KSSM SEJARAH

TINGKATAN 3

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula JPN JOHOR
 SEJARAH TINGKATAN 3
BAB 5
PENTADBIRAN
BARAT
KSSM SEJARAH
DI SARAWAK
TINGKATAN 5
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
DAN SABAH
 KESAN EKONOMI AKIBAT
PENTADBIRAN BARAT DI
PENGENALAN EKONOMI MODEN NEGARA KITA
OLEH KUASA BARAT DI NEGARA KITA
• Pengangkutan
• Modal 03 • Kemudahan Pelabuhan
• Teknologi • Telekomunikasi
01 • Buruh
• Skala Besar dan Bercirikan KESAN SOSIAL AKIBAT
Eksport PERKEMBANGAN EKONOMI
• Tanah DI NEGARA KITA
PENTADBIRAN BARAT BERKAITAN
• Perkembangan Bandar
DENGAN EKONOMI
• Perundangan 04 • Pembentukan Masyarakat
Berbilang Kaum
• Jabatan dan Agensi Kerajaan
• Perkembangan Pendidikan
02 • Kewujudan Syarikat
Perwakilan
• Perkhidmatan Kesihatan
• Pembinaan Penjara
• Pewujudan Sistem Kewangan
dan Insurans BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
3
 5.1
LATAR BELAKANG
PEMERINTAHAN
TEMPATAN DI
SARAWAK DAN
SABAH

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

⮚ Menyatakan latar belakang pemerintahan tempatan
di Sarawak dan Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
4
 PENGENALAN

Sebelum kedatangan
Sistem pemerintahan yang
01 kuasa-kuasa luar,
masyarakat diamalkan ini membawa
tempatan di Sarawak kestabilan dan
dan Sabah telah menyumbang kepada 02
mempunyai sistem keharmonian serta
pemerintahan yang kemakmuran di
berkesan negeri-negeri ini

03 Di Sarawak, terdapat beberapa

04
Sistem ini menjadi panduan
dalam perkembangan kerajaan Melayu seperti
ekonomi, sosial dan politik Sawaku, Kalaka, Samadong dan
masyarakat tempatan Melano
di kedua-dua buah negeri
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
5
Sarawak is first recorded on a European map 1537
 SISTEM PEMERINTAHAN TEMPATAN
PENGENALAN
• Sistem pemerintahan di Sarawak dan Sabah
2. SISTEM PENTADBIRAN
mempunyai persamaan dan perbezaan yang
mempunyai kaitan langsung dengan TEMPATAN
perkembangan sejarah sosiopolitik yang • Pengaruh Kesultanan Brunei
berlaku di kedua-dua negeri tersebut ketara di Sarawak dan Sabah
• Setiap suku kaum di Sarawak dan Sabah • Di Sabah, selain Kesultanan
mempunyai ketua rumah tetapi disebut Brunei, wujud pengaruh
mengikut dialek masing-masing, namun Kesultanan Sulu di bahagian
semuanya mempunyai maksud yang sama pantai timur Sabah

1. SISTEM KESUKUAN
• Sistem ini dilaksanakan oleh
masyarakat tempatan di
Sarawak dan Sabah
• Asas yang penting ialah
pegangan dan kepatuhan
kepada adat masyarakat
Malay Native in Borneo-Sketched in Singapore BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
6
JPN JOHOR
 1. SISTEM KESUKUAN (SARAWAK)

Antara masyarakat yang mengamalkan

sistem ini termasuklah Iban, Bidayuh,
08 Kenyah, Kelabit dan Kayan
Bagi masyarakat Melanau, ketua
masyarakat dikenali sebagai Menteri
Pemimpin menjadi orang tengah menyelesaikan
06 07 pertelingkahan dalam kalangan penduduk dan
memastikan keharmonian berkekalan
Dalam masyarakat Bidayuh,
sumber autoriti ialah Tua Kapung
Ketua dalam masyarakat Kenyah dikenali
Bagi masyarakat Iban, pemimpin
04 05 sebagai Peran Lepo, sementara masyarakat
utama ialah Tuai Rumah. Beliau Kayan sebagai Kelunan Maren
menjadi sumber autoriti masyarakat
Pemilihan pemimpin bukan sekadar
02 03 faktor keturunan, namun lebih
kepada kebolehan peribadi

Penekanan terhadap
01 kepatuhan kepada adat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
7
 1. SISTEM KESUKUAN (SABAH)
Pegangan adat menjadi
alat kawalan
sosiopolitik
yang berkesan
Selain itu, sistem Tukang-tukang Adat pula Antara masyarakat yang
pemerintahan mengandungi memastikan setiap upacara mengamalkan sistem ini
Majlis Kampung dan adat dilakukan dengan betul termasuklah Kadazandusun,
Tukang-tukang Adat bagi mengelakkan bencana Murut dan Bajau

01 02 03 04 05 06

Masyarakat ini mempunyai Majlis Kampung membantu Bagi masyarakat Bajau

pemimpin yang dikenali sebagai Orang Tua dalam di pantai timur Sabah,
Orang Tua (Ketua Kampung). pengurusan adat dan pemimpin dikenali sebagai
Sebagai pemimpin utama yang kehidupan seharian matto’a yang menjadi
menyelesaikan pertikaian pelindung adat dan
kepentingan anak buah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
8
 2 (A) SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN (SARAWAK)
Pengaruh Brunei menyebabkan
pemerintahan di Sarawak dipengaruhi
sistem pentadbiran Kesultanan Brunei.
Sistem pentadbiran dipecahkan kepada
tiga bentuk, iaitu Sungai Kerajaan,
Sungai Tulin dan Sungai Kuripan
01

Kuasa Kesultanan Brunei di Sarawak

05 02
Pentadbiran dijalankan oleh pembesar
adalah berasaskan kepada tempatan yang menjadi wakil sultan
sistem penguasaan tanah atau pembesar yang memiliki wilayah
tersebut

Kawasan pedalaman
ditadbir oleh Orang
Kaya (O.K.) seperti 04 03
Kawasan di Sungai Sarawak ditadbir oleh
O.K. Beti di Padeh,
Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu
O.K. Antau di Rimbas,
Temenggung sebagai wakil Sultan Brunei
O.K. Jugah di Lundu
dan O.K. Gasing di
Skrang

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
9
 2 (B) SISTEM KEDATUAN DI SARAWAK

✔ Sistem ini diamalkan oleh kerajaan-kerajaan

awal yang wujud di Sarawak

✔ Kerajaan Sawaku merupakan antara kerajaan

awal yang terletak di sekitar Sungai Sarawak
ditadbir oleh Datu Merpati Jepang

✔ Keturunan Datu Merpati Jepang secara

turuntemurun menguasai pentadbiran di
PENGENALAN
wilayah ini dengan memakai gelaran Datu
Patinggi, Datu Bendahara (Datu Bandar) dan • Sistem Kedatuan
Datu Temenggung merupakan sistem
pemerintahan tradisi
✔ Sewaktu pengaruh Kesultanan Brunei,
masyarakat Melayu di
golongan pembesar ini menjadi wakil bagi
pihak Sultan Brunei Sarawak yang berpusat
di sekitar Sungai Sarawak
✔ Mereka berkuasa mentadbir Sarawak tanpa • Sistem ini merupakan
campur tangan Kesultanan Brunei kesinambungan daripada
sistem kerajaan yang
✔ Mereka bertanggungjawab menjalankan terdapat sebelum ini di
pentadbiran dan membangunkan Sarawak SISTEM Sarawak
KEDATUAN
DI SARAWAK
 2 (C) SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN (SABAH)
Kawasan pantai barat dikuasai
Sultan Sulu memiliki semua tanah di
oleh Kesultanan Brunei,
bawah pengaruhnya. Namun begitu,
manakala kawasan pantai timur
pemerintahan diwakilkan oleh Datu
dikuasai oleh Kesultanan Sulu

04 01

Kuasa Kesultanan Brunei

05
Kuasa golongan Datu pula bergantung
pada milikan bilangan hamba
(pengikut) dan kemampuan
menghantar ufti secara tetap kepada
sultan
06
Golongan Datu inilah yang
sebenarnya menjalankan pentadbiran
di pantai timur Sabah dan sistem ini
dikenali sebagai sistem Datu
di Sabah berasaskan
02 sistem penguasaan tanah
03
Pentadbiran dijalankan
oleh pembesar tempatan
yang menjadi wakil sultan
atau pembesar (pengiran)
yang memiliki wilayah
tersebut BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
11
 2 (D) SISTEM KETUA BEBAS DI SABAH
PENGENALAN
Pada abad ke-17 dan 18, sistem pentadbiran Ketua Bebas dijalankan di kawasan-kawasan yang kuasa Sultan Brunei dan Sulu
agak lemah atau tidak berkesan. Sistem ini bergantung pada kemampuan individu untuk memerintah kawasan yang dikuasainya

01 02 03 04 05

Mereka berkuasa dan bertanggungjawab menjalankan

pentadbiran di kawasan masing-masing

Antara Ketua Bebas yang dikenali ialah Syarif Osman yang

berkuasa di daerah Marudu antara tahun 1830-1840 dan Datu
Kerunding yang berkuasa di daerah Tungku pada akhir abad ke-19

Mereka mempunyai undang-undang

tersendiri dan tidak mengiktiraf kuasa lain

Mereka tergolong atau mempunyai pertalian

keluarga dengan Sultan Brunei atau Sultan Sulu

Ketua bebas ini muncul daripada sikap berani

dan keperwiraan seseorang tokoh yang
mencabar kewibawaan Sultan di kawasannya
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
12
 KESIMPULAN
Jelaslah bahawa Sarawak dan
Sabah telah mempunyai sistem
pemerintahan yang teratur yang
membawa kepada kestabilan dan
kemakmuran kepada masyarakat
01
Dalam masa yang sama
menarik kehadiran kuasa luar. Oleh
itu, kita seharusnya berwaspada
terhadap anasir luar yang
mampu mengambil alih kuasa yang
ada jika kita tidak bersatu padu
02
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
13
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.5.5)
CAKNA MINDA

Sikap bersedia menerima

perubahan yang membawa kepada
kebaikan penting dalam kehidupan.
Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
14
APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA
Sistem Ketua Bebas di
Sabah mempunyai
kelebihan tersendiri.
Jelaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
15
 5.2
PELUASAN KUASA
DINASTI BROOKE
DI SARAWAK

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

⮚ Menerangkan peluasan kuasa rejim Brooke
di Sarawak

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
16
 PENGENALAN

04

01 03 Seterusnya,
James Brooke dan
keluarganya berusaha
Peluasan kuasa 02 Selain itu, perpecahan
meluaskan kuasa mereka
ke seluruh Sarawak
Barat di Sarawak politik di Sarawak dan alasan
dilakukan oleh kegiatan pelanunan digunakan
pihak persendirian, Kekayaan Sarawak sepenuhnya oleh James
iaitu James Brooke terutamanya sagu, antimoni Brooke
dan emas menarik perhatian hingga akhirnya beliau berjaya
James Brooke untuk memperoleh Sarawak daripada
menguasai Sarawak. Beliau Kesultanan Brunei
menggunakan pelbagai
strategi untuk meluaskan
kuasanya

Antimony ore is discovered BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

17
on the Sarawak River - 1826 JPN JOHOR
 SARAWAK KETIKA KEHADIRAN JAMES BROOKE
Kawasan Sungai Sarawak merupakan
kawasan ekonomi yang penting
01
03
Pada tahun 1820-an, kalangan
masyarakat Melayu bertumpu di Lidah
Tanah yang terletak di sekitar Sungai
Sarawak
Sultan Brunei menghantar Pengiran Indera
Mahkota ke kawasan ini sebagai pembesar
Brunei untuk menguasai ekonomi
02
04
Kawasan ini menjadi pusat perdagangan dan
pentadbiran. Kawasan ini sangat strategik
kerana mampu mengawal kegiatan
perdagangan sungai dan kawasan pedalaman
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
18
 SARAWAK KETIKA KEHADIRAN JAMES BROOKE
PENGENALAN
Terdapat beberapa individu yang terlibat dalam percaturan politik dan pemerintahan di Sarawak antara tahun 1830-an hingga 1840-an
SULTAN OMAR ALI SAIFUDDIN II,
SULTAN BRUNEI
• Sultan Brunei yang mentadbir wilayah
Sarawak pada tahun 1827 berhasrat
mengawal kegiatan perdagangan di
Sarawak
• Pengiran Indera Mahkota mendirikan
pusat pentadbiran di Kuching
• Menimbulkan perbalahan dengan
pembesar tempatan kerana mengenakan
cukai yang tinggi dan kerahan tenaga
• Penentangan dipimpin oleh Datu Patinggi
Ali yang ingin membebaskan Sarawak
daripada cengkaman Pengiran Indera
Mahkota
PENGIRAN RAJA MUDA HASHIM
• Dihantar oleh Sultan Brunei untuk
menyelesaikan masalah di Sarawak
• Merupakan bapa saudara Sultan Brunei
• Berusaha memujuk Datu Patinggi Ali dan
pembesar Melayu, namun gagal
• Beliau meminta bantuan James Brooke
JAMES BROOKE
01 03 • Mencari peluang untuk mendapatkan
Sarawak
• Pada peringkat awal, menjalankan aktiviti
pengembaraan di antara Sarawak dan
Singapura dengan kapalnya Royalist
• Mendapat sokongan pihak British melalui
angkatan tentera laut
• Menerima pelawaan Pengiran Raja Muda
Hashim untuk menyelesaikan masalah di
Sarawak
• James Brooke mengenakan syarat, iaitu
Pengiran Raja Muda Hashim perlu
menyerahkan Sarawak kepada beliau
DATU PATINGGI ALI
• Pembesar tempatan di Sarawak
• Melakukan penentangan terhadap pentadbiran
02 04 Brunei pada tahun 1836
• Menentang tindakan-tindakan wakil Sultan
Brunei yang menjejaskan kehidupan
masyarakat tempatan
• Bersetuju berunding dengan James Brooke
dan menamatkan penentangan
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
19
 JAMES BROOKE MENDAPATKAN KUASA PEMERINTAHAN

Rundingan
Ugutan
02
01 James Brooke
James Brooke menggunakan
menggunakan kesempatan empat strategi
terhadap masalah yang dalam usaha
berlaku di Sarawak mencapai
sehingga berjaya Matlamatnya iaitu: Perjanjian
menyelesaikannya
Ketenteraan

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
20
 1. RUNDINGAN
Strategi ini digunakan oleh
James Brooke apabila berunding
dengan Pengiran Raja Muda
Hashim apabila diminta untuk
menyelesaikan pertelingkahan
yang berlaku di Sarawak
Dalam rundingan inilah Pengiran
Raja Muda Hashim menawarkan
Sarawak kepada James Brooke
01 02 dan tawaran ini dilakukan
sebanyak dua kali sebelum
James Brooke menerimanya
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
21
 2. UGUTAN

Strategi ugutan dilakukan oleh James Brooke

sebanyak dua kali. Pertama, terhadap
Pengiran Raja Muda Hashim yang cuba
berdolak-dalik dan tidak bersetuju dengan
rundingan yang dilakukan sebelumnya, iaitu
Tindakan James Brooke menyebabkan
menyerahkan Sarawak kepadanya. Bagi
Sultan bersetuju mengesahkan
penyerahan Sarawak tersebut
05 mengatasi hal ini, James Brooke mengugut
Pengiran Raja Muda Hashim dengan
01 bersedia menyerang kedudukan Pengiran
Raja Muda Hashim di Kuching

Kehadiran James Brooke adalah

untuk mengesahkan penyerahan 04
Sarawak seperti yang dilakukan oleh
Pengiran Raja Muda Hashim
02 Tindakan ini menyebabkan Pengiran
Raja Muda Hashim bersetuju
menyerahkan pemerintahan
Sarawak kepada James Brooke
Ugutan kedua dilakukan secara tidak langsung 03
kepada pemerintah Brunei, Sultan Omar Ali
Saifuddin apabila James Brooke hadir ke
Brunei diiringi oleh angkatan tentera laut British
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
22
 3. PERJANJIAN
01 02
James Brooke turut PERJANJIAN 1841: JAMES
menggunakan perjanjian BROOKE DENGAN PENGIRAN
sebagai strategi untuk RAJA MUDA HASHIM
meluaskan kuasa. Dua
• James Brooke memerintah
perjanjian terpenting
Sarawak dan menguasai hasilnya
berlaku pada tahun 1841
• James Brooke harus
dan 1842
menghormati dan memelihara
undang-undang dan adat Melayu
03 04
PERJANJIAN 1842: JAMES Kedua-dua perjanjian inilah
BROOKE SULTAN OMAR ALI yang membolehkan James
SAIFUDDIN Brooke mendapatkan
kekuasaan sebagai
• Sultan Brunei menyerahkan Sarawak
pemerintah Sarawak dan
dari kawasan Tanjung Datu ke
secara langsung
Sungai Samarahan
menamatkan kekuasaan
• Semua hasil pendapatan kawasan ini
Kesultanan Brunei di
diserahkan kepada James Brooke
Sarawak
• James Brooke mestilah memberikan
ufti tahunan sebanyak 2,500 Dolar
Sepanyol kepada Sultan Brunei
• Tidak boleh campur tangan dalam
hal adat dan agama penduduk
tempatan
• Tidak boleh dipindah milik tanpa
kebenaran Sultan Brunei
• Sultan Brunei mengiktiraf James
Brooke sebagai Raja Putih Sarawak
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
23
 4. KETENTERAAN
Kapal ini digunakan bagi
memerangi ancaman lanun
yang mengganggu
James Brooke turut
perdagangan dan
menggunakan kekuatan
ketenteraman Sarawak
ketenteraan dalam usahanya
untuk mendapatkan
03 01 kuasa di Sarawak

04 02
Walau bagaimanapun, kejayaan
James Brooke ini hanyalah
Bantuan ketenteraan
permulaan kepada penguasaan
diperoleh melalui sokongan
yang lebih luas. Kemudiannya, ia
kapal HMS Dido yang dimiliki
meliputi kawasan-kawasan lain di
oleh angkatan tentera laut
Sarawak yang masih dalam
British.
kekuasaan Kesultanan Brunei
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
24
 JAMES BROOKE MENDAPATKAN KUASA PEMERINTAHAN
MENGHAPUSKAN TOKOH
03 05 TEMPATAN YANG MENENTANG
01 KEDUDUKANNYA
• James Brooke Berjaya menyingkirkan
MEMPEROLEH SOKONGAN SOKONGAN
KEKUATAN TENTERA SEBAHAGIAN MASYARAKAT
tokoh tempatan yang menentangnya 07 KEWANGAN
• Sharif Masahor yang dituduh terlibat
• James Brooke dapat TEMPATAN
dalam pakatan menyingkirkan Brooke • Dalam usaha meluaskan
bantuan dan sokongan • James Brooke berjaya
dibuang ke Singapura kuasa di Sarawak, James
daripada tentera laut dapat sokongan daripada • Datu Patinggi Abang bin Abang Qahar Brooke memperoleh
British orang tempatan, orang pula dibuang ke Melaka sokongan kewangan
• Kapal perang HMS Dido Melayu dan Iban
daripada pemodal Eropah
berjaya menghancurkan terutama Baroness Angela
kubu kuat orang Iban di Burdett-Counts
Sungai Saribas dan MEMPERKUKUH
Sungai Skrang 04 06 PERTAHANAN
SARAWAK
02 AMBIL KESEMPATAN
DARIPADA
• Benteng dan kubu yang dilengkapi dengan
meriam didirikan di kawasan yang strategik bagi
MENENTANG PERTELINGKAHAN mengawal kawasan tersebut
KEBANGKITAN YANG WUJUD DALAM • Kubu di Sungai Skrang dibina pada tahun 1849
ORANG TEMPATAN MASYARAKAT TEMPATAN selepas Perang Beting Maru tamat bagi
• James Brooke anggap • Di Mukah, James Brooke memerhati pergerakan kaum Iban Skrang
kebangkitan orang tempatan menyokong Pengiran daripada menentang pentadbiran Brooke di
sebagai lanun Matusin hingga Kawasan tersebut. Pada tahun 1849, kubu ini
• Isu ini jadi alasan tindakan membolehkan Brooke dinamakan Fort James
meluaskan kuasa di kawasan memecahkan kekuatan • Pada tahun 1862, Renjer Sarawak ditubuhkan
orang Iban sebagai tindakan masyarakat tempatan di bagi mengawasi keamanan dan pertahanan
yang sah dan mendapat Mukah BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
25
sokongan British JPN JOHOR
 KRONOLOGI PELUASAN KUASA DINASTI BROOKE
TAHUN 1861
• Sultan Abdul Mumin menyerahkan Sungai
Rajang kepada James Brooke dengan
bayaran 4500 Dolar Sepanyol setahun
kerana membantu menghapuskan
kebangkitan orang tempatan
• Kawasan yang terlibat termasuklah Oya,
Mukah, Tatau dan Bintulu
TAHUN 1853
• Penentangan orang Iban di Saribas
dan Batang Lupar berjaya
ditumpaskan dengan menggunakan
alasan menghapuskan lanun.
• Sadong, Batang Lupar, Saribas dan
Kalaka berjaya diperoleh oleh James
Brooke. Sebagai balasan, separuh
daripada hasil pendapatan wilayah ini
diberikan kepada Sultan Abdul Mumin
TAHUN 1841
• James Brooke memperoleh Tanjung Datu
kawasan Kuching,
kemudiannya merangkumi
kawasan dari Tanjung Datu
ke Sungai Samarahan
• Sejak tahun 1840-an,
James Brooke Berjaya
menguasai Batang Lupar
dan Sungai Saribas
TAHUN 1883
• Orang Kayan yang mendiami kawasan Sungai
Baram bangun menentang Kesultanan Brunei
• Charles berjaya mendapatkan Baram dan
seluruh lembangan Sungai Baram daripada
Sultan Brunei dengan bayaran ufti sebanyak
4200 Dolar Sepanyol setahun
TAHUN 1885
• Kawasan di Sungai Trusan diperoleh
oleh Charles Brooke dengan bayaran
4500 Dolar Sepanyol yang
diserahkan kepada Temenggung
kerana kawasan itu di bawah
penguasaan beliau.
• Tindakan ini diambil bagi
membolehkan isu pembunuhan
beberapa peniaga Sarawak oleh
orang Murut di kawasan itu dapat
diselesaikan
TAHUN 1890
• Limbang diperoleh Charles
Brooke pada tahun 1890
TAHUN 1905 • Tindakan ini dilakukan apabila
• Pada 12 Januari 1905, penduduk Limbang bersetuju
kerajaan Sarawak untuk menyertai Sarawak
memperoleh hak terhadap • Bayaran sebanyak 6000 Dolar
Lawas yang sebelum itu Sepanyol kepada Sultan Brunei
dimiliki oleh SBUB
• Sempadan Sarawak itu masih
dikekalkan hingga kini
 KESIMPULAN

Jelaslah bahawa kelicikan dan

kemampuan James Brooke
menggunakan pelbagai strategi Dalam hal ini, sejarah membuktikan
membolehkannya berjaya bahawa tanpa sifat bersatu padu
mendapatkan Sarawak daripada dan berwaspada, orang
Sultan Brunei. Perpecahan asing akan lebih mudah untuk
dan konflik masyarakat tempatan mengambil alih kuasa dan
memudahkan usaha seterusnya menguasai negara kita
James Brooke ini

01 02

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
27
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.5.6)
CAKNA MINDA

Sikap berwaspada terhadap

anasir luar penting demi
mempertahankan kedaulatan
negara. Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
28
APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA
Perancangan yang teratur
dan strategik penentu
kejayaan. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
29
 5.3
PELUASAN KUASA
SYARIKAT
BORNEO
UTARA BRITISH
DI SABAH

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

⮚ Menghuraikan peluasan kuasa Syarikat Borneo
Utara British di Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
30
 PENGENALAN
01
Sebelum kehadiran kuasa-kuasa Barat
di Sabah, pentadbiran di Sabah
dikuasai oleh Kesultanan Brunei dan
Kesultanan Sulu serta Ketua-ketua 02
Bebas Kedudukan Sabah yang strategik dan
mempunyai potensi ekonomi yang
besar menyebabkan Sabah menjadi
perhatian pemodal asing

03
Dengan strategi pajakan, pembelian dan
perjanjian, akhirnya Sabah berjaya dikuasai
oleh pemodal asing seterusnya dimiliki oleh
Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
31
 KEMAKMURAN SABAH MENARIK PEMODAL ASING

Dua faktor penting yang menyebabkan Sabah menjadi tarikan kepada pemodal luar ialah:

01 02
kedudukannya kekayaan
yang strategik ekonomi

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
32
 1. KEDUDUKAN STRATEGIK
01 02
Sabah berada di tengah-tengah
laluan perdagangan di antara
China dan Singapura. Sabah
juga berhampiran dengan
laluan Pulau Palawan yang
merupakan laluan maritim bagi
kapal-kapal dagang untuk
belayar ke China dan Jepun
03
Sabah penting dalam aktiviti
perdagangan yang melibatkan
kepulauan Sulu hingga New
Guinea dan Australia
Pelabuhan-pelabuhan di
sepanjang pantai barat dan
timur Sabah merupakan
pelabuhan semula jadi yang
strategik. Kapal boleh berlabuh
dengan selamat daripada
tiupan angin monsun. Antara
pelabuhan utama termasuklah
di Teluk Gaya
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
33
 2. KEKAYAAN EKONOMI
06
Kekayaan yang dimiliki oleh Sabah menjadi perhatian
dalam kalangan pemodal asing. Mereka berusaha
meluaskan kuasa di Sabah. Hal peluasan kuasa ini agak
unik kerana berbeza daripada usaha kuasa luar yang
meluaskan kuasa di negeri-negeri lain di negara kita
05
Di kawasan dataran dan lembah pula,
tanaman seperti indigo dan kapas hidup
subur. Hal ini membolehkan pertanian
komersial dijalankan dengan giat
04
Keadaan ini menyebabkan
pedagang Barat yang berminat
mendapatkan barangan China
menjadikan sarang burung sebagai
barang dagangan yang penting
untuk dibawa ke China
01
Hasil-hasil ekonomi Sabah terutamanya
sarang burung, sagu, rotan, getah perca,
gamat dan sirip ikan yu telah lama
memasuki pasaran antarabangsa
02
Barangan ini didagangkan oleh
masyarakat tempatan dengan
pedagang-pedagang asing yang
datang ke Sabah
03
Sarang burung mendapat permintaan
yang tinggi dalam pasaran di China
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
34
 SABAH SEBELUM PENGUASAAN SBUB

PENGENALAN
Sebelum pertapakan dan peluasan kuasa SBUB di Sabah,
dua kawasan telah pun dimiliki oleh British, iaitu Pulau PULAU BALAMBANGAN
Balambangan dan Pulau Labuan. • Alexander Dalrymple yang
membuat perjanjian dengan
Kesultanan Sulu telah
mengibarkan bendera British
PULAU LABUAN di Pulau Balambangan yang
• James Brooke berusaha menandakan pulau tersebut
meluaskan daerah kekuasan menjadi milik British (1763)
dengan mengadakan • Penempatan British
perjanjian dengan Sultan • di sini menghadapi pelbagai
Brunei berhubung dengan masalah termasuk serangan
Pulau Labuan lanun
• Sultan Brunei serahkan • British meninggalkan pulau
Labuan kepada British ini pada November 1805
melalui perjanjian pada 18
Disember 1846. British
bertanggungjawab
tumpaskan lanun serta
melindungi perdagangan
• James Brooke sebagai
Gabenor pertama

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
35
 PERTAPAKAN SBUB
PENGENALAN
• Kedudukan strategik dan potensi kekayaan Sabah menarik perhatian pemodal asing
• Beberapa strategi digunakan oleh mereka, iaitu dengan menyewa, memajak dan mengadakan
perjanjian dengan Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu
• Perkembangan ini membawa perubahan ekonomi, sosial dan politik yang penting di Sabah

01 02 03 04
Charles Lee Moses Moses menjual haknya Alfred dan Edward
Sultan Brunei
menyewa Sabah kepada J. W. Torrey Dent memajak pantai
bersetuju
daripada Sultan Brunei dan T. B. Harris dan timur Sabah daripada
menjadikan Kimanis Sultan Sulu pada
pada tahun 1865
selama 10 tahun
PERTAPAKAN sebagai pusat kegiatan tahun 1878
perdagangan mereka
SBUB
1888, Borneo Utara Julai 1881, Alfred Dent dan
menjadi negeri naungan adiknya tubuhkan British
British. Pihak SBUB North Borneo Provisional Baron Gustavus von
berupaya memerintah Association Ltd. dan dapat Torrey menjual haknya Overbeck bekerjasama
Borneo Utara hingga status piagam (Charter) kepada Baron Gustavus dengan Alfred dan Edward
tahun 1942 pada 1 November 1881 von Overbeck Dent majukan Sabah
08 07 06 05

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
36
 PELUASAN KUASA SBUB
PENGENALAN
• Kedudukan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) sebagai sebuah syarikat
berpiagam menjadi asas penting dalam usahanya untuk meluaskan pengaruh
dan kedudukan di Sabah
• Piagam Diraja memberikan kuasa kepada SBUB untuk memiliki Sabah
• Piagam Diraja yang diterima oleh SBUB diberikan oleh kerajaan British yang
mengiktiraf kedudukan SBUB sebagai wakil kerajaan British
• Hal ini secara tidak langsung menunjukkan peluasan kuasa British ke atas Sabah
• Syarat yang perlu dipatuhi oleh SBUB untuk menerima Piagam Diraja adalah
seperti yang berikut:

01 02 03 04

SBUB menerima SBUB perlu SBUB mesti SBUB tidak dibenarkan

Penasihat British memelihara adat melantik Pegawai menyerahkan Sabah
resam, agama dan Tadbir daripada kepada pihak lain tanpa
undang-undang pegawai yang kebenaran British
penduduk diakui British
tempatan. SBUB
hendaklah
memerintah Sabah
dengan adil dan BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
saksama JPN JOHOR
37
 PELUASAN KUASA SBUB
03
Kuasa sebenar syarikat terletak di
tangan kalangan pemodal di
London. Di Sabah pula, sistem
birokrasi yang diterajui oleh
Gabenor dibentuk bagi memastikan
usaha syarikat untuk mengaut
keuntungan
04
Gabenor pertamanya ialah William
Hood Treacher (1881-1887)
01
Dua matlamat utama SBUB ialah
pembangunan ekonomi melalui eksploitasi
sumber-sumber yang terdapat di Sabah
dan
melindungi serta mempertahankan hak-hak
masyarakat tempatan
02
Melalui piagam ini, SBUB mempunyai
kuasa mentadbir Sabah. Sir Rutherford
Alcock menjadi presiden pertama,
manakala Alfred Dent dilantik sebagai
pengarah urusan.
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
38
 KESIMPULAN
Kedudukan Sabah yang strategik
dan potensi ekonominya menjadi
faktor yang menarik kemasukan
pemodal asing termasuklah SBUB.
Setelah bertapak dan memperoleh
Piagam Diraja daripada kerajaan
British, SBUB bertindak meluaskan
kuasanya di Sabah
01
Meskipun demikian, peluasan
kuasa ini menyebabkan kekayaan
yang dimiliki oleh Sabah akhirnya
dikuasai oleh pihak asing. Oleh itu,
kestabilan negara amatlah penting
bagi memastikan usaha inovasi
dan kreativiti kita untuk memajukan
ekonomi negara tidak dimanipulasi
dan dieksploitasi oleh kuasa asing
02
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
39
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.5.7)
CAKNA MINDA

Kewibawaan pemimpin
penting dalam membangunkan
negara. Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
40
APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA
Kemakmuran negara
mampu dimanipulasi dan
dieksploitasikan oleh
kuasa asing. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
41
 5.4
BENTUK
PENTADBIRAN
BARAT DI
SARAWAK
DAN SABAH

Pada akhir pembelajaran, murid akan dapat:

⮚ Merumuskan pentadbiran Barat di Sarawak dan
Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
42
PENGENALAN

Peluasan kuasa oleh Dinasti Brooke di

Sarawak dan SBUB di Sabah bermatlamat
01 mengaut keuntungan daripada eksploitasi
terhadap sumber hasil dan kuasa politik
mereka

Bagi memastikan matlamat mereka tercapai,

02 pelbagai perubahan pentadbiran dilakukan

Perubahan pentadbiran ini memberikan

kesan besar kepada kehidupan
03 masyarakat di Sarawak dan Sabah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
43
 PEMANTAPAN PENTADBIRAN BARAT

01
Pembahagian
Wilayah 02
Pengekalan Golongan
03 Elit Tempatan

Pentadbiran
Berhierarki 04
Pentadbiran Berasaskan
05 Kaum

Perundangan

Pemantapan Pentadbiran
di Sarawak dan Sabah

A Datu Banddar for more than 40 years as

one of the Rajah's ministers and also a
The Kuching General Post Office building, built in member of Supreme Council, c. 1930s
1931 with neoclassical architecture; pictured in 2015
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
44
 1. PEMBAHAGIAN WILAYAH (SARAWAK)
PENGENALAN
Pentadbiran Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah menyusun
semula sistem pentadbiran dengan membuat pembahagian terhadap
wilayah-wilayah yang dikuasai. Hal ini dilakukan bagi membolehkan
pentadbiran dijalankan dengan lebih berkesan

01
03
Pada tahap awal, Raja Brooke
Setiap bahagian dipecahkan membahagikan Sarawak kepada
kepada daerah dan kampung tiga bahagian bagi memudahkan
pentadbiran

02
Charles Brooke menambahkan
dua bahagian pada tahun 1885
dan 1890
04
Sempadan Kawasan ini menjadi
asas pemilikan dan kekuasaan Dinasti
Brooke. Hal ini berbeza daripada amalan
sebelumnya yang lebih menekankan
kepada hak percukaian

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
45
 1. PEMBAHAGIAN WILAYAH (SABAH)
03
Setiap Residensi diketuai oleh
Residen, sementara di daerah pula
diketuai oleh Pegawai Daerah
04
Setiap Pegawai Daerah dibantu
oleh Penolong Pegawai Daerah.
Kebiasaannya, Residen, Pegawai Daerah
dan Penolong Pegawai Daerah berbangsa
Inggeris atau Eropah
01
SBUB turut melaksanakan pembahagian
residensi di Sabah. Pada tahap awal hanya
terdapat dua Residensi, iaitu Residensi
Pantai Timur yang berpusat di Sandakan
dan Residensi Pantai Barat yang berpusat
di Jesselton
02
Pada tahun 1922, kawasan pentadbiran
terdiri daripada lima residensi, iaitu
Kudat, Pantai Barat, Pedalaman, Pantai
Timur dan Tawau yang kesemuanya
berjumlah 17 daerah
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
46
 2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN

02
Sarawak merupakan milik penduduk
peribuminya dan Raja Brooke
memerintah bagi pihak dan untuk
kepentingan mereka

01
Dasar yang dijalankan oleh Dinasti Brooke
di Sarawak berasaskan kepada amanah

03
Dengan asas ini, sikap mengambil berat
terhadap usaha mempertahankan hak
dan kepentingan kaum dijadikan pegangan

04
Keadaan yang hampir sama turut berlaku di
Sabah apabila SBUB perlu memenuhi
syarat Piagam Diraja, iaitu menghormati
dan mempertahankan masyarakat peribumi

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
47
 2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN DI SARAWAK

04
Ketika zaman Charles
Vyner Brooke, beberapa 01
gelaran diwujudkan, Dinasti Brooke
iaitu Datu Menteri, Datu melibatkan kalangan
Pahlawan, Datu Bentara pembesar tempatan
dan Datu Amar dalam sistem pentadbiran
atas nama dasar amanah
05
Para pembesar tidak lagi 02
dibenarkan mengutip cukai, Dasar ini digunakan bagi
sebaliknya diberikan gaji dan mengisi kekurangan
peranan membantu pentadbiran pegawai-pegawai Eropah
yang jumlahnya kecil

06 03
Mengekalkan semua Penglibatan orang tempatan seperti
undang-undang kalangan Datu, iaitu Datu Patinggi,
tempatan dan adat Datu Bandar, Datu Temenggung
yang tidak bercanggah serta dua jawatan baharu, iaitu
dengan sistem barat Datu Imam dan Datu Hakim

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
48
 2. PENGEKALAN PEMBESAR TEMPATAN DI SABAH
Bagi menjamin kecekapan dan
pentadbiran yang baik, SBUB
membahagikan ketua-ketua
peribumi kepada kategori ketua
yang diakui dan yang tidak diakui
01
02
Ketua Anak Negeri yang diakui
diserapkan ke dalam sistem
pentadbiran SBUB dan dibayar
gaji, sementara Ketua Anak
Negeri yang tidak diakui tidak
dibayar gaji
Ketua Kampung (Orang
03 04
Institusi peribumi yang Ketua bergaji akan
utama ialah Institusi memelihara keamanan
Ketua Anak Negeri, dan peraturan serta
mengutip cukai kepala
Tua) dan Mahkamah dan mentadbir keadilan
Anak Negeri
Ketua Anak Negeri juga dilantik
menjadi hakim di Mahkamah
Anak Negeri dan bertugas dalam
menjaga keamanan daerah
mereka, memungut cukai dan
mengurus pentadbiran
pengadilan (pembantu majistret)
06
05
Ketua Anak Negeri yang juga
digelar Orang Kaya-Kaya (O.K.K.)
membantu Pegawai Daerah
menjalankan pentadbiran pada
peringkat daerah
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
49
 3. PENTADBIRAN YANG BERHIERARKI (SARAWAK)
Residen pula mengetuai pentadbiran Setiap bahagian dibahagikan
di setiap bahagian yang terdiri kepada beberapa daerah yang
daripada Kuching, Simanggang, 02 03 diketuai oleh Pegawai Daerah
Sibu, Marudi dan Lawas

01 04

Raja Brooke mengetuai Pentadbiran pada peringkat kampung

pentadbiran di Sarawak yang turut diperkemaskan melalui jawatan
dibantu oleh Majlis Tertinggi dan penghulu yang menjadi ketua bagi
Majlis Negeri satu atau lebih kampung

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
50
 3. PENTADBIRAN YANG BERHIERARKI (SABAH)

SBUB di Sabah diketuai oleh Majlis penasihat ditubuhkan

Gabenor yang bertanggungjawab pada tahun 1883 untuk
kepada lembaga pengarah menasihati gabenor dalam hal
syarikat di London ehwal pentadbiran

01 02

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
51
 4. PENTADBIRAN BERASASKAN KAUM (SARAWAK)

Dinasti Brooke mengamalkan

sistem pecah dan perintah

01 Tiga kategori masyarakat

Orang Melayu dalam pentadbiran, orang dikelompokkan, iaitu Melayu,
Cina dalam ekonomi dan orang Iban Iban dan Cina
dalam keselamatan dan ketenteraan 0
2 Charles Brooke mewujudkan
jawatan tertinggi masyarakat
Iban iaitu Temenggung

0
3

Bagi orang Cina 0

diwujudkan jawatan 0 4
Kapitan dan Kangcu 5
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
52
 4. PENTADBIRAN BERASASKAN KAUM (SABAH)

04
Pentadbir dikenali sebagai Ketua-ketua etnik berperanan
Penolong Pegawai Daerah 03 dan dipilih berdasarkan
personaliti dan kepakaran
Memberikan kesan kepada
Pentadbiran berasaskan
peribumi di Sabah 02 pentadbiran kerajaan
peringkat tempatan

01

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
53
 5. PERUNDANGAN (SARAWAK)

Mahkamah diwujudkan Mahkamah Adat diwujudkan

dengan diadili oleh raja dan bagi mengadili kesalahan
dibantu Ketua Majistret masyarakat tempatan

01 02 03 04 05

Undang-undang lapan perkara
diperkenalkan pada Januari
1842
Mahkamah Residen diwujudkan
di setiap bahagian. Residen
bertindak sebagai Majistret
Pada tahun 1911, Mahkamah
Cina diwujudkan di Kuching
bagi menangani dan
mengurus
hal ehwal dan kes-kes yang
melibatkan masyarakat Cina

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
54
 5. PERUNDANGAN (SABAH)

Mahkamah di Sabah Jawatan Ketua Anak Negeri

pada masa kini kekal sehingga kini

Diwujudkan Mahkamah Mahkamah

Majistret dan Mahkamah Majistret diadili
Anak Negeri oleh Pegawai Daerah

01 02 03 04 05

Menggunakan Mahkamah Majistret Mahkamah Anak Negeri

undang-undang barat menggunakan diadili oleh Ketua
dan tempatan undang-undang Barat Anak Negeri

Mahkamah Anak Negeri wujud

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
sehingga kini JPN JOHOR
55
 KESIMPULAN
Sarawak dan Sabah telah mempunyai
sistem pemerintahan tempatan yang
mantap sebelum kedatangan kuasa
Barat. Kedudukan strategik dan
kekayaan kedua-dua buah negeri ini
menarik perhatian para pemodal luar
untuk menguasai kekayaan yang dimiliki
01
Kesannya, berlaku peluasan kuasa yang
merubah sistem pemerintahan tempatan.
Jelaslah bahawa sebagai warganegara
kita perlu sentiasa bersedia untuk
menerima perubahan yang membawa
kebaikan. Dalam masa yang sama, kita
perlu berwaspada terhadap anasir luar
yang boleh mengancam hak dan
kemakmuran negara yang kita miliki
02
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
56
APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K7.5.8)
CAKNA MINDA

Pentadbiran yang sistematik

dan berkesan penting untuk
kemajuan negara. Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
57
APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA
Mempertahankan
kedaulatan negara adalah
tanggungjawab bersama.
Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR
58
 LATIHAN
PENGUKUHAN
AKHIR BAB 5

“Trust yourself, you know more than

you think you do”

(Benjamin Spock)
#USAHATANGGAKEJAYAAN
#SELAMATMAJUJAYA
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN JOHOR
 SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

1. Siapakah pembesar 2. Susunan Dinasti Brooke 3. Apakah faktor terpenting 4. Siapakah Gabenor
tempatan yang memimpin yang betul di Sarawak yang menyebabkan British pertama Syarikat Borneo
penentangan terhadap ialah…. meninggalkan Pulau Utara British di Sabah?
pentadbiran Pengiran Balambangan
Indera Mahkota di Sarawak? pada tahun 1805?

A. James Brooke,
Anthony Brooke,
Charles Brooke
B. James Brooke,
Charles Brooke,
A. James Brooke Charles Vyner Brooke A. Baron Gustavus von
B. Sharif Masahor C. Charles Brooke, A. Kemarau Overbeck
C. Datu Patinggi Ali James Brooke, B. Serangan lanun B. William Hood Treacher
D. Pengiran Raja Muda Charles Vyner Brooke C. Serangan penyakit C. Charles Lee Moses
Hashim D. Charles Vyner Brooke, D. Kekurangan bekalan D. James Brooke
James Brooke, makanan
Anthony Brooke
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
60
JPN JOHOR
 SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

5. Apakah tindakan James 6. Namakan sistem 7. Bagaimanakah James 8. Faktor penting yang
Brooke seterusnya apabila pemerintahan Barat yang Brooke mendapatkan menyebabkan Sabah
Pengiran Raja Muda sama diamalkandi kuasa pemerintahan di menjadi tarikan kepada
Hashim memohon bantuan Sarawak dan Sabah? Sarawak? pemodal luar ialah…
menyelesaikan pertikaian
di Sarawak?

A. Mendapatkan bantuan A. Perebutan takhta

A. Menyerang Brunei tentera laut British
A. Sistem Kesukuan B. Pentadbiran yang
B. Membedil Kuching B. Menentang
B. Sistem Pentadbiran mantap
C. Mendapatkan bantuan kebangkitan orang
Tempatan C. Pelabuhan yang
daripada British tempatan
C. Sistem Kedatuan makmur
D. Mengadakan C. Melalui perjanjian
D. Sistem Ketua Bebas D. Kekayaan Ekonomi
perundingan dengan D. Memperkukuh
Datu Patinggi Ali pertahanan Sarawak
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
61
JPN JOHOR
 SOALAN STRUKTUR
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

1. Sistem pemerintahan di Sarawak dan Sabah

mempunyai persamaan dan perbezaan. c) Namakan satu sistem pemerintahan yang sama diamalkan
di Sarawak dan Sabah? (1m)
……………………………………………………………….

d) Jelaskan sistem kedatuan yang diamalkan di Sarawak.

(2m)
………………………………………………………………..
………………………………………………………………..

Gambar 1: Peta Sarawak dan Sabah

a) Senaraikan dua sistem pemerintahan tempatan yang d) Sistem pemerintahan yang teratur membawa kepada
diamalkan di Sarawak dan Sabah. (2m) kestabilan dan kemakmuran rakyat. Bincangkan. (4m)
..……………………………………………………………… ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….. ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
b) Mengapakah terdapat persamaan dan perbezaan dalam ……………………………………………………………….
sistem pemerintahan di Sarawak dan Sabah? (1m) ……………………………………………………………….
……………………………………………………………….. ……………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

62
JPN JOHOR
 SOALAN STRUKTUR
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

2. Peluasan kuasa Barat di Sarawak dilakukan oleh pihak c) Bagaimanakah kubu kuat orang Iban dihancurkan oleh
persendirian iaitu James Brooke. James Brooke? (1m)
……………………………………………………………….

d) Mengapakah James Brooke perlu menyingkirkan

pemimpin tempatan seperti Sharif Masahor yang
menentangnya? (1m)
………………………………………………………………..
Gambar 2: James Brooke

a) Apakah yang menarik perhatian James Brooke untuk

menguasai Sarawak? (2m)
.......……………………………………………………………
…………………………………………………………………
b) Senaraikan dua strategi James Brooke untuk
mendapatkan kuasa pemerintahan? (2m)
………………………………………………………………....
…………………………………………………………………
e) Sifat bersatupadu dan sentiasa berwaspada dengan
orang asing penting dalam mengekalkan kedaulatan
negara/negeri. Bincangkan. (4m)
……………………………………………………………….
……………………………………………………...............
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

63
JPN JOHOR
 SOALAN ESEI
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

1. Bagi menyelaraskan sistem pentadbiran yang berkesan, b) Sabah telah mempunyai sistem pemerintahan tempatan
SBUB di Sabah membentuk sistem pentadbiran yang mantap sebelum kedatangan kuasa Barat. Buktikan.
berhierarki. (8m)
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

a) Berdasarkan rajah di atas, jelaskan sistem pentadbiran c) Pada pandangan anda, sejauh manakah sistem
yang diamalkan oleh SBUB di Sabah. (6m) pentadbiran Syarikat Borneo Utara British berjaya
………………………………………………………………. membangunkan Sabah? (6m)
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….
………………………………………………………………. ……………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

64
JPN JOHOR
Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN
untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula

TERIMA
KASIH
BPK Peneraju Pendidikan Negara

Unit Sejarah

+603-8884 2000

unitsejarahbpk@gmail.com

http://bpk.moe.gov.my/ BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN JOHOR