ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΟΥ

ΑΘΗΝΑΊΟΥ ΠΟΛΊΤΗ ΣΕ ΣΎΓΚΡΙΣΗ

ΜΕ ΤΟΝ ΣΠΑΡΤΙΆΤΗ
ΜΑΘΉΤΡΙΑ : ΈΦΗ ΤΡΙΑΝΤΆΦΥΛΛΟΥ
ΔΙΔΆΣΚΟΥΣΑ : ΠΑΤΡΙΚΊΟΥ
ΤΜΉΜΑ : Ε1
ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΑΝΑΔΡΟΜΉ ΑΘΉΝΑΣ

• Μετά το πρώτο έτος του πολέμου, ενός πολέμου του οποίου τότε κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τη διάρκειά του
αλλά ήταν φανερό πως δεν είχε τελειώσει, έθιμο ήταν να γίνεται στις αρχές του χειμώνα η κηδεία των πεσόντων με
εκφώνηση επιταφίου από έναν διακεκριμένο άνδρα. Συγκεκριμένα οι νεκροί καίγονταν πλέον συνήθως επί τόπου (στα
πεδία των μαχών) και στην Αθήνα μεταφέρονταν τα οστά για ταφή. Αυτό είχε αφορμή τον «πάτριο νόμο» που ίσχυε ειδικά
στην Αθήνα για λόγους καθαρά πρακτικούς αλλά και πολιτικούς . Σύμφωνα με το έθιμο τα οστά μεταφέρονταν σε λάρνακα
από κυπαρίσσι σε μία άμαξα για κάθε φυλή των Αθηναίων και στο τέλος τιμητικά μια λάρνακα μεταφερόταν με τα χέρια
και σκεπασμένη με σεντόνι, για όσους τα σώματα δεν μπόρεσαν να περισυλλέγουν και να ταφούν («τῶν ἀφανῶν» όπως
αναφέρει ο Θουκυδίδης, για αυτή την τόσο ευαίσθητη ή πολιτικά ευφυή μεταχείριση που προσέφερε παρηγοριά στους
συγγενείς και κουράγιο στους στρατιώτες, ότι ακόμα κι αν δεν βρεθεί το νεκρό σώμα τους αν σκοτωθούν σε μάχη ή
ναυμαχία, δεν θα μείνουν ακήδευτοι). Στον χώρο του Κεραμικού βρίσκονταν γυναίκες που θρηνούσαν όπως ήταν τα
έθιμο. Σύμφωνα με τα ισχύοντα, ένας εκλεγμένος πολίτης που η γνώμη του ήταν συνετή και άξια, έλεγε τον έπαινο τον
πρέποντα και η τελετή έληγε. Στην περίπτωση αυτή «ορίστηκε να μιλήσει ο Περικλής, ο γιος του Ξανθίππου, που
ανέβηκε στο βήμα ώστε η φωνή του να φτάνει στα αυτιά όσο το δυνατόν περισσότερων. Μίλησε περίπου ως εξής:»
ΤΟ ΠΡΟΟΊΜΙΟ ΤΟΥ ΕΠΙΤΆΦΙΟΥ

• Ο Περικλής λέει ότι έχει επιφυλάξεις για την εκφώνηση επαίνων για τους νεκρούς επειδή «σε
άνδρες που αποδείχτηκαν γενναίοι με έργα, πρέπει με έργα να τους αποδίδονται τιμές».
(Ουσιαστικά εισηγείται στους παρόντες να τιμήσουν έμπρακτα τους νεκρούς και όπως διαφαίνεται
από τη δομή του υπόλοιπου λόγου, το έμμεσο προσκλητήριο αφορά την έμπρακτη υπεράσπιση
των λόγων για τους οποίους θυσιάστηκαν οι ήδη πεσόντες, δηλαδή την προάσπιση της
δημοκρατίας και της ηγετικής θέσης του αθηναϊκού πολιτισμού, σε περίπτωση που θα χρειαστούν
και άλλες θυσίες για την πατρίδα) . Όμως καταλήγει ότι θα αγορεύσει από σεβασμό για το νόμο,
όσο κι αν θεωρεί τα λόγια ακατάλληλα , καθώς άλλοι θα τα βρουν κατώτερα των περιστάσεων
καθώς ξέρουν τι έγινε ενώ άλλοι, που δεν ξέρουν, θα τα βρουν ίσως υπερβολικά. Αναφέρεται και
στο φθόνο, μια που η φύση του ανθρώπου τέτοια είναι, να αντέχει να ακούει καλά λόγια για τα
έργα των άλλων, όσο θεωρεί ότι αυτά τα έργα θα μπορούσε να τα είχε κάνει κι αυτός και ζηλεύει
τον έπαινο για κάτι που ξεπερνά τις δικές του δυνάμεις.
ΚΥΡΙΆ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ

• Τα κύρια χαρακτηριστικά της Αθήνας είναι βασικό μέλημα των νομοθετών ήταν η
ισχυροποίηση της εθνικής συνείδησης και η προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Παράλληλα όμως ενθαρρυνόταν η τοπική ελευθερία και κάθε δήμος είχε την δυνατότητα
να αποφασίζει για τις τοπικές του υποθέσεις , με το κράτος όμως να παρεμβαίνει όταν το
έκρινε αναγκαίο. Κάθε δήμος έστελνε τους αντιπροσώπους του στην πόλη που
αποτελούσε τον συνεκτικό ιστό του κράτους. Η εθνική συνείδηση ενισχύθηκε και με την
δημιουργία εορτών (π.χ. Παναθήναια) αλλά και δημόσια έργα που αύξαναν το αίσθημα
περηφάνιας των κατοίκων αλλά και απέτρεπαν κοινωνικές εκρήξεις , με την απασχόληση
σε αυτά ανέργων και φτωχών.
Παράλληλα η ύπαρξη νόμων που ευνοούσαν την ισονομία και η δημιουργία ενός ανθρωπιστικού πολιτισμού
, έδιναν την δυνατότητα στους Αθηναίους πολίτες να αναδεικνύονται και να εξελίσσονται. Το γεγονός αυτό
ήταν αδιανόητο για τους εκτός Ελλάδας πολιτισμούς (όπου τα πάντα στη ζωή ενός ανθρώπου ήταν
προκαθορισμένα και δεδομένα ) και θα είναι μια σημαντική ειδοποιός διαφορά του ελληνικού πολιτισμού
από τους υπόλοιπους. Οι Αθηναίοι πάντα υπερηφανεύονταν ότι ανήκαν στους ιωνες , φύλο το οποίο
κατοικούσε στην περιοχή από πολύ παλιά. Η δημιουργία της πόλης των Αθηνών σε μεγάλο βαθμό οφείλεται
στον Θησέα και το όνομα στην Θεά Αθηνά που επικράτησε του Ποσειδώνιά . Παρόλα αυτά την πρωτοπορία
στον ελλαδικό χώρο την έχουν οι πόλεις της Ιωνίας και η Αθήνα έπεται. Ενώ η σταδιακή άνοδος των
Αθηνών θα ξεκινήσει από τα μέσα του 7ου αιώνα περίπου . Όπως και στις περισσότερες πόλεις , έτσι και
στην Αθήνα υπάρχουν σημαντικά προβλήματα , με πολλούς ανθρώπους να δυσκολεύονται να
ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους με αποτέλεσμα την μετατροπή αρκετών εξ αυτών σε δούλους . Ενώ η
αστική τάξη δυσφορεί , αφού παρότι συμμετέχει στα οικονομικά βάρη του κράτους δεν έχει την αντίστοιχη
συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα… Αν και εδώ θα υπάρξουν αντιδράσεις και αναταραχές , ευκολότερα από
αλλού θα υπάρξει η μετάβαση από την απόλυτη εξουσία του βασιλιά στο ολιγαρχικό και από εκεί στο
δημοκρατικό καθεστώς. Έτσι όλο τον 6ο αιώνα θα υπάρξουν νόμοι που θα προστατεύουν τους αδυνάτους
αλλά και μια σταδιακή μετάβαση στη δημοκρατία. Οι σπουδαιότεροι νομοθέτες ήταν ο Σόλων στο λυκαυγές
και ο Κλεισθένης στο λυκόφως του έκτου π.χ. αιώνα .
Ο Σόλων που θεωρείται και ένας από τους επτά αρχαίους
σοφούς , νομοθέτησε την Σεισάχθεια , βάση της οποίας
καταργήθηκαν δυσβάστακτα χρέη ιδιωτών προς άλλους ιδιώτες
ή το κράτος , απελευθερώθηκαν άνθρωποι που λόγω αδυναμίας
καταβολής των χρεών τους είχαν μετατραπεί σε δούλους , αλλά
και απαγορευόταν στο εξής οποιαδήποτε μορφή δανεισμού
πολίτη με υποθήκη την ελευθερία του. Επιπλέον προχώρησε σε
αναπροσαρμογή του νομίσματος ώστε χωρίς να αδικηθούν οι
δανειστές , ωφελήθηκαν οι δανειζόμενοι. Επίσης προχώρησε
και σε αναδιάρθρωση του πολιτεύματος με τους ισχυρούς να
εξακολουθούν να έχουν τον βασικό ρόλο στην λήψη
αποφάσεων , αλλά και με την ενίσχυση του ρόλου των
οικονομικά ασθενέστερων . Σημαντικό γεγονός για τους
οικονομικά ασθενέστερους ήταν το δικαίωμα έφεσης κατά των
δικαστικών αποφάσεων του αριστοκρατικού Άρειου Πάγου που
θα γινόταν ενώπιον του δήμου τα μέλη του οποίου θα
οριζόντουσαν πλέον με κλήρο.
 ΒΑΣΙΚΆ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΉΣ

• Η Σπάρτη (Σπάρτα στη Δωρική διάλεκτο, Σπάρτη στην Αττική διάλεκτο) ήταν πόλη-κράτος
στην Αρχαία Ελλάδα που ήταν χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ευρώτα στη Λακωνία στο
νότιο ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου. Ήταν αποικία λαών της Βοιωτίας που λόγω
υπερπληθυσμού εγκατέλειψαν την κεντρική Ελλάδα και αποίκισαν την Πελοπόννησο. Έχει
μείνει γνωστή στην παγκόσμια ιστορία για τη στρατιωτική δύναμή της, την πειθαρχία της και
το μεγάλο αριθμό των δούλων της. Επίσης, είναι γνωστή και στην Ελληνική Μυθολογία,
κυρίως για τον μύθο της Ωραίας Ελένης. Η στρατιωτική δύναμη της Σπάρτης οφειλόταν στο
σύστημά της Αγωγής που είχε επιβάλει η νομοθεσία του Λυκούργου, κάτι που ήταν
μοναδικό στην Αρχαία Ελλάδα. Η ιστορική περίοδος της Σπάρτης αρχίζει μετά την
Κάθοδο των Δωριέων γύρω στο 1100 π.Χ., (αν και η αρχαιολογία υποστηρίζει ότι η
κάθοδος των Δωριέων έγινε αργότερα) και τελειώνει κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας. Η
περιοχή αποτελούσε ήδη από τους προιστορικούς χρόνους αποικία λαών της Βοιωτίας,
πράγμα που εξηγεί και τους πολιτικούς θεσμούς και τις παραδόσεις της Αρχαίας Σπάρτης.
Όπως μάλιστα διαφαίνεται από τις αρχαίες παραδόσεις, οι κάτοικοι της ποτέ δεν ξέχασαν
την καταγωγή τους από τη Βοιωτία.
Κατά τη διάρκεια της Κλασσικής Αρχαιότητας η Σπάρτη ήταν μία από τις δύο πιο ισχυρές πόλεις-κράτη στην
Αρχαία Ελλάδα, μαζί με την Αθήνα. Η Σπάρτη άρχισε να αναδύεται ως πολιτικό-στρατιωτική δύναμη στην
Ελλάδα κατά την αρχή της Αρχαϊκής Εποχής μετά το τέλος των σκοτεινών χρόνων της Γεωμετρικής Εποχής και
έφτασε στην απόλυτη ακμή της μετά τη νίκη της στον Πελοποννησιακό Πόλεμο επί της Αθήνας και των
συμμάχων της, όταν και πέτυχε να επιβάλει την ηγεμονία και την επιρροή της στο μεγαλύτερο μέρος του
αρχαιοελληνικού κόσμου. Η ηγεμονία της δεν κράτησε πολύ και μετά τις ήττες της από τους Θηβαίους το
371 π.Χ. στα Λεύκτρα και το 362 π.Χ. στη Μαντίνεια έχασε την παλαιά της δύναμη, ταυτόχρονα και με την άνοδο
του βασιλείου της Μακεδονίας άρχισε να παίζει έναν δευτερεύοντα ρόλο στα ελληνικά θέματα. Κάποιες
αναλαμπές τον 3ο αιώνα π.Χ. δεν εμπόδισαν την παρακμή της ακολουθώντας την μοίρα του υπόλοιπου
ελληνικού κόσμου που κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους. Όμως και κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας
συνέχισε να αποτελεί πόλο έλξης λόγω της πλούσιας ιστορίας της.
Επίσης η αρχαία Σπάρτη βρισκόταν στο μέσο της κοιλάδας του Ευρώτα (στη λεγόμενη Κοίλη Λακεδαίμονα, στη δυτική
όχθη του ποταμού) και περιβαλλόταν από χαμηλούς λόφους (την ακρόπολη και το Κλαράκι βόρεια, την Ευαγγελίστρια
δυτικά και Τούμπανο και Ξενία νοτιοανατολικά) και από το ρέμα της Μαγούλιτσας (νοτιοδυτικά). Αρχικά τη
συγκροτούσαν τέσσερις κώμες-συνοικισμού: η Κυνόσουρα, που βρισκόταν στους δύο λόφους νοτιοανατολικά της
πόλης, η Πιτάνη, που εντοπίζεται δυτικά (στη θέση της σημερινής Μαγούλας), οι Λίμνες, που εκτείνονταν ανατολικά
μέχρι τον Ευρώτα, και η Μεσόα, ο κεντρικός συνοικισμός της αρχαίας Σπάρτης, που αναπτυσσόταν στην περιοχή γύρω
από τον «τάφο του Λεωνίδα». Αργότερα προστέθηκε και ένας πέμπτος συνοικισμός, οι Αμύκλες.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Θουκυδίδη, κατά τον 5ο αιώνα π.Χ., το σπαρτιατικό κράτος εκτεινόταν στα δύο πέμπτα της
Πελοποννήσου,[1] περίπου δηλαδή 8.500 τ.χλμ., έκταση τριπλάσια των Αθηνών.[2] Περιελάβανε δύο κύριες περιοχές, τις
οποίους διαχώριζαν οροσειρές.
ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΑΝΑΔΡΟΜΉ ΣΠΑΡΤΉΣ
ΠΡΟΪΣΤΟΡΊΑ
• Είναι δύσκολο για τους σύγχρονες μελετητές να ανασυνθέσουν την προϊστορία της Αρχαίας Σπάρτης, καθώς οι γραπτές
πηγές είναι πολύ απομακρυσμένες χρονικά από τα γεγονότα, τα οποία είχαν ήδη κατά πολύ αλλοιωθεί από την
προφορική παράδοση. Εντούτοις, η αρχαιότερη σίγουρη ένδειξη ανθρώπινης εγκατάστασης στην περιοχή της Σπάρτης
είναι η εύρεση κεραμικών που χρονολογούνται στη Μέση Νεολιθική περίοδο κοντά στο Κουφόβουνο, περίπου δυο
χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης. Αυτά είναι τα αρχαιότερα ίχνη του αυθεντικού Μυκηναϊκού Σπαρτιατικού πολιτισμού,
στον οποίο γίνεται αναφορά στην Ιλιάδα.
• Ο πολιτισμός αυτός φαίνεται πως έπεσε σε παρακμή προς το τέλος της Εποχής του Χαλκού, όταν ελληνικές πολεμικές
φυλές Δωριέων από την Ήπειρο και τη Μακεδονία κατέβηκαν και εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο. Οι Δωριείς κατά τα
φαινόμενα άρχισαν να επεκτείνουν τα σύνορα της σπαρτιατικής επικράτειας προτού καν ιδρύσουν το δικό τους κράτος.
Πολέμησαν ενάντια στους Δωριείς του Άργους στα ανατολικά και νοτιοανατολικά, καθώς και τους Αρκάδες Αχαιούς στα
βορειοδυτικά. Επίσης υπάρχουν ενδείξεις πως η ίδια η Σπάρτη, εξαιρετικά δυσπρόσιτη εξαιτίας της τοπογραφίας της
κοιλάδας του Ταΰγετου, κρίθηκε από την εποχή εκείνη επαρκώς ασφαλής, γι’ αυτό και δεν οχυρώθηκε ποτέ. Ανάμεσα
στον 8ο και 7ο αιώνα π.Χ. οι Σπαρτιάτες γνώρισαν μια περίοδο αναρχίας και εσωτερικών συγκρούσεων, για την οποία
παραθέτουν μαρτυρίες τόσο ο Ηρόδοτος, όσο και ο Θουκυδίδης. Ως αποτέλεσμα προχώρησαν σε μια σειρά πολιτικών και
κοινωνικών μεταρρυθμίσεων τις οποίες αργότερα απέδωσαν σε έναν ημι-μυθικό νομοθέτη, τον Λυκούργο. Αυτές οι
μεταρρυθμίσεις σηματοδοτούν την ανατολή της Κλασικής Σπάρτης.
 ΚΛΑΣΙΚΉ ΣΠΑΡΤΉ

• Κατά το Δεύτερο Μεσσηνικό Πόλεμο, η Σπάρτη αναδείχτηκε μεγάλη δύναμη τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλήνιο επίπεδο. Κατά τους επόμενους
αιώνες, η φήμη της στρατιωτικής δύναμης των σπαρτιατών δεν είχε αντάξιά της.[12] Το 480 π.Χ. μια μικρή δύναμη Σπαρτιατών, Θεσπιέων και
Θηβαίων με επικεφαλής το βασιλιά Λεωνίδα διεξήγαγε μια θρυλική μάχη μέχρις έσχατων στις Θερμοπύλες απέναντι στον κολοσσιαίων
διαστάσεων περσικό στρατό, προκαλώντας αναρίθμητες απώλειες προτού τελικά περικυκλωθεί.[13] Η υπεροχή του εξοπλισμού και της
στρατιωτικής τέχνης των οπλιτών της σπαρτιατικής φάλαγγας φάνηκε και πάλι ένα χρόνο αργότερα όταν ο σπαρτιατικός στρατός, αυτή τη φορά σε
απαρτία, οδήγησε μια συνδυασμένη δύναμη ελληνικών πόλεων κατά των Περσών στις Πλαταιές. Η αποφασιστική νίκη στη Μάχη των Πλαταιών
έδωσε τέλος στους Περσικούς Πολέμους, καθώς και στη φιλοδοξία των Περσών να επεκταθούν σε ευρωπαϊκά εδάφη. Παρόλο που τη μάχη έφερε
σε πέρας μια στρατιά από άνδρες από κάθε γωνιά του ελληνικού κόσμου, τα εύσημα δόθηκαν στη Σπάρτη, η οποία πέραν του ότι πρωταγωνίστησε
στις Θερμοπύλες και στις Πλαταιές, ήταν ο de facto αρχηγός της ελληνικής εκστρατιας. Αναπαράσταση της όψης της αρχαίας πόλης όπως θα
φαινόταν από τις Θεράπνες, 19ος αιώνα. Κατά την ύστερη κλασική περίοδο, η Σπάρτη από κοινού με την Αθήνα, τη Θήβα και την Περσική
Αυτοκρατορία αποτέλεσαν τις κυριότερες δυνάμεις που μάχονταν μεταξύ τους για την επικράτηση. Ως αποτέλεσμα του ξεσπάσματος του
Πελοποννησιακού Πολέμου η Σπάρτη, παραδοσιακά πολιτισμός της ξηράς, έγινε ισχυρή ναυτική δύναμη. Στον κολοφώνα της δύναμής της η
Σπάρτη υποχρέωσε σε ήττα πολλές από τις σημαντικότερες ελληνικές πόλεις – κράτη, καταφέρνοντας να επιβληθεί τελικά και του πανίσχυρου
αθηναϊκού στόλου. Προς το τέλος του 5ου αιώνα π.Χ., η Σπάρτη ξεχώριζε ως η δύναμη που είχε νικήσει την Αθήνα και που είχε εισβάλλει στην
Περσία, μια περίοδος που είναι γνωστή και ως «Σπαρτιατική ηγεμονία».
 Η ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΑΘΗΝΑΊΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΣΠΑΡΤΙΆΤΗ ΠΟΛΊΤΗ
• Ο αθηναίος Πολίτης της έδινε βάρος στην εκπαίδευση (μαθηματικά, γλώσσα, μουσική
κτλ) επιπλέον έδινε πολύ βάση στην πολιτική η οποία ήταν δημοκρατία. Η γυναίκες των
Αθηναίων πολιτών είχαν δραστηριότητες όπως υφαντική, ραπτική και αναθρέψει
παιδιών, δεν συμμετείχαν στην εκπαίδευση, ούτε στην πολιτική και έβγαιναν από το σπίτι
τους μόνο για απαραίτητους λόγους με την άδεια του πατέρα ή συζύγου τους.
• Αντίθετα οι Σπαρτιάτες είχαν κεντρίσει την γνώση τους στη μάχη και στην εκπαίδευση
για την μάχη, σκληραγωγόυσαν τα παιδιά τους από μικρή ηλικία ,
Τα έπαιρναν από της μητέρες πολεμιστές ηλικία των 7 ετών.
Οι Σπαρτιάτισσες γυναίκες ήταν πολύ πιο απελευθερωμένες από τις Αθηναίες
επειδή αυτές θα Μεγάλωναν τους μελλοντικούς πολεμιστές της Σπάρτης.
 Πηγές
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE
%B9%CE%BA%CE%BB%CE%AD%CE%BF%CF%85%CF
%82_%CE%95%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%AC%CF
%86%CE%B9%CE%BF%CF%82
https://truestory.gr/2018/06/14/athinaiki-polyteia/
1.Θουκυδίδης, 2.34«Ἀθηναῖοι τῷ πατρίῳ νόμῳ χρώμενοι
δημοσίᾳ ταφὰς ἐποιήσαντο»
2.↑ ήταν δύσκολο, είχε οικονομικό κόστος, ήταν
χρονοβόρο και ανθυγιεινό να μεταφέρονται οι νεκροί από
μακρινές μάχες στην πατρίδα τους για ταφή
Τέλος