MESLEKİ ETİK

MESLEKİ ETİK
Dr.Öğr.Üyesi Büşra CEYHAN

SMY255 Mesleki Etik
AHLAKIN OLUŞUMUNDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
15.07.2024 www.istun.edu.tr 2
SMY255 Mesleki Etik
1. Kültür
 Kültür, kısa ve net bir tanım içinde ortaya
konamayacak kadar geniş boyutlara sahip bir
kavramdır.
 Ancak, insanların yarattığı tüm değerler ve ürünlerin
topluca kültürü oluşturduğu genel olarak
benimsenmektedir.
SMY255 Mesleki Etik
1. Kültür
 Kültürün en yaygın tanımı şu şekildedir;
 Kültür; bilgi, sanat, hukuk, ahlak, töre ve tüm diğer
yetenek ve alışkanlıkları içeren karmaşık bütündür.
Kültür, insanoğlunun biyolojik olarak değil de
sosyolojik olarak kuşaktan kuşağa aktardığı maddi
ve manevi olmayan ürünler bütünüdür.
SMY255 Mesleki Etik
1. Kültür
 Kültür, ne sadece edebiyat, ne sadece sanat ne de
ekonomiden ibarettir.
 Karmaşık bir yapıya ve geniş bir içeriğe sahip olan
kültür, bir toplumun yaşam biçimini yönlendiren
değerler bütünüdür.
 Kişinin kimliği ve ilişkilerini yönlendiren değer
yargıları, içinde doğup büyüdüğü kültür ortamında
oluşmaktadır.
SMY255 Mesleki Etik
1. Kültür
 Kültürün en basit sınıflandırılması, maddi kültür ve
manevi kültür olarak yapılabilir.
KÜLTÜR
Maddi Kültür Öğeleri Manevi Kültür Öğeleri
İnsan emeğinin toplumsal gelişme
İnsan ilişkileri sonucunda ortaya
süreci içinde yarattığı araç ve
çıkan yazılı ve yazısız kurallar
gereçler
Toplumun herhangi bir gelişim Toplum hayatını düzenleyen

aşamasındaki teknolojik ilerlemesi, değerler, yasalar, gelenek, görenek,
üretim, teknik, hüner ve becerileri ahlak ve inançlar
Binalar, fabrikalar, otomobiller,

Dil, müzik, sanat vb.
elbiseler vb.
SMY255 Mesleki Etik
Kültürün özellikleri nelerdir?

 Kültür görelidir: Yani her toplumun kendine özgü
kültürü vardır.
 Kültür toplumsaldır: Kültür bir toplumun ya da
toplumsal katmanın temel özelliğidir. Kültürler
toplumsal varlık alanında var olurlar.
SMY255 Mesleki Etik

 Kültür tarihseldir: Yani geçmişten günümüze
süregelmektedir ve tarihsel gelişim süreçlerinde
oluşur. Tarihten bağımsız bir milletten
bahsedilemeyeceği gibi kültürden de söz edilemez.
Bugünkü kültürel değerler geçmiş yaşantıdan
etkilenerek şekillenmiştir.
 Kültür insan eseridir: İnsanlar hem kültürü
oluştururlar hem de kültürden etkilenirler.
SMY255 Mesleki Etik

 Kültür durağan değildir: Zaman içinde değişir. Maddi
öğeler daha hızlı değişir. Ayrıca her toplumda kültürel
değişim hızı farklıdır.
 Kültür hem öğrenilir, hem öğretilir: Kültürün
öğrenilmesinde ve öğretilmesinde temel araç dildir.
İnsan mensubu olduğu toplumun kültürel öğelerini
dil yoluyla genelde de aile kurumundan başlayarak
öğrenir. Kültürel dağarcığın genişlemesi, eğitim
kurumları, iletişim araçları vb. ile devam eder.
SMY255 Mesleki Etik
Kültürün İşlevleri Nelerdir?

 Birey davranışlarını yönlendirerek toplumsal düzeni
sağlar.
 Topluma kimlik kazandırarak diğer toplumlardan
farklı kılar.
 Biz bilinci oluşturarak toplumsal dayanışma ve birlik
duygusu kazandırır.
 Sosyalleşmeyi sağlayarak toplumsal kişiliğin
oluşmasına katkıda bulunur.
SMY255 Mesleki Etik
Kökleşmiş kültür içerikleri nelerdir?

Kökleşmiş Kültür İçerikleri
Her toplumda, toplumsal katmanlarda farklı
Değer
biçimlerde olabilir.
Ahlak ve Din Ahlak ve din kalıplaşmış kültür içerikleri sunar.
Toplumların tarihsel süreçlerinde oluşur. Birlikte

yaşamadan doğan ve yazılı olmayan normlardır.
Örf, adet, gelenek, görenek
Bölgesel, grupsal ve etniksel açıdan farklılık
gösterebilir.
Yazılı kurallardır. Diğer normlara göre yaptırımı daha

Hukuk normları kesin olan bu kuralların kaynağı ahlak, din, örf, adet ,
uluslar arası belgelerdir.
Çoğunlukla yazılı olmayan ve iyiyi gerçekleştirme

Ahlak normları
felsefesine dayanan kurallardır.
Tarihsel bir sürece dayanan bu normlar, ulusal

Evrensel normlar hukuk normlarına kaynaklık eder. İnsan hakları
evrensel bildirgesi gibi.
SMY255 Mesleki Etik
2. Normlar
 Norm, Türk Dil Kurumu sözlüğünde; yargılama ve
değerlendirmenin kendisine göre yapıldığı ölçüt,
uyulması gereken kural, düzgü (düzgü: önceden
belirlenmiş kalıp) olarak tanımlanmaktadır.
 Toplumsal değerler gibi, toplumsal normlar da
bireylerin toplum içinde nasıl davranması gerektiğini
gösterir. Toplumsal değerler, açık ve kesin bir şekle
gelince normlar meydana gelmeye başlar.
SMY255 Mesleki Etik
2. Normlar
 Toplumsal norm: belli bir durumda toplum içinde
nasıl davranılması gerektiğini gösteren ve yaptırım
gücü taşıyan kurallar sistemidir.
SMY255 Mesleki Etik
2. Normlar
 Birden fazla insanın bir arada olduğu her yerde norm vardır.
 Normlar, karşılıklı görev ve hakların belirlenmesinde kişiye
klavuzluk eder.
 Normlar yoluyla, davranışlar kınanır, ayıplanır, cezalandırılır
veya ödüllendirilir. Bunun nedeni değerlerden farklı olarak
normların yaptırım gücüne sahip olmasıdır.
 Normlar, yaptırımlar aracılığı ile bireylerin davranışlarını
biçimlendirme gücüne sahiptir.
 Herhangi bir norm, toplumun gereksinimlerini
karşılamıyorsa ortadan kalkar ve yerini toplum için daha
uygun ve ihtiyaçları karşılayıcı normlar alır.
SMY255 Mesleki Etik
2. Normlar
 Toplumsal normların oluşumu, toplumun ekonomik
yapısı, inançları ve doğa koşulları gibi çeşitli
faktörlerle yakından ilgili olduğu için her toplumun
kendi yapısına özgü normları vardır.
SMY255 Mesleki Etik
Toplumsal normların genel özellikleri nelerdir?

 Toplumsal normlar, bireyleri benzer davranışlar
yapmaya ve topluma uyum göstermeye zorlar.
 Toplumsal düzen bu yolla sağlanır. Bunlara uymayan
bireyler, kınamadan ayıplamaya ya da hapis cezasına
kadar değişik biçimde cezalandırılabilir.
SMY255 Mesleki Etik

 Değerler, toplumsal normlara göre daha genel ve
kapsayıcı özelliğe sahiptir. Normlar ise, bu genel
ilkelerin özel olaylara uygulanışını dile getirir.
 Bir toplumsal değer, norm haline dönüştürülerek
somutlaşır ve yaptırım gücü artar.
 Örneğin, “bağımsızlık” bir toplumsal değerdir ve bu
değer hukuk kurallarına yansıtılarak, bağımsızlığa
aykırı davranışlar cezalandırılır. Yani bir toplumsal
değer olan bağımsızlık, norm haline dönüştürülerek
yaptırıma bağlanır.
SMY255 Mesleki Etik

 Toplumsal normlar genelde ikiye ayrılır:
 1) Yazılı ya da resmi normlar: Hukuk kurallarını ifade
eder. Toplum üyeleri bu kurallara uymak zorundadır.
Uymaz iseler yaptırıma maruz kalırlar. Bu normların
yaptırımları, kamu hizmetlerinden yoksun bırakma,
para cezası, özgürlüğün belirli bir süre kısıtlanması
şeklinde olabilir.
SMY255 Mesleki Etik

 Toplumsal normlar genelde ikiye ayrılır:
 2) Yazısız ya da resmi olmayan normlar: Bu tür
normların yaptırımı, daha çok ayıplama, kınama
biçiminde görülür. Örf, adet, gelenek, görenekler
yazısız normlardır. Bu kuralların her birinin yaptırımı
farklı özelliktedir.
SMY255 Mesleki Etik
 Görenekler, tekrarlar sonucunda oluşan ve yaptırım

gücü oldukça zayıf olan tutum ve davranışlardır.
Alışkanlıklar ise, insanın önemli bir özelliğidir.
Görenekler, bu alışkanlıklardan ortaya çıkar ve yayılır.
Sakal, bıyık bırakmak, tesbih çekmek bu göreneklere
örnek olarak verilebilir.
SMY255 Mesleki Etik
 Adetler ise, göreneklerin yaygınlaşması ve kalıcı

alışkanlıklara dönüşmesi ile meydana gelir.
Göreneklere kıyasla yaptırımı daha etkilidir. Adetler,
evlenme törenlerinde, komşuluk ilişkilerinde, büyük
küçük ilişkilerinde daha belirgin olarak ortaya çıkar.
Bayram ziyaretlerinde bulunmak, özel günleri
kutlamak bazı adetlerimizdendir.
SMY255 Mesleki Etik
 Gelenekler ise, çok uzun süre geçerli olan adetlerin,

toplumu diğer toplumlardan ayıran temel bir özellik
haline gelmesiyle ortaya çıkar. Türkiye’de yağlı güreş,
İspanya’da boğa güreşleri, Fransa’da erkeklerin
kadınların elini öpmesi birer gelenektir.
SMY255 Mesleki Etik
 Örfler, herhangi bir adetin toplum tarafından daha

fazla benimsenmesi ve yüceltilmesiyle ortaya çıkar.
Yaptırımı, diğerleri ile karşılaştırıldığında daha ağırdır
ve hatta hor görülmeye ya da toplumdan dışlanmaya
kadar varır. Ülkemizin bazı yörelerinde “kan davası”
nedeniyle kin gütme, intikam alma, yaralama ya da
öldürme ile sonuçlanan olaylarda örflerin (törelerin)
etkisi vardır.
SMY255 Mesleki Etik
Toplumda, normlara uygun davranmayan bireylerin

sayısı artarsa, toplumsal denge ve uyum bozulur.
Anlaşıldığı üzere, toplumsal değerler ile yazılı ve
yazısız normlar birbirleriyle sürekli ilişki içerisindedir
ve birinde görülen değişme diğerlerini de zorunlu
olarak etkiler. Çünkü hepsinin de ortak amacı,
toplumdaki düzeni ve uyumu korumaktır.
SMY255 Mesleki Etik
3. Değerler
 Değer, bireylere ve topluma yön veren, davranışları
belirleyen ilkeler ve tercihlerdir.
 Bu ilkeler genelde tarihi, kültürel, sosyal ve ekonomik
etkenler başta olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı
olarak oluşurlar.
SMY255 Mesleki Etik
3. Değerler
 Değer, kültür ve topluma anlam veren, toplumdan
topluma değişkenlik gösteren, iyiyi ve kötüyü, güzeli
ve çirkini, onurlu ve onursuz olanı, hoş olanı ve hoş
olmayanı tarif eden ölçütlerdir.
 Gerekçelendirmeye gerek duymayan mutlak
gerçeklerdir.
SMY255 Mesleki Etik
3. Değerler
 Toplumdan topluma hatta toplumun farklı gruplarına
ve farklı sosyal sınıflara göre değişebilmektedir.
 Örneğin bir yöneticinin, tüm paydaşların hakkını
gözeterek işini icra etmesi; adalet ve erdem gibi
değerlere dayanmaktadır.
SMY255 Mesleki Etik
3. Değerler
 Her toplum ve birey sahip olduğu değerler
çerçevesinde davranışlarına yön verir, tercihlerini
belirler.
 Hatta değerler, her türlü olayı anlamlandırmamızda
belirleyici faktör durumundadırlar.
SMY255 Mesleki Etik
3. Değerler
 Bir “değer” ile ilişkili olmayan hiçbir insan davranışı
yoktur. Örneğin, bir birey “doğru” olmaya çalışıyorsa,
bu, doğruluğu bir değer olarak görmesindendir.
 Doğruluğu bir değer olarak algılaması, bireyi doğru
olmaya zorlamaktadır. Dolayısıyla, “doğru” olma
çabasındaki temel etken, doğruluğun bireyde bir
“değer” olmasındandır.
SMY255 Mesleki Etik
3. Değerler
 Birçok araştırmacıya göre, değer kavramı, insanı
harekete geçiren düşüncenin altında yatan temel
inançtır.
 Bu nedenle değer, insanın yaptıklarına ve
davranışlarına rehberlik eder. Diğer bir ifadeyle
insanın neyi nasıl yaptığı, sahip olduğu değerlere göre
şekillenir.
SMY255 Mesleki Etik
“Değer” kavramının ayırt edici özellikleri nelerdir?

 Değerler kalıcı inançlardır ancak durağan değildir.
 Değerler, bütün inançlar gibi, bilişsel, hissi ve
davranışsal boyutlara sahiptir.
 Değer, bir davranış biçimidir, bir bakıma insan
hayatının amacıdır.
 Değer, belirli bir davranış kuralı için tercih ya da
istektir. Bir seçici sistem olarak değer; davranışlar ve
davranış sistemleri arasından tercih yapar ve
normatif düzenlemeler gerektirir.
Konu Başlığı
 Kaynaklar/Referanslar
 Bahar, E. (2014). Meslek etiği. Ankara: Detay Yayıncılık.
 Kutlu, H. A. (2020). Meslek Etiği. Ankara: Nobel Yayıncılık.
TEŞEKKÜRLER
Dr.Öğr.Üyesi Büşra Ceyhan

MESLEKİ ETİK - 3.ders

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

MESLEKİ ETİK - 3.ders

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MESLEKİ ETİK - 3.ders

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dr.Öğr.Üyesi Büşra CEYHAN

AHLAKIN OLUŞUMUNDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER

Toplumun herhangi bir gelişim Toplum hayatını düzenleyen

Binalar, fabrikalar, otomobiller,

Kültürün özellikleri nelerdir?

Kültürün özellikleri nelerdir?

Kültürün özellikleri nelerdir?

Kültürün İşlevleri Nelerdir?

Kökleşmiş kültür içerikleri nelerdir?

Ahlak ve Din Ahlak ve din kalıplaşmış kültür içerikleri sunar.

Toplumların tarihsel süreçlerinde oluşur. Birlikte

Yazılı kurallardır. Diğer normlara göre yaptırımı daha

Çoğunlukla yazılı olmayan ve iyiyi gerçekleştirme

Tarihsel bir sürece dayanan bu normlar, ulusal

Toplumsal normların genel özellikleri nelerdir?

Toplumsal normların genel özellikleri nelerdir?

Toplumsal normların genel özellikleri nelerdir?

Toplumsal normların genel özellikleri nelerdir?

 Görenekler, tekrarlar sonucunda oluşan ve yaptırım

 Adetler ise, göreneklerin yaygınlaşması ve kalıcı

 Gelenekler ise, çok uzun süre geçerli olan adetlerin,

 Örfler, herhangi bir adetin toplum tarafından daha

Toplumda, normlara uygun davranmayan bireylerin

“Değer” kavramının ayırt edici özellikleri nelerdir?

Dr.Öğr.Üyesi Büşra Ceyhan

You might also like