ISTRUKTURA AT KALIKASAN

NG WIKANG FILIPINO
APAT NA KALIKASAN AT ISTRUKTURA NG
WIKANG FILIPINO

 A. PONOLOHIYA- PAG-AARAL TUNGKOL SA PONEMA

 B. MORPOLOHIYA – PAG-AARAL TUNGKOL SA MORPEMA
 C. SINTAKS –PAG-AARAL SA PAGBUO NG PANGUNGUSAP
 D. SEMANTIKA –PAG-AARAL SA PAGPAPAKAHULUGAN NG WIKA
 PONOLOHIYA- ITO AY MGA TUNOG NA GINAGAMIT SA PAGBUO NG MGA NG MGA
SALITA.
 PONEMA- AY ISA SA MGA YUNIT NG TUNOG,
 -ANG PINAKAMALIIT NA TUNOG NG ISANG WIKA.
 -TUMUTUKOY SA MAKABULUHANG TUNOG NG ISANG WIKA.
 -AT NAKAPAGBABAGO NG KAHULUGAN
 DALAWANG URI NG PONEMA
 1. SEGMENTAL
 2. SUPRA SEGMENTAL
DALAWANG URI PONEMA
1. PONEMANG SEGMENTAL
2. PONEMANG SUPRA-SEGMENTAL
3. PONEMA-ANG PAG-AARAL NG MAHALAGANG YUNIT NG TUNOG O PONEMA AY
4. BINUBUO NG MGA SEGMENTAL AT SUPRA-SEGMENTAL
5. SEGMENTAL- ANG MGA TUNAY NA TUNOG AT ANG BAWAT TUNOG AT ANG
BAWAT TUNOG AY KINAKATAWAN NG ISANG TITIK SA ATING ALPABETO.
6. PONEMANG SEGMENTAL- (21 PONEMA) PONEMANG KATINIG -16 AT ANG
PONEMANG PATINIG -5 TITIK
7. /?/- ANG TANDANG PANANONG AY HINDI BINIBIGYAN NA KATUMBAS NA TITIK
8. /’/- TULDIK NA PAIWA , DAHILAN ITO’Y HINDI NORMALNA TULAD DI TULAD
NG HINDI NORMAL DI TULAD NG IBANGTITIK
9. SAKLAW NG PONOLOHIIYA
10. A. PONEMA
11. B. DIIIN
12. C. PATAAS AT PABABA NG TINIG
13. D. PAGHINTO
 MGA BAHAGING KAILANGAN SA PAGBIGKAS
 1. DILA AT PANGA
 2. NGIPIN AT LABI
 3. MATIGAS NA NGALANGALA
 4. MALAMBOT NA NGALANGALA
 PARAAN NG ARTIKULASYON O PAGBIGKAS
 1. PASARA O HINTO- SARADO O HARANG ANG DAANAN NG NGIPIN (P/T) (D/K)
 2. NASAL O PAILONG – LUMALABAS ANG HANGIN NAGDADAAN SA PAGITAN NG NGALA-NGALA AT BIBIG
( M/ N )
 3. PALIGID O LETERAL- ANG DULO NG DILA AY NAKADIKIT AT LUMALABAS SA GILID NG DILA “ L”
 4. PAKATAL O TRILL- ANG HANGIN AY HINAHARANG AT PINALALABAS SA PAMAMAGITAN NG MABILIS NA
PAGGALAW NG DULO NG DILA “R “
 5. MALAPITANG O GLAYD- ANG DILA AY NAGKAKAROON NG GALAW MULA SA POSISYON IBANG POSISYON
“W/Y”
 PONEMANG SUPRA -SEGMENTAL
 1. TONO- ITO AY ANG PAGTAAS AT PAGBABA NG TINIG SA PAGBIGKAS NG PANTIG
 HALIMBAWA; IKAW – MAY KATIYAKAN
 IKAW ?- HINDI SIGURADO
 2. DIIN- ANG HABA NG BIGKAS NA INUUKOL SA PANTIG NG ISANG SALITA,
 HALIMBAWA;
Bukas- buKAS Pito - piTO
OPEN- TOMORROW WHISTLE- SEVEN
3. ANTALA O HINTO- PAGHINTO UPANG LUBOS NA MAUNAWAAN, HALIMBAWA. SI
MARK ANTHONY/ AT AKO SI MARK/ ANTHONY / AT AKO