Termodinamika

Termodinamika eshte ajo pjese e fizikes qe merret me studimin e ligjeve te

levizjes se atomeve dhe molekulave qe perbejne lenden pa marre parasysh
ndertimin e lendes, por vetem parametrat qe karakterizojne gjendjen.
Keto parametra quhen parametra termodinamike: P, V, T.
Termodinamika ka dy Parimet baze te saj qe jane, ne fakt pergjithsim faktesh
teorike..
Parimi pare qe eshte shprehje e ligjit te ruajtes dhe transformimit te
energjise, dhe Parimi i dyte qe percakton drejtimin e zhvillimit te
proeseve termodinamike.
Sistem termodinamike quhen sistemet qe perbehen nga nje numer i madh
therrmijash perberese.
Sistemi i gazit ideal eshte i tille.
Sistemet termodinamike qe nuk shkembejne nxehtesi me mjedisin
rrethues quhen te izoluar, ndersa sistemi qe shkemben nxehtesi me
mjedisin quhet i hapur.
 Nxehtesia dhe puna ne termodinamike.
Nxehtesia dhe puna jane dy forma te percjelljes se energjise se sistemit..
Nxehtesia dhe puna lidhen te dyja me energjine e brendshme te gazit.
Nxehtesia.
Dhenia e nxehtesise eshte ndryshimi i energjise se brendshme te gazit
nepermjet kontaktit termik te tij me trp ne temperatura te ndryshme.
Ne kontakt termik mdis trupave, therrmijat per shkak te levizjes shkembejne
energji mekanike te therrmijave perberese, pra shkembehet kjo energji ne
forme nxehtesie.
Sasia e energjise se percjelle nga njeri sistem ne tjetrin quhet sasi nxehtesie Q njesia
J (xhaul).
 Puna ne termodinamike
Sikurse nxehtesia puna eshte forme e percjelljes
se energjise mekanike te levizjes makroskopike(te rregullt)
gjate bvp me trupa te tjere te jashtem.

Kur gazi zgjerohet puna eshte pozitive, eshte e kryer

nga forcat e e shtypjes brenda gazit, ndersa puna e
forcave te jashtme ne vlere eshte po ajo por negative.
Kur gazi ngjeshet, puna e forcave te shtypjes eshte
negative kurse pune e forcave te jashtme eshte
pozitive.
Llogaritim punen e zgjerimit te gazit.
Supozohet nje gaz i mbyllur ne nje ene me piston te levizshem me
siperfaqe te prerjes terthore S, i cili ndodhet ne shtypjen P
Forca e shtypjes mbi pistonin: F=P*S
Gjate zhvendosjes se pistonit mund te ndryshoje edhe shtypja ne gaz edhe
forca e shtypjes perkatese.
si fillim shqyrtojme nje zhvendosje pmv dx qe shtypja dhe forca te
konsiderohen konstante gjate kesaj zhvendosje.
dA= F·dx= P·S·dx
S·dx jep ndryshimin pmv te vellimit dV
dA= P·dV
V2 Nese P eshte konstante atehere
A= P(V2-V1)

A  PdV
V
Kur gazi zgjerohet V1<V2, prandaj puna e A>0, kurse kur
ngjeshet eshte negativeA<0.
 Parimi i pare i termodinamikes
Gjendja e nje sistemi termodinamik ndryshon nqs atij i jepet energji nga
jashte ne forme nxehtesie ose nqs kryhet pune mbi te dhe anasjellta
nqs vete sistemi kryen pune mbi trupat e jashtem.
Ne te dy rastet sistemit i ndryshon energjia e brendshme. Energjia e
plote ruhet.
E rendesisme eshte te thuhet qe sasia e energjise qe i jepet ne te
dy format duhet te jete e barabarte me ndryshimin e energjise se
brendshme.
Ne termodinamike nqs sistemit i jepet energji ne forme nxehtesie
atehere Q>0, kurse kur ai ia jep sistemit te jashtem Q<0, puna e kryer
nga sistemi A>0, kurse ajo e kryer nga trupat e jashtem eshte negative.
Q-A=∆U
Q=A+∆U
barazimi me siper jep Parimin e pare te termodinamikes:
Energjia qe i jepet sistemit termodinamik ne forme nxehtesie shkon per
punen qe ai do kryeje dhe ne ndryshimin e energjise se brendshme te tij.
Rast i vecante kur
∆U=0, atehere Q=A

Kapaciteti termik i gazit ideal

Supozohet qe nje mase gazi m i jepet nje sasi nxehtesie Q duke i
ndryshuar temperaturen nga T1 ne T2.
Q=mc(T2-T1)
Q=mc∆T
Ku c quhet kacitet termik specifik i gazit, dhe eshte karakteristike
per secilin lloj gazi.
C eshte sasia e nxehtesise qe duhet ti jepet njesise se mases se gazit
per tia rritur temperaturen me 1°. 1 Q
c
m T

Ne terminologjine e gazeve shpesh perdoret kapacitet termik i gazit C, per

gazin ne teresi dhe eshte sasia e nxehtesise qe i jepet gjithe trupit per ti rritur
temperaturen me 1°.:
 Kapaciteti termik molar jepet: C  Q  Q

nT m
T


Nxehtesia qe i duhet dhene gazit per ti rritur temperaturen me 1° varet nga

menyra se si ngrohet gazi.
Kapaciteti termik i gazit ne shtypje konstane Cp dhe kapaciteti termik ne vellim
konstant Cv
Shkruajme parimin e pare per nje mol gaz ne vellim konstant dhe ne trysni
konstane.
vellim konstant: Qv= ∆U, sepse A=0
ne shtypje konstante: Qp=∆U+P∆V
Pra sasia e nxehtesise qe duhet dhene ne dy rastet nuk eshte e njejte.
nga pjestimi ane per ane i te dy barazimeve me ΔT kemi dy kapacitete molare
te ndryshme: U
Cv 
T
U V
Cp  P
T T
V
C p  Cv  P
T
Per nje mol gaz ideal
P∆V=R∆T
V
P R
T
pra Cp=Cv+R
Duke patur parasysh qe energjia e brendshme lidhet
me numrin e gradeve te lirise ,
i
Cv  R
2
i2
Cp  R
2
 Proceset termodinamike
Ne nje sistem termodinamik kryhet nje proces nqs nje nga parametrat
P,V,T,ndryshon. Kalimi I nje sistemi nga gjendje ne nje tjeter behet
duke kaluar ne nje seri gjendjesh jo te barazpeshuara. Procesi qe te
jete I barazpeshuar duhet kryer shume ngadale qe nje ndryshim i
vogel I nje parametri te perhapet ne te gjithe sistemin pa filluar
ndryshimi I parametrit tjeter.Ne diagramin P,V gjendjet e ekulibrit
paraqiten me nje pike kurse proceset e ekuilibrit paraqiten me nje
vije. prc qe e kthen sistemin termodinamik ne gjendjen e pare quhet
i kthyeshem prc rrethor(ciklik)
 Ne nje proces rrethor Parimi i pare shkruhet Q=A, sepse ∆U=0.
Puna ne 1a2 eshte pozitive sepse gazi zgjerohet ne 2b1 puna
eshte negative sepse gazi ngjeshet.
Puna e plote e gazit eshte e barabarte me shumen e puneve:
A1a2+A2b1
A1a2-A2b1
A1a2>A2b1, puna ne nje proces ciklik sipas kahut orar eshte pozitive ,
ndersa ne kahun kunderorar eshte negative sepse A 1a2<A2b1
Izoproceset ne gazet e persosur.
m PV PV
Ekuacioni i pergjithshem i gjendjes se gazit PV  RT 1 1
 2 2
 T1 T2
Izoproces quhet kalimi nga nje gjendje ne tjetren kur njeri nga parametrat nuk
ndryshon.
Procesi izobarik eshte procesi me trysni konstante , procesi izotermik eshte
procesi me temperature konstanet, procesi izohoritk eshte procesi me vellim
konstant.
Procesi adiabatik eshte procesi pa shkembim energjie me mjedisin e jashtem.
Procesi izohorik m
V1=V2 atehere ∆V=0, Q  U  Cv T

E gjithe sasia e nxehtesise shkon per ndryshimin e temperatures.
Kalimi nga gjendja 1 ne 2 jepet: P T
1
 1
P2 T2
Procesi izobarik:
prc me trysni konstante. V1 T1

V2 T2
V2
Puna jepet si A   PdV =P(V2-V1) nga parimi i pare
V
m
Q  U  A  Cv T  P (V2  V1 )

 Procesi izotermik.
Ne kete proces temperatura eshte
konstante.
P1V1=P2V2
P1 V2

P2 V1
∆U=0, prandaj
Q=A
V2

A   PdV
V1
V2

Q  A   PdV
.
V1

Per te gjetur punen gjate ketij procesi gjendet fillimisht

m RT
P
 V
V V2
m dV m V
A   PdV  RT   RT ln 2
V
 V1
V  V1
m P2
A RT ln
 P1
Procesi adiabatik eshte procesi qe kryhet pa shkembim nxehtesie me mjedisin
e jashtem.Gazi perfytyrohet ne nje ene me faqe plotesisht izoluese.
Paraqitja grafike eshte njesoj si izotermiku me pjerresi kurbe me te madhe
Nga parimi i pare ∆A=U
A=Cv(T1-T2)
Kthyeshmeria e proceseve.
Nje proces quhet i kthyeshem nqs mund te zhvillohet edhe procesi
i kundert ne perfundim te cilit sistemi kthehet ne gjendjen fillestare
pa shkaktuar ndryshime ne kete gjendje dhe trupat e jashtem.
Kusht qe procesi te jete i kthyeshem eshte qe ai duhet te jete i
barazpeshuar dhe te zhvillohet pa ferkim.

Cikli Karno eshte nje proces rrethor i posacem me te cilin eshte

studiuar mundesia e marrjes se punes nga nje sistem termodinamik
dhe e llogaritjes se se rendimentit maksimal te procesit termodinamik te
kthyeshem.
Cikli Karno perbehet nga dy proces izotermike dhe dy procese
adiabatike.
Rendimenti i ciklit Karno eshte raporti i punes se plote qe ka kryer gazi me
energjine e harxhuar Q1
A1>0 dhe A2 <0
A1  A2

Q1
Ndryshimi i plote i energjise se brendshme te gazit eshte zero.
Q1-Q2=A1+A2+0,
Q1  Q2 ose pas transformimesh te shumta
 T1  T2
Q1 
T1
Parimi i dyte i termodinamikes.
Eshte e pamundur qe te kryhet nje proces rrethor qe te kete si rezultat te
vetem shnderrimin e energjise se marre ne forme nxehtesie nga ngrohesi,
ne pune te njevlershme me te;
Pra ne nje proces te tille A<Q
Ose :Eshte e pamundur te kryhet nje proces qe te kete si rezultat te
vetem kalimin e energjise ne forme nxehtesie, nga trupi i ftohte ne ate
te ngrohte.