Beslenme ve yeme bozuklukları

DSM V

YEME
BOZUKLUKLARI
Yeme Bozuklukları
Yeme davranışındaki ciddi
bozulmadır!
 Yeme Bozuklukları iki şekilde görülür
1- Anoreksiya Nervoza 2. Bulimia Nervoza
 Kısıtlı Tip  Çıkartma Olan Tip
 Aşırı Yiyen-  Çıkartma Olmayan
Çıkartan Tip Tip
 DSM -V

 Bebeklik ve çocukluk çağında tanımlanan

Pica ve Geri çıkarma (geviş getirme) boz.
Yetişkin çağı bozuklukları içine alınmıştır.
ANOREKSİYA
NERVOZA
 ANOREKSİYA NERVOZA
 Genel olarak 12-18 yaşları arasında başlar
 Şişmanlamaya karşı ağır korku vardır.
 Bilinçli olarak aşırı zayıf kalma çabası gösterir.
 İdeal kilodan yaklaşık olarak en az %15 eksik
vardır.
 Sıklığı bilinmemektedir.
 Çoğunlukla kızlarda görülür.
 Yüksek ve orta sosyokültürel düzeyde daha sık
görüldüğü bildirilmektedir.
ANOREKSİYA NERVOZANIN ÖZELLİKLERİ
 Uygun BKİ için en düşük
kiloyu bile kabul etmezler.
 Birey aşırı zayıf olsa bile,
şişman olmayı veya şiddetli
kilo alma korkusuyla
normal beden ağırlığını
korumayı reddeder.
 Arka arkaya gelen en az üç
menstrual siklus olmaz.
 Aşırı zayıflamış
olmasına rağmen
bireyin kendisini aşırı
şişman olarak
algılaması (Beden
imajında bozulma).
 Son zamanlardaki bazı
araştırmalar, beden imajında bir
değişim olmasa da,
“kilo alma korkusu”nun
varolmasının yeterli olduğunu
belirtmektedir.
 ETYOLOJİ:

1- Biyolojik Teoriler
 Yeme ve seksüel fonksiyonlardan sorumlu
olan hipotalamustaki bir bozukluktur
 Seratonin ve norepinefrin gibi
nörotransmiterlerdeki fonksiyon anormallikleri
(azalma)
 Ayrıca TSH ve gonadotropinlerin de yatkınlığı
arttırdığı belirtilmektedir.
 Strese yanıtta beyin hormonlarının normalden
daha yüksek düzeyde salınması
ETYOLOJİ:
2- Psikodinamik- Psikososyal Teoriler
 Normal kilo fobisi,

 Kontrolü kaybetme korkusundan ileri gelen kilo

ile ilgili obsesyon vardır.

 Bu hastalarda çocuğun özerk gelişmesini

güçleştiren, onun çocuksu kalmasını
destekleyen bir aile patolojisi söz konusudur.
 Depresyonun eş değeri bir
tablo olduğunu kabul etme

 Toplumsal olarak zayıflığa,

inceliğe, şişman olmamaya
daha çok değer verilmesi
 Ailede, ölüm, ayrılma, ruh
hastalığı, alkol-kumar gibi
önemli aile sorunlarının
daha fazla olması
 BELİRTİLER:

1- Objektif Belirtiler

 Kasıtlı olarak kilo kaybetme

 Yeme alışkanlığında önemli ölçüde değişme
 Sık sık kendisini sosyal olarak izole etme
 Sık sık ağır egzersiz programlarına katılma
 Dişlerle ilgili problemler (Asidik kusmuk)
 Amenore
 Konstipasyon, hipotansiyon,
bradikardi, hipotermi
 Kuru deri ve lanugo (ince
tüyümsü kıl), periferik ödem
 Hiperaktivite
 Uykusuz kaldıkları halde
bundan şikayet etmeme
 Erkeklerde cinsel istekte
azalma
 BELİRTİLER:
2- Subjektif Belirtiler
 Bilinçli bir kontrolü kaybetme korkusu
 Terkedilmişlik veya yetersizlik hissi
 Çaresizlik duyguları
 Obsesif-kompulsif oldukları düşüncesi
 Sık sık depresyondan şikayet etme
 Yalnız yapılan aktiviteleri tercih etme
 Özellikle erkek arkadaşlara ilgi kaybı.
Yeme Bozukluğu Olan Hastadaki Cinsel
Davranışlar
Abraham ve Llewellyn-Jones’a Göre;
Cinselliği Reddetme:
Genç kadın cinsel duygularını bastırır.
Puberte, menstruasyon, masturbasyon ve cinsel
ilişkiye karşı negatif davranışlara sahip olur.

Cinselliğe Güvensizlik:
Genç kadın sıcak ve olgun ilişkiler oluşturmada
zorlanır.
Pasif Cinsellik:
Genç kadın cinsel
davranışlardan
hoşlanmaz; fakat sosyal
olarak kabul edilebilir
ilişkilere sahip olmak
adına tolere eder veya
kabul eder.
 Alt Tipleri
 Kısıtlı Tip:
Kilo yitiminin birincil olarak diyet yapma, aç kalma ya da
aşırı egzersiz ile sağlandığı durumlardır
 Aşırı Yiyen Çıkartan Tip: Birey düzenli olarak
tıkanırcasına yeme ya da çıkarma ya da her ikisi ile
uğraşır.
Tıkanırcasına yiyen birey, aynı zamanda kendisinin yol
açtığı kusma ya da laksatiflerin, diüretiklerin ya da
lavmanların yanlış yere kullanımı yoluyla yediklerini
çıkartır.
TEDAVİ
Hasta yanlış beslenmenin sonucu olarak ya da intihar
nedeniyle ölebilir. Bu nedenle tedaviye hızla başlanmalı.
Tedavide, ekip kilo kazandırmak istediğinde hasta kendisini
kontrolü kaybediyor olarak algılar.
“Kontrolü kaybediyorum duygusu” bilinçsiz çaresizlik
duygularını tekrar harekete geçirir.

Hasta bile bile bir daha şişman olma korkusunu deneyimler.

Bu korku daha fazla kontrol kazanma gereksiniminin

temelini oluşturur ve bozuk siklus tekrar başlar.
Psikoterapotik Yaklaşımda 3 Amaç Vardır:

1- Benlik saygılarını
artırmak

2- Vücut ağırlıklarını
en az %90 arttırmak

3- Uygun yeme
davranışları
kazandırmak
 DANIŞAN İLİŞKİSİ
 Sıcaklık ve içtenlik gösterin.

 Empatik davranın.
Duygularını ifade etmesine yardımcı olur.
 Dürüst olun.
Güveni sağlar.
 Sınır koyun.
Manüple edebilir.
 İşbirliği sağlayın.
 Kendisi ile ilgili 3 olumlu özelliğini tanımlamasına
yardımcı olun.
 Hastalıklarını öğretin.

 Anlamlı, kilo almayı ödüllendiren bir davranış

modeli geliştirin.
 Kilo dışında ilgi duyduğu şeyleri belirleyin.
Tedavi Ortamının Düzenlenmesi
 Sıcak bir bakım atmosferi sağlayın.
 Yakından gözlemleyin.
 Kusma veya boşaltma isteği duyduklarında
yardım istemeye teşvik edin.
 Tedaviye aileleri katın.
 Tutarlı olun.
 Tedavi planına psikiyatri ekibini dahil edin ve
bireye doğru yönlendirme sağlayın.
 Anoreksiya Nervoza Olgusu

 Öykü: C. 18 yaşında üniversiteye hazırlanan adölesan bir bayandır.

Ailesi son zamanlarda C’nin yeterince yemek yemediğini
farketmiştir. Annesi kendisini yeme konusunda zorladığında çok
şişman olduğunu, zayıflamak istediğini, aynaya baktığında mutsuz
olduğunu belirtmiştir. Annesi bu durumdan endişelenmiştir. Çünkü
C.’nin kilosu normal sınırlardadır. Annesi kızının yemek sonrası
tuvalete gittiğini gözlemlemiştir. Birgün takip ettiğinde kızının
lavaboda kustuğunu görmüştür. Anne bu durumu eşiyle
paylaşmıştır. Kızlarının yemeğine hiç dokunmadığını, yeme isteği
olmadığını belirtmesinin yanısıra, çok fazla kilo kaybettiğini gören
ailesi, C’nin karşı çıkmalarına rağmen kendisini sağlık kurumuna bir
uzmana götürmüşlerdir. 1.65 boyundaki C’nin 2 ayda 60 kilodan 42
kiloya düştüğü saptanmıştır. C.’ye Anoreksiya Nervoza teşhisi
konulmuştur ve kliniğe yatışına karar verilmiştir.
BULİMİA NERVOZA
 BULİMİA NERVOZA
 Aşırı yemek yeme (binge
eating)

 Kilo alma

 Bir yandan da kilo almayı

durdurma çabaları olan yeme
bozukluğudur.
Yemek yeme ve çıkarma davranışları tekrarlayıcı
bir şekilde nöbet tarzındadır.

Hasta nöbet sırasında, yeme davranışı üzerindeki

kontrolünü kaybeder ve yüksek kalorili, daha çok
karbonhidrat ve yağ içeren, sindirimi kolay
yiyecekleri (kek, pasta, dondurma gibi…)
çiğnemeden adeta yutarcasına yer.

Nöbet hasta yorgun düşünceye veya aşırı

yemekten dolayı bir rahatsızlık duyuncaya kadar
devam eder.
Hastalığın başlangıç yaşı
genellikle 15–24 yaşları
arasıdır.

Bütün toplumlarda yaklaşık

%1 oranında görüldüğü
bildirilmektedir.
Bulimia Nervoza Nöbeti’nde
 İlk önce anksiyete deneyimlenir.
 Anksiyete aşırı yeme-boşaltma davranışını
tetikler.
 Bu davranışı suçluluk takip eder.
 Depresyon ve umutsuzluk görünür.
 Suisidal düşünceler de olabilir.
 BULİMİA NERVOZANIN ÖZELLİKLERİ
 Engellenemeyen tekrarlayıcı aşırı yeme epizotları
 Aynı zaman diliminde ve benzer koşullarda bir insanın
yiyebileceğinden çok daha fazlasını yeme
 Nöbetlerde kontrolün kalkması

 Beden şeklini ve kiloyu kontrol etmek için şiddetli

davranışlar gösterme
 Aşırıdiyet yapma,
 Ölçüsüz egzersiz yapma,
 Kendi kendine kusma,
 Laksatif veya diüretik alma

 Sürekli vücut şekli ve ağırlığıyla ilgilenme

 ETYOLOJİ
1- Biyolojik Teoriler
 Bazı beyin bölgelerinde atrofiye bağlı genişleme
 Hipotalamus disfonksiyonu

 Postsnaptik hipotalamik seratonin reseptör

hassasiyeti (Yemek yemeyi durduran metabolik
geribildirim mekanizmasında bir bozulma)
 ETYOLOJİ
2- Psikodinamik – Psikososyal Teoriler
 Kentleşme
 Hasta bireylerin aile üyeleri arasındaki sorunlu
ilişkileri
 Çocuklukta gerçek ya da algılanan travmatik
bir olayın bastırılması ve savunma
mekanizmalarının yardımıyla dönüştürülmesi
 Onlardan mükemmellik isteyen ebeveynlerine karşı
isyan olarak

 Ergenlik dönemi beklentilerine ilişkin güçlükler

(Daha çok dışa dönük olan dürtüsel bireylerdir.
Yeme davranışı egoya yabancıdır. Süperego
kontrolü zayıftır.)

 Erken çocukluk dönemlerinde geçiş nesnesine

sahip olamama (Kendi bedenlerini geçiş nesnesi
olarak kullanırlar. Anneden ayrılma ile ilgili
çatışmalar onların besine karşı ambivalans
geliştirmelerine neden olur.)
 BELİRTİLER
1- Objektif Belirtiler

 Engellenemeyen aşırı yeme

periyotları

 Kusma ve boşaltma
davranışları (laksatif…)
 Ağır egzersiz yapma
 Sıvı - elektrolit dengesizliği
 Anoreksiyalı hastalara göre duygularını çok
daha fazla ortaya koyma

 Sosyal olarak kendilerine fazla güvenme

 Mükemmel olma ve başarma çabaları ve

menstrual bozulmalar
 2- Subjektif Belirtiler
 Beden şekilleri ve ağırlıkları ile ilgili ciddi kaygılar
yaşarlar.
 Şişman olmaktan korkarlar ve yemek yemekten
hoşlanmazlar .
 Yeme nöbetleri ile ilişkili gözlenebilen mizaç
değişiklikleri vardır.
 Aşırı yeme periyodu
boyunca şişkinlikten
veya mide
bulantısından-
abdominal ağrıdan
şikayet ederler.

 Yorgunluk
 Alt Tipleri
 Çıkartma Olan Tip:
Birey düzenli olarak kendi kendine kusar ya da
laksatifleri, diüretikleri ya da lavmanları yanlış
yere kullanır.
 Çıkartma Olmayan Tip:
Birey hiç yemek yememe ya da aşırı egzersiz
yapma ya da başka türlü uygunsuz dengeleyici
davranışlarda bulunur.
 Danışman İlişkisi
 Güvenilir bir atmosfer yaratın.

 Aşırı yeme - boşaltma

davranışı ile ilgili duygularını
tanımlamasına yardım edin.

 Değerli bir birey olarak kabul

ettiğinizi gösterin.
 Hastalığı ile ilgili bilgi verin.

 Kişilerarası ilişkilerini
araştırmaya teşvik edin.

 Kendileri ile ilişkili pozitif

özelliklerini ifade etmeleri için
cesaretlendirin.
 Tedavi Ortamının Düzenlenmesi

 Aşırı yeme ve boşaltma davranışlarında ısrarcı

olduklarında sevdiği bir aile üyesi ile işbirliğine
girmesi için cesaretlendirin.
 Aileleri, aile terapileri için cesaretlendirin.

 Uğraş veya sanatsal ve mesleki terapilere

katılımı teşvik edin.

 Yaşamlarının farklı dönemlerindeki beden

imajlarını tanımlamaları için cesaretlendirin.
 Psikofarmakolojik Tedavi
 Antidepresanlar (Anafranil -
Tofranil…)
 Anksiyolitikler (Xanax…)
kullanılır.

Ayrıca varolan semptomlara

yönelik, uygun ilaç
kombinasyonları da kullanılır.
 Yeme Bozukluğunda Yatarak
Tedavi Kriterleri
Fiziksel Kriterler Psikiyatrik Kriterler
•6 aydan uzun sürede vücut •İntihar riski, kendine zarar verme
ağırlığının %30’unun kaybı davranışı ve ileri düzeyde otokontrol
•Gözle görülür derecede hızlı kilo kaybı
kaybı •Emetik, laksatif, diüretik ve ilaç
•Ayaktan tedavide kilo almada kullanımıyla ilgili kontrol kaybı
istenilen düzeye ulaşılamaması •Tedavi sözleşmesine uymamak
•Doku kaybı ve dehidratasyon •Şiddetli depresyon
nedeniyle şiddetli hipotermi •Psikoz
•Nabzın dakikada 40 atımın altına •Ailede kriz veya disfonksiyon
düşmesi
•Sistolik kan basıncının 70
mmHg’nın altına düşmesi
•Hipokalemi
•Elektrokardiyografik değişimler
Bulimiya Nervoza Olgusu

Öykü: D. 20 yaşında üniversite öğrencisi bir bayandır. Yurttaki oda arkadaşı

D’nin aşırı yemek yediğini gözlemlemiştir. D. her bir öğün tıkanırcasına yemek
yemektedir. Yemek sonrası büyük pişmanlık duyan D. banyoya giderek
midesini parmağı ile uyarmak yoluyla yediklerini çıkartmaktadır. Bir süre sonra
D. her beslenmesinde boğazını uyarmadan kusmaya başlamıştır. Oda arkadaşı
banyoda boş laksatif kutuları ve diüretik haplar görmüştür. D. hızlı bir şekilde
kilo vermeye, halsizlik ve yorgunluk gibi nedenlerle okuluna gitmemeye
başlamıştır. Oda arkadaşı D.’nin ailesini arayarak, onlara kızlarının durumu
hakkında bilgi vermiştir. Ailesi D.’yi bir uzmana götürmüştür.