Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Lisans İşlemleri
Lisansın İmtiyazları
Lisans kategorileri
Kategori A, Kategori B1, Kategori B2, Kategori C
Kategori eklenmesi
Yetkinin kullanılması
Lisans İçin Aranan Nitelikler
Gerekli şartlar
HAVA ARACI BAKIM Temel teorik bilgi sınavları
Temel bilgi denkliği

PERSONELİ LİSANS Deneyim şartları

Bakım deneyiminin tespiti
Deneyimlerin geçerliliği
YÖNETMELİĞİ Güncel deneyim süresi
Deneyimlerin denkliği

(SHY 66) Tip ve Bakım İşlemleri Uygulamaları

Tip ve bakım işlemleri eğitimi
İşbaşı eğitimi
Tip eğitimi sınavları
Tip ilavesi
Sorumluluklar ve İdari Yaptırımlar
Lisansın geçerliliği
Denetim ve idari yaptırım
Tıbbi uygunluk
Çeşitli ve Son Hükümler
Teknik düzenlemeler
Yürürlükten kaldırılan yönetmelikler
1
SHY 66 Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

SHY 66 yönetmeliğinin amacı, sivil hava araçlarına bakım

yapacak bakım personeli için düzenlenecek lisanslara ilişkin
usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

SHGM tarafından onaylı bakım kuruluşlarında hava araçları

bakımında görev yapan bakım personelini kapsar.

2
Dayanak

•14/10/1983 tarihli ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunun 95

inci ve 148 inci maddeleri

•10/11/2005 tarihli ve 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü

Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 8 inci maddesi

•7/12/1944 tarihli Şikago Konvansiyonunun personel lisansları

konulu 1 no’lu ekine ve EASA tarafından yayımlanan hava aracı
bakım personelinin lisanslandırılması konulu EASA Part 66
düzenlemesine paralel olarak hazırlanmıştır.

3
Tanımlar

Bakım: Uçuş öncesi kontrol hariç olmak üzere, bir hava aracının
veya komponentin revizyonu, tamiri, kontrol edilmesi,
değiştirilmesi, modifikasyonu veya arıza giderme işlemlerinden
herhangi birisinin veya bunların herhangi bir kombinasyonunun
uygulanmasıdır.

Bakım çıkışı: Bakımı yapılan hava aracı veya parçasının onaylı

bakım kuruluşu tarafından yeniden hizmete verilmesi

Bakım çıkış sertifikası: Hava aracı veya komponentinin bakım

sonrasında onaylı bakım kuruluşu tarafından yayımlanan servise
verilmeye hazır olduğunu gösteren belge

BKEK: Bakım kuruluşu el kitabı,

4
Tanımlar
EASA Part 66: Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı tarafından
alınan hava aracı bakım personelinin lisanslandırılması ve
onaylayıcı bakım personeli konulu düzenlemesi

Hava aracı bakım lisansı: İçeriğinde belirtilen herhangi bir hava

aracı temel kategori ve hava aracı tipi için, bilgi ve bakım
deneyimi olarak SHY 66 Yönetmeliğinin gereksinimlerini
karşılayan personelin niteliğini gösteren belge

Büyük hava aracı: Azami kalkış ağırlığı 5700 kg’ın üzerinde olan
uçak veya çok motorlu helikopter olarak sınıflandırılan hava
aracını

5
Tanımlar

Devlet hava aracı: Devletin askerlik, güvenlik, gümrük ve orman

yangınları ile mücadele hizmetlerinde kullandığı hava araçları

Kalifiye personel: Mekanik, elektrik veya elektronik cihazların

imalat, tamir, bakım, servis, kontrol veya revizyonlarını kapsayan
ve SHGM tarafından kabul edilen bir eğitim sürecini başarı ile
tamamlayan personel

Onaylayıcı personel: Yapılan bakımın SHY-145 veya SHY-M’ye

uygun olarak tamamlandığını belgelemek üzere SHY-145 veya
SHY-M onaylı bakım kuruluşu tarafından yetkilendirilen personel

6
Pratik eğitim: Genel alet ve teçhizatların kullanımı, çeşitli hava aracı
parçalarının montaj/de-montaj alıştırmalarını ve öğretilmekte olan konu ile
ilgili devam eden bakım faaliyetlerine katılma

Temel eğitim kursu: SHY 66 yönetmeliği tarafından gerekli görülen

bakım deneyim süresinin azaltılmasını sağlayacak düzeyde eğitim ve
deneyim vermek üzere SHY-147 onaylı bakım eğitimi kurum veya
kuruluşunda verilen bakım eğitimi kursunu,

Tip eğitimi: Bu Yönetmelik tarafından belirlenen uçak tipleri üzerinde

verilen, teorik ve pratik olmak üzere iki ayrı bölümden oluşan, teorik kısmı
teorik eğitim ve sınavdan oluşan, pratik kısmı ise pratik eğitim ve
değerlendirmelerden oluşan eğitimi

7
Lisanslı personel: Hava aracı üzerinde bakım yapmak üzere SHGM
tarafından yetkilendirilmiş personeli,

SHD-T 35: 9/6/1962 tarihli ve 11124 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan

Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Dairesi Uçak Bakım Teknisyeni Lisans
Talimatını,

SHD-T 35 lisansı: SHD-T 35 e göre düzenlenmiş her türlü lisansı,

SHY-66: Hava Aracı Onaylayıcı Bakım Personel Yönetmeliğini,
SHY-66 lisansı: Bu Yönetmeliğe göre düzenlenmiş olan lisansı,
SHY-145Onaylı Bakım Kuruluşları Yönetmeliğini,
SHY-M: Sürekli Uçuşa Elverişlilik ve Bakım Sorumluluğu Yönetmeliği,
SHY-147: Hava Aracı Bakım Eğitimi Kuruluşları Yönetmeliğini,
Yetkilendirme belgesi: SHY-145 veya SHY-M onaylı bakım kuruluşunun
SHY-66 lisansı sahibi personeli SHY-145 veya SHY-M hükümlerine uygun
olarak hangi hava aracı tipi veya tiplerinde ve hangi bakım işlerinde
yetkilendirdiğini gösteren belgeyi ifade eder.

8
FL290: Uçuş seviyesi 29000 feet yüksekliği,

Kategori B1/B2/B3 destek personeli: Üs bakımında çalışan B1

ve/veya B2 ve/veya B3 kategori lisansına sahip, ancak üs bakımı
gerektiren bakımlara bakım çıkış sertifikası düzenleme yetkisi
bulunmayan personeli

9
Lisans İşlemleri

Başvuru

SHY-66 lisansı almak, lisansında değişiklik yapmak veya

geçerlilik süresini uzatmak amacıyla başvurular yapılabilir.

Başvuruda FORM 19 kullanılır.

Başvuru sırasında geçerli teorik bilgi, pratik eğitim ve deneyim

gereklilikleriyle ilgili kanıtlar sunulmalıdır.

Lisans düzenleme yetkisi

(1)SHY-66 hava aracı bakım lisansı, SHGM tarafından verilir.

10
Lisansın sürekliliği

•SHY-66 hava aracı bakım lisansı beş yıl için düzenlenir.

•SHY-66 hava aracı bakım lisansının sahibi beş yıllık geçerlilik

süresinin dolmasına en az 60 gün kala SHGM’ye lisansını
yenilemek için başvurur.

•Çeşitli nedenlerden dolayı lisansa ilave veya değişiklik yapılması

gerektiğinde, lisansın beş yıllık geçerlilik süresi, değişikliğin
yapıldığı tarihten itibaren beş yıl uzatılır.

11
SHY-66 Lisans kategorileri

a) Kategori A : Hat bakım mekanik teknisyeni.

b) Kategori B1: Hava aracı bakım teknisyeni (Mekanik).
c) Kategori B2: Hava aracı bakım teknisyeni (Aviyonik).
ç) Kategori C : Hava aracı üs bakım mühendisi veya teknisyeni.
d) Kategori B3: 2000 kg MTOM ve altındaki piston motorlu
basınçsız hava araçlarına uygulanabilir.

12
 Kategori A ve B1; uçak, helikopter, türbinli ve pistonlu motorların
kombinasyonlarına göre aşağıdaki şekilde alt kategorilere
ayrılmaktadır:
a) A1 ve B1.1 Türbinli Uçaklar
b) A2 ve B1.2 Pistonlu Uçaklar
c) A3 ve B1.3 Türbinli Helikopterler
ç) A4 ve B1.4 Pistonlu Helikopterler

Kategori B3 maksimum kalkış ağırlığı 2.000 kg veya daha aşağı

olan piston motorlu basınçlandırılmamış uçaklar için geçerlidir.

13
Hava aracı grupları
Hava aracı bakım lisansları uçak tiplerine göre aşağıdaki gruplarda
sınıflandırılır:

a)Grup 1: Kompleks motorlu uçaklar, çok motorlu helikopterler,

maksimum onaylı uçuş irtifa seviyesi FL290 değerini aşan uçaklar,
elektromekanik uçuş kumanda sistemlerine sahip hava araçları
veya Genel Müdürlük tarafından farklı bir hava aracı tipi olduğu
kabul edilen hava araçları
b)Grup 2: Aşağıdaki alt gruplara ait ve Grup 1’den farklı olan hava
araçları
1) Alt grup 2a: tek turbo-prop motorlu uçaklar
2) Alt grup 2b: tek türbin motorlu helikopterler
3) Alt grup 2c: tek piston motorlu helikopterler

c) Grup 3: Grup 1’den farklı olan piston motorlu uçaklar

14
Kategori A
(1) SHY-66 Kategori A lisansı, sahibinin bizzat yaptığı plânlı küçük hat
bakım ve basit arıza giderme işlemleri sonrasında bakım çıkış sertifikası
düzenleyebilme yetkisi verir.

(2) Kategori A kapsamındaki basit planlı hat bakımı; hava aracının A/B/C/D
bakım programları veya eşdeğer kapsamda olan bakımlar dışındaki, sistemin
faal olduğunun kontrolü için gerekli olan ve kokpit personeli tarafından da
yapılabilen fonksiyonel testleri içeren, haftalık veya eşdeğer bakımlar dahil
olmak üzere yapılan basit kontrollerdir.
(3) Kategori A lisansı, hava aracının motor yapısına göre aşağıdaki şekilde
sınıflandırılır:
a) Alt kategori A1: Türbin motorlu uçaklar.
b) Alt kategori A2: Piston motorlu uçaklar.
c) Alt kategori A3: Türbin motorlu helikopterler.
ç) Alt kategori A4: Piston motorlu helikopterler.

15
 Kategori B1

SHY-66 Kategori B1 hava aracı bakım lisansı, sahibine aşağıda

belirtilen konularda bakım çıkış sertifikası düzenleyebilme ve B1 destek
personeli olarak;

a) Hava aracının yapısı, güç ünitesi, mekanik ve elektrik sistemleri

üzerinde bakım faaliyetleri yapma,
b) Arıza tespiti ve arıza giderme işlemleri hariç, faal olup olmadığının
tespit edilmesi amacıyla sadece basit testler gerektiren aviyonik
sistemler üzerinde çalışma yetkisi verir.

Ancak, aviyonik sistem arızası, bir test ünitesinin kullanımı sırasında

basit bir "hizmete verilebilir veya verilemez" değerlendirmesinin dışında
bir karar verme durumunu gerektirecek boyutta ise, Kategori B1
yetkisine sahip onaylayıcı personelin onaylama yetkisi yoktur.

Doğrudan A kategorisinin imtiyazlarını kullanma yetkisi vardır.

16
Kategori B1 lisansı, hava aracının motor yapısına göre aşağıdaki
şekilde sınıflandırılır:

a) Alt kategori B1.1: Türbin motorlu uçaklar.

b) Alt kategori B1.2: Piston motorlu uçaklar.
c) Alt kategori B1.3: Türbin motorlu helikopterler.
ç) Alt kategori B1.4: Piston motorlu helikopterler.

17
Kategori B2

•Aviyonik ve elektrik sistemleri üzerinde yapılmış bakım

faaliyetlerinin sonrasında bakım çıkış sertifikası düzenleyebilme
yetkisi verir.

•Güç sistemleri ve mekanik sistemler üzerinde, faal olup

olmadıklarının tespit edilmesi amacıyla sadece basit testler
gerektiren elektrik ve aviyonik işlemleri yapma yetkisi verir.

•SHY-145 Yönetmeliği kapsamında düzenlenmiş yetkilendirme

belgesinde belirtilen sınırlamalar dâhilinde kalmak kaydıyla, plânlı
küçük hat bakım ve basit arıza giderme işlemleri sonrasında
bakım çıkış sertifikası düzenleyebilme yetkisi verir. Lisans
sahibinin yetkileri, yetkilendirme belgesini tanzim eden bakım
kuruluşunda gerçekleştirdiği işler ve B2 lisansında bulunan hava
aracı tipleri kapsamında sınırlandırılmalıdır.

•Kategori B2 lisansı hiçbir A alt kategorisini içermez.

18
Kategori B3

SHY-66 Kategori B3 hava aracı bakım lisansı, sahibine aşağıda

belirtilen konularda bakım çıkış sertifikası düzenleyebilme ve B3
destek personeli olarak;

a)Uçağın yapısı, güç ünitesi, mekanik ve elektrik sistemleri üzerinde

bakım faaliyetleri yapma,

b)Arıza tespiti ve arıza giderme işlemleri hariç, faal olup olmadıklarının

tespit edilmesi amacıyla sadece basit testler gerektiren aviyonik
sistemler üzerinde çalışma yetkisi verir.

Kategori B3 lisansı hiçbir A alt kategorisini içermez. Ancak bu

husus, lisansındaki sınırlamalar dahilinde olmak kaydıyla B3 lisansı
sahibinin, Azami Kalkış Ağırlığı (MTOM) 2.000 kg ve altında olan,
piston motorlu ve kabini basınçlandırılmayan uçaklar üzerinde
yapılacak A1.2 alt kategorisi düzeyindeki bakım işlemleri ile ilgili olarak
bakım işlemi uygulamasına engel değildir.

19
Kategori C
•Kategori C hava aracı bakım lisansı, sahibine hava aracı üzerinde
gerçekleştirilen üs bakımı sonrasında bakım çıkış sertifikası düzenleme
yetkisi verir. Kategori C hava aracı bakım lisansının imtiyazları hava
aracının bütünü için uygulanır.

•SHY-66 Kategori C lisanslı hava aracı bakım personelinin esas görevi,

gerekli bütün bakım işlemlerinin tamamlanmış olduğunu ve "bakım çıkış
sertifikası" düzenlenmeden önce B1 ve B2 kategorisinde lisanslı hava aracı
bakım personelinin onaylarının olup olmadığını kontrol etmektir.

•SHY-66 hava aracı bakım lisansında ve yetkilendirme belgesinde kategori

C ile beraber kategori B1 veya B2 yetkileri de var ise, üs bakım sırasında,
hava aracı bakım personeli bu yetkilerini de kullanabilir.

20
Elektrik sistemi; hava aracı elektrik sisteminin güç kaynakları ve bu
gücün hava aracında bulunan farklı komponentlere ve ilgili
konnektörlere dağıtım sistemi anlamına gelir. Aydınlatma sistemleri de
bu tanıma dahildir. Elektrik sisteminin bir parçası olan kablo ve
konnektörler üzerinde çalışmak aşağıda verilen uygulamaları da kapsar.

1) Devre devamlılığı, yalıtım ve topraklama teknikleri ve test işlemleri;

2) Kablo başı sıkıştırılması ve test edilmesi;

3) Konnektörlerden pim sökülmesi ve takılması;

4) Kablo koruma teknikleri.

21
Aviyonik sistemi; veri hatları, veri yolları, koaksiyel kablolar, kablosuz
veya diğer veri iletme ortamı kullanarak analog veya dijital verileri transfer
eden, işleyen, gösteren veya depolayan hava aracı sistemi anlamına
gelmekte olup, söz konusu sistemin komponentlerini ve konnektörlerini de
içermektedir. Aviyonik sistemlerine ilişkin örnekler şunlardır:

1.Otomatik uçuş;
2.Haberleşme, Radar ve Seyrüsefer;
3.Borda Aletleri (Bu konu aslen B2 lisans sahiplerinin imtiyazları
arasındadır. Bununla birlikte, elektromekanik ve pitot-statik komponentler
üzerinde yapılan bakım sonrasında bakım çıkışı B1 lisans sahibi tarafından
da düzenlenebilir);
4.Uçuş Eğlence Sistemleri;
5.Entegre Modüler Aviyonikler (IMA);
6.Hava Aracında Takılı Bakım Sistemleri (OBM);
7.Enformasyon Sistemleri (ATA46);
8.Elektrik/elektronik kumandalı Uçuş (Fly-by-Wire) Sistemleri (ATA27 "Uçuş
Kumandaları"ile ilgilidir);
9.Fiber Optik Kumanda Sistemleri.

22
Basit Test, sonucu yorumlanma ihtiyacı olmayan testtir.

Arıza giderme, onaylanmış bakım dokümanları kullanarak bir kusur

veya arızanın kök sebebini teşhis etmek için gerekli olan prosedürler ve
işlemler/eylemler anlamına gelir.

Hat Bakımı, hava aracının amaçlanan uçuş için uygun olduğundan

emin olmak üzere uçuştan önce gerçekleştirilen her tür bakım anlamına
gelir. Aşağıdakileri içerir:

1.Arıza teşhis,
2. Arıza giderme,
3.Gerekli olması halinde, harici test ekipmanları kullanımı ile
komponent değiştirme (komponent değişimi, motor ve pervane gibi
komponentleri içerebilir),

23
4. Gözle kontrole dayanmasına rağmen detaylı kontrol gerektirmeyen
ancak uygunsuzlukları tespit etmeye yeterli olan planlı bakım ve/veya
kontroller (kolay sökülüp takılabilen panel veya kapaklardan
faydalanarak görülebilen içyapı, sistem veya güç sistemi unsurlarını da
içerir),

5. Parçalarına ayırma gerektirmeyen ve basit yöntemler ile yerine

getirilebilen küçük çaplı onarım ve modifikasyonlar,

Üs Bakımı, Hat Bakımı için yukarıda belirtilmekte olan kriterler ile bu

kriterler haricinde yapılan her nevi bakım işlemi anlamına gelir. Hava
aracının hangar ve atölye mekânlarında onaylanmış standartlara göre
yenileştirme, onarım, parça değiştirme veya hasar giderimlerinin birlikte
veya ayrı yapılmasıdır.

24
Kategori eklenmesi

(1)SHY-66 lisansı , tek bir kategori veya alt kategori ile sınırlı değildir.
Hava aracı bakım personeli diğer SHY-66 kategori veya alt
kategorileri lisansına ekleyebilir.

Yetkinin kullanılması

SHY-66 Hava aracı bakım lisansı sahibi yetkilerini, SHY-M

veya SHY-145 Yönetmeliklerinin gerekliliklerine uygun olarak
kullanır.

25
Lisans İçin Aranan Nitelikler

Gerekli şartlar
(1)SHY-66 lisansına başvurabilmek için başvuru sahibinin;

a)Hava aracı bakım lisansı başvuru sahibinin 18 yaşını

doldurmuş olması gerekir.
b)İlgili hava aracı tipinde yayımlanmış olan teknik dokümanların
ve SHY-145 veya SHY-M onaylı bakım kuruluşunun bakım çıkış
sertifikası düzenlenmesi ile ilgili prosedürlerin yazıldığı dili veya
dilleri anlayabilecek seviyede okuyabilmesi, yazabilmesi ve
konuşabilmesi, zorunludur.

26
 Temel bilgi gereklilikleri

(1)Hava aracı bakım lisansı almak veya mevcut lisansına bir

kategori/alt kategori ilave edilmesi için başvuruda bulunan kişi, bu
Yönetmelik hükümlerine uygun ve Genel Müdürlük tarafından belirlenen
uygun modüllerden başarılı olmalıdır.

(2)Hava aracı bakım lisansı almak veya mevcut lisansına bir

kategori/alt kategori ilave edilmesi için başvuruda bulunan kişinin,
başvurudan önceki 10 yıl içerisinde, eğitimlerini ve sınavlarını
başarıyla tamamlamış olması gerekir. Bunun haricinde sınav
kredilendirilmesi de yapılabilir.

27
Kredilendirilme

Sınav kredilendirilmesi yapılabilir.

(3) Aşağıdaki durumlarda temel bilgi gereklilikleri için tam veya kısmi
sınav kredilendirilmesi talebinde bulunabilir:

a)Temel bilgi sınavları için. (matematik, Fizik vs modülü temel bilgi)

b)Genel Müdürlük tarafından belirlenen temel teorik bilgi gerekliliklerine
eşdeğer olduğu tespit edilen diğer teknik nitelikler için.
(Sivil havacılıkta geçirilen çıraklık dönemi veya askeri havacılık gibi
ortamlarda önceden kazanılmış tecrübe ve sınavların kredilendirilebilir)

28
 Lisans Kategorileri

Trb Mt Pst Mt Trb Mt Pst Mt

No Modül uçak Uçak Heli Heli
B2 B3
A1 ve A2 ve A3 ve A4 ve
B1.1 B1.2 B1.3 B1.4
1 Matematik X X X X X X

2 Fizik X X X X X X
Kategorilere göre Modül sorumlulukları

3 Temel Elektrik X X X X X X

4 Elektronik Devreler X X X X X X

5 Dijital Teknikleri / Elektronik Alet Sistemleri X X X X X X

6 Malzeme ve Donanım X X X X X X

7A Bakim Uygulamaları X X X X X

7B Bakim Uygulamaları X

8 Temel Aerodinamik X X X X X

9A İnsan Faktörleri X X X X X

9B İnsan Faktörleri X

10 Havacılık Kanunları X X X X X X

Uçak Aerodinamiği, Yapıları ve Sistemleri(Türbin

11A X X
Motorlu)
Uçak Aerodinamiği, Yapıları ve Sistemleri (Piston
11B X X
Motorlu)
Uçak Aerodinamiği, Yapıları ve Sistemleri (Piston
11C X
Motorlu)
12 Helikopter Aerodinamigi, Yapilari ve Sistemleri X X
X
13 Hava Araci Aerodinamigi, Yapilari ve Sistemleri
14 Itme (Propulsion) X

15 Gaz Türbinli Motor X X

16 Pistonlu Motor X X X

17A Pervane X X
29 X
17B Pervane
SHY-66 Kategori C lisansı için belirli fakülte veya
yüksekokullardan mezun olanların SHY 66 Yönetmeliğinin Ek-
3’ünde belirtilen modüllerden B1 veya B2 kategorilerinden
herhangi biri ile ilgili temel teorik bilgi sınavlarından başarılı
olması gerekir.

30
Kategori A, B1, B2, B3 ve C Hava Aracı Bakım Lisansına ilişkin
Bilgi Seviyeleri

A, B1, B2 ve B3 kategorileri için temel bilgi gerekliliklerine yönelik

her bir konu, 1, 2 veya 3 şeklinde bilgi seviyesi göstergeleriyle
tanımlanmıştır. C Kategorisine başvuran kişiler, B1 veya B2
kategorisine (kökenlerine göre hangisi kendilerine uygun ise) ilişkin
temel bilgi seviyesini karşılamalıdır. Bilgi seviyesi göstergeleri 3
seviyede tanımlanır:

31
SEVİYE 1: Konunun asli unsurları ile aşinalık.

a)Başvuru sahibi, konunun temel unsurları ile aşina olmalıdır.

b)Başvuru sahibi, ortak/yaygın sözcükler ve örnekler kullanarak
konunun tümüne ilişkin basit ve sade bir tanım verebilmelidir.
c)Başvuru sahibi, konularla ilgili terimler kullanabilmelidir.

SEVİYE 2: Konunun teorik ve pratik yönlerine ilişkin genel bilgi ve

söz konusu bilgiyi tatbik edebilme becerisi.

SEVİYE 3: Konunun teorik ve pratik yönlerine ilişkin detaylı bilgi ve

bilginin ayrı unsurlarını mantıklı ve kapsamlı bir şekilde birleştirebilme
ve tatbik edebilme becerisi.

32
33
Temel Deneyim Gereklilikleri

1. Kategori A, B1.2 ve B1.4 alt kategorileri ve Kategori B3 için

başvuru sahibinin;
i.Mezunları kalifiye eleman sayılan bir eğitime sahip olmaması
halinde, operasyondaki hava aracı üzerinde 3 yıllık bakım
deneyiminin olması veya
ii.SHY-147 temel eğitim onayı olmayan havacılık okullarının
gövde-motor bölümleri ile Genel Müdürlük tarafından tanınan
motor, makine, mekatronik, vb. mekanik konulu alanlarda teknik
bir eğitim almış ve operasyondaki hava aracı üzerinde 2 yıllık
bakım deneyiminin olması veya
iii.Başvurulan kategorinin alınan eğitime paralel olması durumunda
(aksi hallerde (ii) maddesi uygulanır) SHY-147 Yönetmeliği
gereğince onaylanmış bir temel eğitim kursunu tamamlamış ve
operasyondaki hava aracı üzerinde 1 yıllık bakım deneyimi
olması.

34
2. Kategori B2 ve B1.1 ve B1.3 alt kategorileri için:
i.Mezunları kalifiye eleman sayılan bir eğitime sahip olmaması halinde,
operasyondaki hava aracı üzerinde 5 yıllık bakım deneyiminin olması veya

ii.Aşağıda belirtilen durumlara ilave olarak operasyondaki hava aracı

üzerinde 3 yıllık bakım deneyiminin olması
1) B1.1 ve B1.3 için: SHY-147 temel eğitim onayı olmayan havacılık
okullarının gövde-motor bölümleri ile Genel Müdürlük tarafından tanınan
mekanik konulu bir alanda (motor, makine, mekatronik, vb) teknik bir eğitimi
başarıyla tamamlamış olmak

2) B2 için: SHY-147 temel eğitim onayı olmayan havacılık okullarının

elektrik-elektronik bölümleri ile Genel Müdürlük tarafından tanınan elektrik
veya elektronik alanlarında mezunları kalifiye elaman sayılan teknik bir eğitim
almış olmak

iii.Başvurulan kategorinin alınan eğitime paralel olması durumunda (aksi

hallerde (ii) maddesi uygulanır) SHY-147 Yönetmeliği gereğince onaylanmış
bir temel eğitim kursunu tamamlamış ve operasyondaki hava aracı üzerinde
2 yıllık bakım deneyimi olması.

35
3. Kategori C için (büyük hava araçları):

i.büyük hava araçları üzerinde Kategori B1.1, B1.3 veya B2 imtiyazlarını

kullanarak veya 145.A.35 gereğince destek personeli olarak veya her ikisinin
kombinasyonu ile 3 yıllık bakım deneyimine sahip olması veya

ii.büyük hava araçları üzerinde Kategori B1.2, veya B1.4 imtiyazlarını

kullanarak veya 145.A.35 gereğince destek personeli olarak veya her ikisinin
kombinasyonu ile 5 yıllık bakım deneyimine sahip olması

36
• Havacılık, uzay, makine, mekatronik, elektrik veya elektronik
dallarında fakülte veya yüksek lisans mezunu Kategori C başvuru
sahibi için gerekli olan deneyim, üs bakım, bakım planlama,
kalite güvence, yedek parça kontrolü, üretim planlama veya
hava aracı sistem mühendislikleri birimlerinde kazanılmış
olmalıdır.

• Kategori B1 veya B2 onaylayıcı personel olarak 3 yıllık

tecrübesini sadece hat bakımda çalışarak tamamlayan bir kişi,
Kategori C lisansına başvurduğunda B1 veya B2 destek
personeli olarak en az 12 aylık ilave üs bakım tecrübesine
sahip olması tavsiye edilir.

37
4. Kategori C için (büyük hava araçları dışındaki hava araçları):

Büyük hava araçları dışındaki hava araçları üzerinde Kategori B1,

veya B2 imtiyazlarını kullanarak veya 145.A.35(a) gereğince destek
personeli olarak veya her ikisinin kombinasyonu ile 3 yıllık bakım
deneyimine sahip olması.

5. Kategori C için (Akademik yolla kazanılacak):

Havacılık, uzay, makine, mekatronik, elektrik veya elektronik
dallarında fakülte veya yüksek lisans mezunu başvuru sahibi için, 6
ayı üs bakım işlemlerinin gözlemlenmesi olmak üzere, hava aracı
bakımı ile doğrudan ilişkili işlemlerin yer aldığı bir sivil hava
aracı bakım ortamında çalışılarak elde edilen 3 yıllık deneyim
sahibi olunması.

38
Temel Deneyim Gereklilikleri

Deneyim
Lisans Kategorisi Teknik Eğitim Durumu
(Yıl)

Teknik temel eğitimi yok 5

B1.1, B1.3, B2 Kalifiye personel 3
SHY-147 bakım eğitimini tamamladı 2
Teknik temel eğitimi yok 3
A, B1.2, B1.4, B3 Kalifiye personel 2
SHY-147 bakım eğitimini tamamladı 1

39
 Deneyim
Lisans Kategorisi Teknik Eğitim Durumu
(Yıl)
B1.1, B1.3 veya B2 destek personeli imtiyazlarını
kullanarak büyük hava araçları üzerinde deneyim 3
sahibi olmak
Büyük hava araçları C
B1.2, B1.4 veya destek personeli imtiyazlarını
kullanarak büyük hava araçları üzerinde deneyim 5
sahibi olmak
Büyük hava araçları dışındaki hava araçları üzerinde
Büyük hava araçları
Kategori B1 veya B2 3
dışındaki hava araçları C
imtiyazlarını kullanarak veya destek personeli
Havacılık, uzay, makine, mekatronik, elektrik veya
elektronik dallarında fakülte veya yüksek lisans
Akademik yolla mezunu başvuru sahibi için, 6 ayı üs bakım
C 3
kazanılacak işlemlerinin gözlemlenmesi olmak üzere, hava aracı
bakımı ile doğrudan ilişkili işlemlerin yer aldığı bir sivil
hava aracı bakım ortamında çalışılarak

40
Güncel Deneyim

• Gerekli bakım deneyimi başvurudan önceki 10 yıl içerisinde

kazanılmış olmalıdır. Bununla birlikte ilk kez talep edilen hava aracı
bakım lisansı için gerekli deneyimin en az 1 yılı güncel olmalıdır.

41
Operasyondaki hava aracında bakım deneyimi:

1.Havayolları, hava taksi kuruluşları, malikler, vb. tarafından işletilmekte

olan hava aracı üzerinde gerçekleştirilen bakım işlemlerine dahil olma
anlamına gelmektedir,
2.Genel Müdürlük tarafından yayınlanan Pratik ve İşbaşı Eğitimi Task
Listesinde bulunan bakım işlemlerini içermelidir,
3.Sadece eğitim ortamının aksine gerçek bakım ortamında yeterli
deneyim edinilmesi esastır (Örneğin; 147 temel eğitimi esnasında
havayolları veya bakım kuruluşlarında yapılan staj veya gözlemler
deneyim sayılamaz, temel pratik eğitiminin bir parçası olarak kabul
edilir),
4.Bakım kuruluşları bünyesinde (SHY/Part-145, SHY-M Alt Bölüm F)
veya bağımsız onaylayıcı personelin gözetimi altında bilfiil çalışılarak
edinilebilir,
5.SHY/Part 147 onaylı Temel Eğitim süreci tamamlanmadan da
başlatılabilir.

42
Temel teorik bilgi sınavları

1.Başvuru sahibi, alacağı lisans kategorisine veya kategorilerine uygun olarak

yeterli bilgi seviyesine sahip olduğunu, SHGM veya SHY-147 onaylı bakım
eğitimi kuruluşları tarafından yapılacak olan sınavlarda başarılı olarak kanıtlar.
2.Hava aracı bakım lisansı almak üzere yapılacak temel modül sınavları,
aşağıda belirtildiği şekilde, test (çoktan seçmeli) veya yazılı (cevabı açıklamalı)
olmak üzere bilgisayar ortamında veya kağıt kullanılarak yapılır. Sözlü sınav
yapılmaz.
3.Sorular Türkçe veya İngilizce olabilir.

43
Temel teorik bilgi sınavları (devam)

4.Adayların çoktan seçmeli veya yazılı sınavda başarılı olabilmeleri için, 100
tam puan üzerinden 75 veya daha yukarı puan almaları şarttır.
5.Adaylara, çoktan seçmeli sınavlarda her bir soru için ortalama 75 saniye;
yazılı sınavlarda soru başına 20 dakika sınav süresi verilir.
6.Herhangi bir modül sınavından başarısız olan kişi bu sınava başarısız olduğu
sınavın yapıldığı tarihten itibaren 90 günden önce giremez. Ancak, SHY-147
onaylı bakım eğitimi kuruluşunda ilgili modülden kursa katılmış olması halinde
bu süre 30 güne indirilir.
7.SHY-66 Kategori C lisansı için bir üniversiteden veya Genel Müdürlük
tarafından kabul edilen herhangi bir diğer yükseköğrenim kuruluşundan, teknik
bir alanda akademik derecesi olan başvuru sahibinin B1 veya B2 kategori
modüllerden herhangi biri ile ilgili temel teorik bilgi sınavlarından başarılı
olması gerekir.

44
Temel bilgi denkliği (kredilendirilme)

(1)Uçak, uzay, makine, elektrik, elektronik, elektrik-elektronik, mekatronik

mühendislikleri ile havacılıkla ilgili teknik bölümlerden mezun olmuş veya
bunlara denkliği Yüksek Öğretim Kurulu tarafından onaylanmış yerli veya
yabancı fakülte veya yüksekokullardan mezun olmuş adaylar; almış oldukları
ders müfredatının ilgili modüllerin standartlarını sağladığının SHGM tarafından
kabul edilmesi halinde ilgili modül sınavlarından muaf tutulur.
(2)Devlet hava araçlarında veya kamu kurum ve kuruluşlarının havacılık
bölümlerinde çalışmış veya çalışmakta olanlar, almış oldukları eğitimlerin bu
Yönetmeliğin şartlarını sağladığının, SHGM tarafından kabul edilmesi halinde
ilgili modül sınavlarından muaf tutulur.

45
Lisansa tip işleme (IR 66.A.45)

Hava aracı tip eğitimi, teorik eğitim ve sınav ile, Kategori C yetkileri
hariç olmak üzere, pratik eğitim ve değerlendirmeden oluşur.

(1)SHY-66 hava aracı bakım lisansına sahip bir kişinin, belirli bir hava
aracı tipi üzerinde yetkilerini kullanabilmesi için, ilgili uçak tipinin
lisansına işlenmiş olması gereklidir.

a)Kategori B1, B2 veya C için ilgili hava aracı tipleri aşağıda

belirtilmiştir:
1) Grup 1’e uygun hava aracı tipi,
2) Grup 2’ye uygun hava aracı tipi, üretici alt grup tipi veya tam
alt grup tipi,
3) Grup 3’e uygun hava aracı tipi veya tam alt grup tipi,

b)Kategori B3 için ilgili tip “maksimum kalkış ağırlığı 2.000 kg ve daha

aşağı olan piston motorlu basınçsız uçaklar”dır.

c)Kategori A için, lisansa tip işlenmesi gerekli olmayıp, SHY-145

Yönetmeliği şartları yerine getirilmelidir.
46
(2) Lisansa hava aracı tipinin işlenmesi için ilgili kategoride hava aracı
tip eğitiminin başarılı bir şekilde tamamlanması gereklidir.

(3) İlgili kategori ve alt kategoride, lisansa ilk defa hava aracı tipinin
işlenmesi için ilgili iş başı eğitiminin (On Job Training)
tamamlanması gereklidir.

(4) Grup 2 ve Grup 3 hava araçları için, lisansa hava aracı tipinin
işlenmesi aşağıdaki şartların gerçekleşmesinden sonra da mümkün
olur:
a) B1, B2 veya C kategorileri için, Genel Müdürlükçe belirlenen
kurallar çerçevesinde gerçekleştirilen ilgili hava aracı tip
sınavının başarılı bir şekilde tamamlanması,
b) Kategori B1 ve B2 için, hava aracı tipinde pratik deneyimin
gösterilmesi.

47
(5) Akademik yolla elde edilmiş Kategori C lisansına sahip kişi için, ilk
hava aracı tip sınavı kategori B1 veya B2 seviyesinde olmalıdır.

(6) Grup 2 hava araçları için;

a) Kategori B1 ve C lisansına üretici alt grup tiplerinin işlenmesi için,

lisans sahibinin üretici alt grup ve ilgili alt grup ile benzer
teknolojideki hava araçlarından aynı üreticiden en az iki hava
aracı tipinin işlenmesine ilişkin gereklilikleri sağlamak zorundadır.
b) Kategori B1 ve C lisansına tam alt grup tiplerinin işlenmesi için,
lisans sahibinin tam alt grup ve ilgili tam alt grup ile aynı
teknolojideki hava araçlarından farklı üreticilerden en az üç hava
aracı tipinin işlenmesine ilişkin gereklilikleri sağlamak zorundadır.
c) Kategori B2 lisansına üretici alt grup ve tam alt grup tiplerinin
işlenmesi için, lisans sahibinin ilgili lisans kategorisinin ve geçerli
hava aracı alt grubuna ilişkin pratik deneyimini göstermesi
gereklidir.

48
(7) Grup 3 hava araçları için;
a) Kategori B1, B2 ve C lisanslarına tam Grup 3 tipinin işlenmesi
için, lisans sahibinin Grup 3’e ve ilgili lisans kategorisine ilişkin
pratik deneyimini göstermesi gereklidir.
b) Kategori B1 için, başvuru sahibinin uygun deneyim kanıtı
sunamadığı durumlarda, grup 3 tipi lisansa aşağıdaki
sınırlamalarla işlenir:
1) Basınçlandırılmış uçaklar.
2) Metal yapılı uçaklar.
3) Kompozit yapılı uçaklar.
4) Ahşap yapılı uçaklar.
5) Kumaş ile kaplı metal tüp yapıya sahip uçaklar.

49
(8) B3 lisansı için;
a) “Azami Kalkış Ağırlığı 2,000 kg ve altında olan basınçlandırılmamış
piston motorlu uçaklar” tipinin işlenmesi için, lisans sahibinin ilgili
lisans kategorisine ilişkin pratik deneyimini göstermesi gereklidir.
b) Başvuru sahibinin uygun deneyim kanıtı sunamadığı durumlarda,
(a) bendinde belirtilen yetki, lisansa aşağıdaki sınırlamalarla işlenir:
1) Ahşap yapılı uçaklar.
2) Kumaş ile kaplı metal tüp yapıya sahip uçaklar.
3) Metal yapılı uçaklar.
4) Kompozit yapılı uçaklar.

50
Sorumluluklar ve İdari Yaptırımlar
Lisansın geçerliliği
SHGM, aşağıda belirtilen sebeplerden dolayı hava aracı bakım personeline
düzenlenen lisansın feshine, askıya alınmasına veya yenileme başvurusunun
reddine karar verebilir.
a)Lisans belgelerinde tahrifat yapmak
b)Bakımı talep eden kuruluşa yapılması gereken bakımların yapılmadığını
yazılı olarak bildirmemek.
c) Şahsi tetkikler sonucu belirlediği hava aracı bakım gereklerini işleme
almayıp, bakımın yapılması hususunda yetki alınan kuruluşa rapor etmemek.
ç) İhmalkâr/sorumsuz bakım yapmak.
d) Bakım kayıtlarında tahrifat yapmak.
e) Bakım çıkış sertifikasında belirtilen bakımların yapılmadığını bilerek veya
yapıldığını doğrulamadan bakım çıkış sertifikası düzenlemek.
f) Bakım işlemlerini veya bakım çıkış sertifikası düzenlenmesini alkol ve/veya
ilaç ve benzeri maddelerin olumsuz etkileri altında uygulamak.

51
Denetim ve idari yaptırım
(1) Bakım kuruluşlarına periyodik olarak yapılan denetlemelerin dışında SHGM
her zaman denetleme ve inceleme yapmaya yetkilidir. Lisans sahibi bakım
personeli kendisinden istenmesi halinde, lisansını en geç yirmi dört saat
içinde SHGM yetkililerine gösterir.
(2) SHGM SHY-145 veya SHY-M yetkili bakım kuruluşuna, lisans sahibinin
onaylama yetkilerini iptal etme veya askıya alma veya sınırlandırma
doğrultusunda talimat verebilir.

52