަތ ްއ‬
‫ެފުތ ުރ ްނ​‬
‫• ާތ ީރ ިހ ާހ ިދ ާސ ަތ ުކ ެގ ައ ްސ ުލ‬
‫ޯހާދ ިދ ާރ ާސ ުކ ުރ ްނ​‬
‫​‬
‫ަސ ާޤަފާތެމުދ ޭހުލްނ ެތ ިރ ޮކ ްށ‬
‫ޯލިބ ުއ ެފްއ ުދ ްނ‬
‫• ެއ ިކ ަރ ްށ ަރ ުށ ެގ ަސ ާގަފުތ ަގ ިއ ާވ‬
‫ަތ ާފުތ ަކ ްނ ަކ ްނ ެދ ެނ ަގ ުތ ްނ ​‬
‫•​‬
‫• ޭހެލ ްނ ެތ ިރ ުކ ުރ ަމ ްށ ީމ ިޑ ާއ ޭބ ުނ ްނ ުކ ެރ ިވ‬
‫ާދެނ ޮގްތ ަތ ްއ ެދ ެނ ަގ ުތ ްނ‬
‫•​‬
‫• ަސ ާގަފާތ ެމ ުދ ުކ ަޑުކ ިދ ްނ ިހ ުތ ަގ ިއ‬
‫ޯލިބ ެޖ ްއ ުސ ްނ ​‬
‫​‬
‫ުޝ ުކ ިރ ްއ ާޔ‬