‫حقوق پولیس‬

‫‪Police Law‬‬
‫ترتیب کننده‪ :‬پوهنیار سمونمل حمیدهللا( عارفی)‬
 ‫حقوق پولیس‬

‫تعریف ‪:‬‬
‫حقوق پولیس بخشی ازحقوق عامۀ داخلی است‪،‬که از وظايف ‪ ،‬مكلفيت ها‪ ،‬صالحيت‌ها‬
‫وامتيازات منسوبين پوليس بحث ميكند‪0‬‬
‫مفهوم اصطالحات مربوط به حقوق پولیس‬
‫پوليس ‪:‬‬
‫متكي به مادة دوم قانون پوليس‪ ،‬پوليس شامل افسر‪ ،‬ساتنمن وساتونكي بوده كه درتشكيل‬
‫وزارت ام ور داخل ه اس تخدام وجهت ت أمين نظم وامن عام ه طب ق احك ام ق انون فع اليت‬
‫مينمايد‪0‬‬
‫خطر ‪:‬‬
‫حالتی است که در آن نظم و امن عامه تحت تهدیدات حوادث اخال ل آمیز قرار میگرد‪0‬‬
‫اتخاذ تدابیر‪:‬‬
‫اقداماتی است که پولیس به منظور تامین نظم و امن عامه طبق احکام قانون عملی می‬
‫نماید‪0‬‬
 ‫محالت عا مه‪:‬‬
‫شهرها‪ ،‬پارکهای عمومی ‪ ،‬باغ‪ ،‬کناروبستردریا ‪،‬پل عمومی‪،‬سرک پیاده رومحوطه‪،‬‬
‫کوچه‪،‬خیابان ‪،‬معبربه شکل کوچه‪ ،‬تنگی بازیامسدود ویاهرمیدان سربازوساحه مماثل را‬
‫احتوا میکند که هر شخص حق ورود در آن داشته باشد‪0‬‬
‫امن عا مه ‪:‬‬
‫امن عامه حالت را گويد كه درآن نظام حقوقي دولت‪ ،‬آزادي‪ ،‬كرامت انساني‪ ،‬تماميت‬
‫جسماني ومالي مردم حفظ ميگردد‪0‬‬
‫عناصر امن عامه ‪:‬‬
‫‪ ‬نظام حقوقي دولت ؛‬
‫‪ ‬آزادي ؛‬
‫‪ ‬كرامت انساني ؛‬
‫‪ ‬سالمت جسماني ؛‬
‫‪ ‬تماميت مالي ‪.‬‬
 ‫نظم عامه ‪:‬‬
‫نظم عامه حالتي است كه درآن آرمش اجتماعي به موجب قواعد حقوقي حاكم بر‬
‫جامعه تامين شده باشد ‪.‬‬
‫مقصد ازنظم عامه رعايت آن عده قواعد وتعامالت مثبت وقبول شده اجتماعي است‬
‫كه مخالف روحيه قوانين موضوعه دولت نبوده وازجمله عرف وعادات منفي وغيره‬
‫معقول اجتماعي محسوب نگردد‪.‬‬
‫عوامل كه باعث اخالل امن ونظم عامه ميگردد ‪ ،‬عبارت اند از ‪:‬‬
‫‪ -1‬حركات غير قانوني انسانها مانند ارتكاب جرايم( سرقت قتل جرايم اخالقي)‬
‫وغيره ‪:‬‬
‫‪ - 2‬عوامل ذيروح طبیعي ‪ :‬مانند شيوع مكروب ها كه امراض مختلفه رابوجود‬
‫مي آورد ويا موجوديت حيوانات وحشي ؛‬
‫‪ -3‬عوامل غير ذ يروح طبیعي مانند ‪ :‬سيالب ها‪ ،‬طوفانها ‪ ،‬زلزله ها وغيره‬
‫حوادث غير مترقبه طبیعي ‪.‬‬
 ‫وضعيت يا موجبه پوليس ‪:‬‬
‫حالتي راگوين د ك ه يكي از عناص ر امن ونظم عام ه بواس طه عوام ل مختلف ه ناش ي از‬
‫حركات غير قانوني انسانها عوامل ذيروح طبیعي وغیر ذیروح طبیعی مختل گرديده ويا‬
‫احتمال اخالل آن به مدارك وقراين قوي موجود باشد وايجاب اقدامات پوليس رانمايد ‪.‬‬
‫دانستن موجبه پوليس به جزیئات وخصوصيات آن براي پوليس ضروري است تامقابل‬
‫آن اقدامات الزم را اتخاذ نمايد ‪.‬‬
‫اقدام پوليس ‪:‬‬
‫اقدام پوليس تد بير وعملي است كه پوليس به اساس پرنسيپ مشروعيت اقدام جهت تامين‬
‫اهداف قانوني به آن متوسل ميشود‪.‬‬
‫زماني اقدام پوليس مشروع شمرده می شود ‪،‬که شرایط آتي دران تكميل شده باشد‪:‬‬
‫‪ - 1‬قانوني باشد ؛‬
‫‪ - 2‬متناسب باشد ؛‬
‫‪ - 3‬ضروري باشد ‪.‬‬
 ‫وظایف پولیس‬
‫مادۀ پنجم قانون پولیس اجرای وظا ئف ذیل را برعهدۀ پولیس گذاشته است ‪:‬‬
‫‪ )1‬تأمین و حفظ نظم و امن عامه ‪.‬‬
‫‪ ) 2‬تأمین امنیت فرد و اجتماع و حراست از حقوق و آزادی های قانوِنی آنها ‪.‬‬
‫‪ ) 3‬اتخاذ تدابیر و قایوی جهت جلوگیری از وقوع جرایم ‪.‬‬
‫‪ ) ۴‬کشف به موقع جرایم و گرفتاری مظنونین و مرتکبین مطابق احکام قوانین ‪.‬‬
‫‪ )۵‬مبارزه با انحرافات اخالقی ‪ ،‬مفاسد اجتماعی و اعمالیکه اسایش عامه را اخالل مینماید ‪.‬‬
‫‪ )۶‬محافظت ازملکیت و دارایی های خصوصیی ‪ ،‬دولتی ‪ ،‬مؤسسات ‪ ،‬سازمان های داخلی ‪،‬‬
‫خارجی و بین المللی‪.‬‬
‫‪ )۷‬مبارزه علیه زرع کوکنار و بنگ ‪ ،‬قاچاق و ترافیک مواد مخدر‪ ،‬تولید ‪ ،‬تورید و استعمال‬
‫مسکرات و جلوگیری از آن ‪.‬‬
‫‪ ) ۸‬مبارزه علیه جرایم سازمان یافته و تروریزم مطا بق به احکام قانون ‪.‬‬
‫‪ )۹‬همکاری ب ا ادارات دولتی در پیشبرد وظ ایف آنها در حدود ص الحیت مطابق به احکام‬
‫قانون ‪.‬‬
‫‪ )10‬تنظیم امور ترافیکی مطابق احکام قانون ‪.‬‬
 ‫‪ )11‬اتخاذ تدابیر واقدامات الزم برای مبارزه با حوادث و حاال ت غیر مترقبه ‪.‬‬
‫‪ )1۲‬کمک و مساعدت الزم به آسیب دیده گان حوادث غیر مترقبه و آفات طبیعی به منظور نجات‬
‫اشخاص و اموال آنها ‪.‬‬
‫‪ )۱۳‬اتخاذ تدابیر و اقدامات الزم در حالت اظطراری به منظور تأمین نظم و امن عامه مطابق به‬
‫احکام قانون ‪.‬‬
‫‪ )۱۴‬جلب همکاری عامه در فعالیت های وقایوی و مجادلوی ‪.‬‬
‫‪ )۱۵‬حفاظت و مراقبت سرحدات ‪.‬‬
‫‪ )۱۶‬کنترول از دخول و خروج اشخاص در سرحدات و میدان های هوایی بین المللی کشور‬
‫مطابق به احکام قانون ‪.‬‬
‫‪ )۱۷‬جلوگیری از قاچاق اموال ‪.‬‬
‫‪ )۱۸‬اقدام مناسب و ضروری حین وقوع تحرکات مغایر حاکمیت ملی در سرحدات ‪.‬‬
‫‪ )۱۹‬مراقبت ترافیک سرحدی و کنترول اسناد آن‪.‬‬
‫‪ )۲۰‬همکاری و تأمین ارتباط با پولیس سرحدی دول همسایه با درنظرداشت معا هدات بین الدول‪.‬‬
‫‪ )۲۱‬همکاری و تامین ارتباط با پولیس کشور های خارجی بادرنظر داشت اساسنامه اینترپول ‪.‬‬
 ‫صالحیت های پولیس‬
‫صالحیتهای پولیس را می توان به دو دسته تقسیم نمود ‪:‬‬

‫صالحیت های‬
‫پولیس‬

‫صالحیت‬
‫صالحیت ذاتی‬
‫حوزوی(منطقوی‬
‫(مسلکی)‬
‫)‬
 ‫‪ -1‬صالحیت حوزوی (منطقوی )‬
‫پولیس در حدود منطقه ای دارای صالحیت حوزوی است و میتواند وظایف محوله قانونی‬
‫خویش درآنجا انجام دهد ‪ ،‬که درآنجا رسمًا توظیف شده باشد‪(.‬مادۀ ششم قانون پولیس )‬
‫مطابق حکم مادۀ هفتم ق‪ .‬پ‪ .‬دربعضی حاالت اضطراری وعاجل پولیس طوراستثنائی می‬
‫تواند درخارج ازحوزۀ صالحیت اش به اقدامات الزم متوسل گردد ‪.‬این حاالت عبارت اند‬
‫از ‪:‬‬
‫• در صورتیکه پولیس یک منطقه ‪ ،‬همکاری پولیس منطقه دیگر را مطالبه نماید‪.‬‬
‫• در صورتیکه در منطقه پولیس موظف موجود نباشد‪.‬‬
‫• در صورتیکه گرفتاری یا تعقیب مظنون‪ ،‬متهم یا مجرم اقدام عاجل را ایجاب نماید‪.‬‬
‫• در صورتی که پولیس منطقه از محل واقعه دور بوده و متضرر ‪ ،‬طالب معاونت گردد‪.‬‬
‫• در صورت صدور قرار محکمه ویا څارانوالی ‪.‬‬
‫نوت ‪:‬‬
‫توظیف پولیس مربوط یک والیت درداخل آن والیت ازیک محل به محل دیگربه اساس‬
‫پیشنهاد قوماندان امنیۀ والیت وموافقۀ والی صورت می گیرد‪ .‬اما توظیف پولیس یک والیت‬
‫به خارج ازساحۀ والیت مذکورازجانب وزیر امور داخله امکان پذیر است ‪.‬‬
 ‫‪ -2‬صالحیت مسلکی ئا ذاتی‬
‫منظور ازصالحيت شخصي(ذاتی) ارتباط خود شخصي بادستگاه پوليس بوده وتازمانيكه‬
‫شخص براي انجام وظايف اجرائیوي‪ -‬مسلكي پوليس ويا دواير پوليس ارتباط رسمي‬
‫داشته باشد داراي صالحيت شخصي ميباشد ‪.‬‬
‫صالحيت شخصي پوليس تازمان عزل‪ ،‬طرد‪ ،‬تقاعد ‪،‬استعفا باقي مي ماند ‪.‬‬
‫چون قوای پولیس افغانستان براساس مسلک به پولیس سرحدی ‪ ،‬جنائی ‪ ،‬مبارزه با مواد‬
‫مخدر‪ ،‬مبارزه با تروریزم وغیره منقسم گردیده است ‪ ،‬بناء براساس اصل صالحیت ذاتی‬
‫انواع دیگرپولیس جز در مواد ضروری در حوزه ‪ -‬صالحیت ذاتی یا مسلکی پولیس‬
‫مسلکی دیگر دخالت ننموده ‪ ،‬در صورتی که بنابه اضطرار و ضرورت به اقداماتی‬
‫متوسل میگردند ‪ ،‬مراتب را به پولیس مسلکی اطالع دهند و با دخالت پولیس مذکور از‬
‫ادامه اقدام در حوزه و ساحه تخصصی آن اجتناب نماید ‪.‬‬
 ‫اقدامات پولیس‬

‫‪ -1‬ابالغ واخطار‬
‫پولیس به منظورتأمین امن ونظم عامه می تواند به اهالی ابالغیۀ تحریری یا‬
‫شفوی ویا اشاراتی مبنی براجراء یا ترک عملی را صادر نماید ‪.‬‬
‫همچنان پولیس می تواند بمنظور تطبیق موارد فوق وتعمیل ابالغیه ها به‬
‫افراد یا اجتماعات اخطاردهد ‪ ( .‬مادۀ دهم قانون پولیس )‬
‫شرائط مربوط به ابالغ واخطار ‪:‬‬
‫‪ ‬ابالغ واخط ار بای د مط ابق ب ه ق انون باش د ‪ .‬بن ابرآن ابالغ واخط ارغیر‬
‫قانونی پولیس الزم الرعایه نیست ‪.‬‬
‫‪ ‬ابالغ واخطار برای مخاطبان باید قابل فهم ودرک باشد ‪ .‬بنابراین پولیس با‬
‫ید به لسان مروج مردم محل ابالغ واخطار را صادر نماید‪.‬‬
‫‪ ‬ابالغ مقدم بر اخطار باشد ‪.‬‬
 ‫عدم رعایت ابالغ واخطار ‪:‬‬
‫افراد یا اجتماعاتیکه ابالغ یا اخطارپولیس را رعایت ننمایند ‪ ،‬مطابق احکام‬
‫قانون مورد تعقیب عدلی قرار می گیرد ‪.‬‬

‫متوقف ساختن اشخاص بمنظور تثبیت هویت آنها ‪2-‬‬

‫پولیس بمنظورحف ظ وت أمین امن ونظم عام ه ‪ ،‬جلوگ یری ازوق وع ج رائم ‪ ،‬کش ف‬
‫وس ائراهداف قانونی درصورتی که ش خص مورد س وءظن واقع میگردد‪ ،‬متوقف‬
‫واورا تثبیت هویت نماید ‪.‬‬
‫پولیس میتواند درموارد آتی به توقف وتثبیت هویت اشخاص اقدام نماید ‪:‬‬
‫‪ ‬بمنظور دفع خطروجلوگیری از ارتکاب جرم ؛‬
‫‪ ‬بمنظور کنترول اسناد عبوری در سرحدات ‪ ،‬بنادرومیدانهای هوائی بین المللی ؛‬
‫‪ ‬بمنظور کشف جرم وگر فتاری مظنون ومتهم ‪.‬‬
 ‫شرائط توسل به تثبیت هویت ‪:‬‬
‫تثبیت هویت مبتنی برحکم مادۀ (‪ )11‬قانون پولیس بنابر یکی از دالئل ذیل صورت‬
‫می گیرد ‪:‬‬
‫‪ ‬دفع خطر وجلوگیری از ارتکاب جرم ؛‬
‫‪ ‬کن ترول اس ناد عب وری درس رحدات وبنادرومی دان ه ای ه وائی کش ور ب ه‬
‫منظورجلوگیری ازقاچاق وورود باند های تروریستی و جنایتکاران ‪،‬‬
‫‪ ‬کشف جرم وگرفتاری مظنون ومتهم ‪.‬‬
‫‪ -3‬امر به ترک محل‬
‫پولیس درحاالت آتی میتواند اشخاص را به ترک محل مکلف سازد ‪:‬‬
‫‪ ‬جهت دفع خطر ؛‬
‫‪ ‬جهت جلوگیری از ارتکاب اعمال جرمی وکشف آن ؛‬
‫‪ ‬جهت تعمیل احکام قانون ‪.‬‬
 ‫‪ -4‬جلب واحضار‬
‫پولیس بعضأ بغرض تأمین مقاصد وظیفوی وبمقصد تعمیل احکام قانون‬
‫مکلف میگردد تا به جلب واحضار شخصی که بنابر تقاضای ادارات دولتی‬
‫حاضر نشده باشد ودرمورد احضارآنها مطالبات رسمی صورت گرفته باشد ‪،‬‬
‫بپردازد ‪.‬‬

‫به تأسی ازاحکام مادۀ(‪ )13‬ق‪.‬پ‪ ، .‬پولیس درحاالت آتی می تواند به جلب‬
‫واحضار شخص اقدام نماید ‪:‬‬
‫‪ ‬بمنظورکشف جرم ودریافت معلومات دریک قضیۀ معین ؛‬
‫‪ ‬بمنظور احقاق حق اشخاص مطابق احکام قانون ؛‬
‫‪ ‬بمنظور تعمیل احکام قانون ‪.‬‬
 ‫‪ -5‬تنبیه مالی ‪:‬‬
‫تنبیه مالی اگردارای وصف مجازات باشد‪ ،‬در قالب جریمه (جزای نقدی)‬
‫قابل بررسی است ‪ .‬ولی درمادۀ (‪ )14‬قانون پولیس ‪،‬صالحیت پولیس در‬
‫رابطه به تنبیه مالی صرف درمورد امورترافیکی آنهم درحاالتیکه قصور‬
‫فاعل جزئی ئعالقۀ عامه به تعقیب آن موجود نباشد ‪ ،‬است ‪.‬‬
‫هرگاه متخلف به جزای نقدی موافقت ننماید ‪ ،‬می تواند به محکمۀ مربوطه‬
‫مراجعه نماید ‪ .‬حکم محکمه درمورد قطعی می باشد ‪.‬‬
 ‫‪ -6‬تحت نظارت قراردادن وگرفتاری مظنون‬
‫تحت نظارت قرار دادن اشخاص ‪:‬‬
‫حسب حکم مادۀ (‪)15‬قانون پولیس میتواند درحاالت آتی شخص را تحت نظارت قرار‬
‫دهد ‪:‬‬
‫‪ ‬درصورتیکه حیات یا سالمت شخص به خطر مواجه باشد وبه شکل دیگرحمایت‬
‫شده نتواند ؛‬
‫جهت تطبیق حکم فقرۀ فوق احراز ورعایت شرائط ذیل الزم است ‪:‬‬
‫‪ ‬وجود خطر نسبت به حیات وسالمتی شخص ممکنست طبیعی یا ناشی از عوامل‬
‫انسانی باشد ؛‬
‫‪ ‬تحت نظارت قرار دادن به عنوان آخرین وسیله باشد ؛‬
‫‪ ‬رعایت مدت قانونی حداکثر مدت تحت نظارت(‪ )72‬ساعت‬
‫‪ ‬درصورتیکه تثبیت هویت شخص به طریق دیگر ممکن نباشد ؛‬
‫‪ ‬درص ورتیکه شخص قصد انتحاررا داشته باشد‪ .‬دراینصورت پولیس شخص‬
‫رادرمدت ‪ 72‬ساعت به نزدیکترین روغتون انتقال دهد ‪.‬‬
 ‫‪ – 7‬گرفتاری متهم‬
‫گرفت اری نظرب ه سرش ت حق وقی خودی ک ت دبیر اجب اری محاکم اتی ب وده‬
‫ودرماهیت امرمحرومیت شخص ازآزادی شخصی اش می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬هیچ شخص را نمیتوان تعقیب‪،‬گرفتار ویاتوقیف نمود‪ ،‬مگر به حکم قانون‬
‫مادۀ (‪ )27‬قانون اساسی ‪.‬‬
‫‪ ‬گرفتاری مظنون بادرنظرداشت حکم مادۀ (‪ )30‬قانون اجراآت جزائی‬
‫مؤقت برای محاکم صورت می گیرد ‪.‬‬
‫‪ ‬دالئل گرفتاری مظنون ‪.‬‬
‫درصورتیکه شخص مظنون مورد گرفتاری دربین تودۀ مردم مشاهده شود‬
‫واحتمال مسلح بودن ومقاومت مسلحانه ازجانب وی موجود باشد ‪ ،‬پولیس با‬
‫درنظرداشت پرنسیپ مشروعیت اقدام به اقدامات ذیل متوسل گردد ‪:‬‬
 ‫‪ – 7‬گرفتاری متهم‬
‫گرفت اری نظرب ه سرش ت حق وقی خودی ک ت دبیر اجب اری محاکم اتی ب وده‬
‫ودرماهیت امرمحرومیت شخص ازآزادی شخصی اش می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬هیچ شخص را نمیتوان تعقیب‪،‬گرفتار ویاتوقیف نمود‪ ،‬مگر به حکم قانون‬
‫مادۀ (‪ )27‬قانون اساسی ‪.‬‬
‫‪ ‬گرفتاری مظنون بادرنظرداشت حکم مادۀ (‪ )81‬قانون اجراآت جزائی ‪.‬‬
‫‪ ‬دالئل گرفتاری مظنون ‪.‬‬
‫درصورتیکه شخص مظنون مورد گرفتاری دربین تودۀ مردم مشاهده شود‬
‫واحتمال مسلح بودن ومقاومت مسلحانه ازجانب وی موجود باشدسس‪ ،‬پولیس‬
‫با درنظرداشت پرنسیپ مشروعیت اقدام به اقدامات ذیل متوسل گردد ‪:‬‬
‫‪ ‬پ ولیس بع د ازس نجش معق ول درص ورتیکه امک ان میس ر باش د‪ ،‬شخص أ‬
‫مظنون را گرفتار نماید ؛‬
‫‪ ‬ازاهالی وکسانیکه درآنجا موجود هستند کمک بخواهد ؛‬
‫‪ ‬شخص مورد نظر را باوسائل ممکنه تعقیب نموده واز موضوع به نز‬
‫دیکترین ادارۀ پولیس اطالع داده وطلب کمک نماید ‪.‬‬
 ‫وظائف پولیس بعداز گرفتاری ‪:‬‬
‫‪ ‬اعالم علت گرفتاری وتحت نظارت قرارگرفتن وی (مادۀ ‪ 19‬ق‪.‬پ‪).‬‬
‫‪ ‬ارایۀ معلومات واضح حین گرفتاری وقبل ازاستنطاق راجع به حق سکوت‪ ،‬حق‬
‫تعیین وگیل مدافع وحق حضور درتمام فعالیتهای تحقیقاتی وحق داشتن ترجمان ‪.‬‬
‫‪ ‬تأمین مایحتاج عادی برای مظنون درمدت نظارت ‪.‬‬
‫‪ ‬محدود بودن مدت نظارت حد اکثرالی (‪ )72‬ساعت ‪.‬‬
‫‪ ‬تهیۀ محضر گرفتاری ‪.‬‬
‫‪ ‬ارایۀ راپورآگاهی درظرف (‪ )24‬ساعت به څارنوالی مربوطه ‪.‬‬
‫‪ ‬عدم افشای اطالعات کشف شده حین استنطاق ازمظنون حتی بعد از انفصال از‬
‫وظیفه ‪.‬‬
‫‪ ‬تسلیمی مظنون معۀ راپوراجراآتیکه صورت گرفته درخالل مدت (‪ )72‬ساعت‬
‫به څارنوالی مربوطه ‪.‬‬
 ‫‪ -8‬تالشی‬
‫تالشی عبارت ازجستجو وپالیدن اشیاء‪ ،‬اشخاص ومحالت مسکونی به منظور کشف ودریافت اشیاء‬
‫واشخاص مطابق به حکم قانون است‪.‬‬
‫الف – تالشی اشخاص‬
‫تالشی اشخاص عبارت ازبازرسی بدن یا لباس شخص مظنون یامتهم به ارتکاب جرم به قصد‬
‫دریافت ادلۀ مخفی مربوط به جرم یا اسلحه ویا کشف هویت آنها است ‪.‬‬

‫تالشی زن توسط پولیس زن ویا زنیکه ازطرف پولیس مؤظف شده باشد‪ ،‬صورت‬
‫می گیرد ‪.‬‬
 ‫موارد قانونی توسل به تالشی اشخاص حسب حکم مادۀ (‪ )16‬قانون پولیس ‪:‬‬
‫‪ ‬درصورتی که شخص مطابق حکم مادۀ (‪ )15‬قانون پولیس گرفتارشده‬
‫باشد ؛‬
‫‪ ‬درصورت موجودیت دالئل مبنی براینکه شخص گرفتار شده اشیای قابل‬
‫حفظ مندرج مادۀ (‪ )19‬ق‪.‬پ‪ .‬را نزدخود داشته باشد ؛‬
‫‪ ‬درصورت تثبیت هویت شخصیکه قادر به ارایۀ اسناد هویت خود نبوده‬
‫ویا نخواهد اسناد را ارایه نماید ؛‬
‫‪ ‬درصورت موجودیت دالیل مبنی براین امر‪،‬که شخص اشیاء یااجناس را‬
‫نزد خود دارد‪ ،‬که باعث تولید خطر شده ویا اینکه نگهداری آن غیر قانونی‬
‫باشد؛‬
‫‪ ‬درحالتی که پولیس دربارۀ شخص متوقف شده مشکوک باشد ؛‬
‫‪ ‬سائر حاالتیکه قانون حکم نموده باشد ‪.‬‬
 ‫ب – تالشی مسکن‬
‫قانون‬ ‫تالش ی مس کن حس ب حکم م ادۀ (‪ )38‬قانون اساسی وم واد(‪)119‬‬
‫اجراآت جزائی صورت می گیرد ‪.‬‬
‫موارد تالشی مطابق حکم مادۀ (‪ )18‬قانون پولیس ‪:‬‬
‫‪ ‬درصورتیکه حیات شخص یا اشخاص در داخل منزل به خطر مواجه باشد‬
‫؛‬
‫‪ ‬درصورتیکه منظور دریافت شخص ویا شی ای باشد‪ ،‬که مطابق به حکم‬
‫قانون پولیس تحت حفاظت ونظارت قرارمیگیرد وقرائنی دریافت گردد ‪،‬که‬
‫شخص ویاشی مطلوب درمنزلیکه تالشی می گردد ‪ ،‬موجود باشد ؛‬
‫‪ ‬سائر احوالی که قانون حکم نماید ‪.‬‬
 ‫دررابطه به تالشی منزل مراتب آتی جدأ رعایت شود ‪:‬‬

‫• حصول اجازۀ مقام قضائی مادۀ( ‪)38‬ق‪.‬ا‪ .‬ومادۀ(‪ )120‬قانون اجراات جزایی‪.‬‬
‫• زمان تالشی ؛‬
‫• حضوراشخاص معین مطابق حکم مادۀ(‪ )۱۲۵‬قانون اجراات جزایی‬
‫• حفظ اسرارناشی ازتالشی ‪( .‬ضمانت اجراء مادۀ ‪ ۷۲۹‬کود جزاء )‬
‫•ضبط وحفظ ومهر والک اشیائیکه درنتیجۀ تالشی حاصل می شوند ‪ .‬مادۀ(‪)۱۲۶‬‬
‫ق‪.‬ا‪.‬ج‪.‬‬
‫• معین بودن مکان تالشی ‪( .‬فقرۀ دوم مادۀ ‪ 45‬قانون مبارزه بامواد مخدر‬
‫• اعتراض به دستور تالشی ( مادۀ ‪ ۱۲۷‬ق‪.‬ا‪.‬ج‪.‬‬
‫• حق دسترسی به اسناد ضبط شده در تالشی درصورت ضرورت ‪( .‬مادۀ ‪۱۲۸‬‬
‫قانون اجراآت جزائی‬
‫• ترتیب محضر تالشی ‪ (.‬فقره(‪)۲‬مادۀ ‪ ۱۲۵‬قانون اجراآت جزائی ‪.‬‬
 ‫ج – تالشی اشیاء‬
‫پولیس درحاالت آتی می تواند به تالشی اشیاء اقدام نماید ‪:‬‬
‫‪ ‬درصورتیکه اشیاء متعلق به شخصی باشد ‪ ،‬مطابق به حکم مادۀ ‪15‬‬
‫ق‪.‬پ‪ .‬تحت نظارت قرارگیرد ؛‬
‫‪ ‬درصورتیکه مقصد ردیافت ‪ ،‬شخص ویا اشیائی باشد‪ ،‬گه مطابق به احکام‬
‫مواد(‪15‬و‪ 19‬قانون پولیس تحت نظارت وضبط قرار گرفته باشد؛‬
‫‪ ‬سائر احوالیکه قانون به تعمیل آن حکم نموده است ‪.‬‬
 ‫‪ -9‬حفظ وضبط اشیاء‬
‫پولیس به تأسی از حکم مادۀ (‪)19‬ق‪.‬پ‪ .‬ومواد( ‪ )۱۲۴‬قانون اجراآت جزائی به حفظ وضبط آن‬
‫اقدام نموده می تواند‪.‬‬
‫مطابق حکم مادۀ (‪ )19‬ق‪.‬پ‪ .‬پولیس جهت تأمین مقاصد آتی به حفظ اشیاء اقدام نماید ‪:‬‬
‫‪ ‬بمنظور دفع خطر قریب الوقوع‪ ،‬که امن عامه را تهدید نماید؛‬
‫‪ ‬بمنظورجلوگ یری از اعم ال مخ ل امن ونظم عام ه‪ ،‬مش روط براینک ه جلوگ یری چنین اعم ال‬
‫بطریق دیگر ممکن نباشد ؛‬
‫‪ ‬اشیای شخصیکه مطابق بحکم مادۀ (‪ )11‬ق‪.‬پ‪ .‬تحت نظارت باشد (کشف حقیقت )؛‬
‫‪ ‬بمنظور تعمیل احکام قانون ‪.‬‬
‫پولیس در صورت ضبط اشیای فوق الذکر مکلف به رعایت مراتب ذیل می باشد‪:‬‬
‫‪ ‬ابالغ علت حف ظ اش یاء ب ه مال ک ف متص رف ‪ ،‬مگ ر اینک ه جری ان تحقی ق ب ه علت آن‬
‫متأثرگردد ؛‬
‫‪ ‬نگهداری اشیای حفظ شده ازخطر اتالف ؛‬
‫هرگاه اشیای سریع الفساد بوده ونگهداشت آن موجب فساد ویا از بین رفتن شی گردد ‪ ،‬در مورد‬
‫مطابق به احکام قانون مربوطه اجراات می شود ‪.‬‬
 ‫استفاده ازنیرو ( وسائل مجبره)‬
‫‪Use of Force‬‬
‫انواع وسائل‬
‫مجبره‬

‫اسلحه‬ ‫غیراسلحه‬

‫سالح جارحه‬ ‫سالح ضاربه‬ ‫عراده جات‬ ‫برخوردفزیکی‬

‫مواد منفلقه‬ ‫سالح ناریه‬ ‫سگهای تعلیمی‬ ‫موانع تخنیکی‬

‫موتر آب پاش‬ ‫ولچک‬

 ‫شرائط استعمال نیرو(وسائل مجبره)‬
‫قاعدۀ عمومی ‪:‬‬
‫دراستعمال وسائل مجبرۀ پولیس باید قاعدۀ الزم الرعایه استفاده تدریجی یعنی‬
‫از اخف به اشد جدآ در نظر بگیرد ‪ .‬باین معنی ‪ ،‬که تناسب میان حد اکثر‬
‫میزان خطر با حد اکثر اندازه ضرر ناشی از استعمال وسائل مجبره رعایت‬
‫شود ‪.‬‬
‫پولیس حین ایفای وظیفۀ خود باید حتی المقدور از طریق غیر خشونت آمیز‬
‫قبل از توسل به زوریا اسلحه استفاده نماید ‪.‬‬
‫پولیس صرف درمواردی از زور یا اسلحه استفاده نماید‪ ،‬که طریق دیگر‬
‫کار آئی خود را از دست داده یا بالوسیلۀ به کار برد آن هیچگونه امیدی به‬
‫حصول هدف مورد نظر موجود نبا شد‪.‬‬
 ‫استفاده از ولچک‬

‫حسب حکم فقرۀ اول مادۀ (‪ )21‬ق‪.‬پ‪ ، .‬پولیس درموارد آتی بعد از ابالغ تصمیم به جانب‬
‫مقابل به استعمال ولچک متوسل گردد ‪:‬‬
‫‪ ‬دفع تعرض علیه پولیس ؛‬
‫‪ ‬جلوگیری ازفرارشخص گرفتارشده ؛‬
‫‪ ‬جلوگیری از انتحار ؛‬
‫‪‬دفع خطراز شخصیکه میخواهد به نفس خود ضرر‬
‫وارد نماید ‪.‬‬

‫به شخصیکه کمتر ازهجده سال عمر داشته باشد ‪،‬‬

‫ولچک زده نمی شود ‪ ،‬مگر اینکه امکان فـراریا‬
‫صدمه به خودش با دیگران متصورباشد ‪.‬‬
 ‫استفاده ازسالح مختلف النوع‬
‫سالح شامل انواع اسلحه ضاربه ‪،‬جارحه وناریه وموادمنفلقه است ‪.‬‬
‫‪ ‬اسلحه ضاربه صرف موجب ایجاد ضرب می شود مانند بتان ‪ ،‬چوب‬
‫وغیره ‪.‬‬
‫‪ ‬اس لحه جارح ه م وجب ایج اد ج راحت وخ ون ری زی میگ ردد مانن د‬
‫شمشیر ‪،‬سرنیزه (برچه )وغیره‪.‬‬
‫‪ ‬سالح ناریه وسیله شلیک فیراست وموجب ایجاد جراحت عضوی یا مرگ‬
‫مصدوم میگردد ‪.‬‬
‫ویا س‪U‬الح ناری‪U‬ه وسیله ای است که توسط ان مهمات با الثرگازباروت وسایر‬
‫مواد احتراقی به مقاصد مختلف انداخت میشود ‪.‬‬
‫‪ ‬مواد منفلقه ترکیب کیمیاوی حساسی است که دارای ترتیبات فونیه بوده‬
‫باالثران دک ح رارت ‪،‬ض ربه ‪،‬ا ص طکاک وش عله منفجرگردی ده وش امل‬
‫باروت ‪،‬مواد مخربه ومواد منفجره می شود ‪.‬‬
 ‫قابل توجه‬
‫رعایت قواعد مربوط به چگونگی توسل به اقدامات پولیسی ‪،‬در استفاده از‬
‫انواع اسلحه نیز ضروری است ‪ .‬بنا بر این اساس در صورتیکه پولیس با‬
‫استفاده از اسلحه ضاربه ‪ ،‬از بکار بردن اسلحه جارحه بی نیاز شود ‪ ،‬باید‬
‫صرف از اسلحه ضاربه استفاده کند واز توسل به اسلحه جارحه خودداری‬
‫نماید به همین ترتیب اگر توسل به اسلحه جارحه کافی باشد او نمی تواند به‬
‫اسلحه ناریه متوسل گردد ‪.‬‬
 ‫شرائط استفاده ازسالح ناریه‬
‫استفاده عمومی ازاسلحه کشنده فقط درمواردی صورت گیرد‪،‬که کامأل برای حمایت از حیات ‪،‬چنین‬
‫کاری اجتنا ب ناپذ یرباشد ‪.‬‬

‫درفقرۀ دوم ماده بیستم ق‪ .‬پ‪ .‬موارد استفاده ازاسلحه به ترتیب ذیل بیان شده است ‪:‬‬
‫پولیس میتواند بعد ازابالغ تصمیم به جانب مقابل به استعمال اسلحه در موارد آتی متوسل گردد ‪:‬‬
‫‪ -۱‬به مقصد دفع جنایت یا جنحه مشروط بر اینکه استفاده ازسایر وسایل مجبره مندرج این قانون ممکن‬
‫یا موثر نباشد ‪.‬‬
‫‪ -۲‬به مقصد تثبیت هویت وگرفتاری شخص یا اشخاصیکه اقدام به فرار نمایدمشروط‬
‫براینکه ‪:‬‬
‫‪ ‬در حالت ارتکاب جنایت یاجنحه باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬متهم به ارتکاب جنایت یا جنحه بوده یا به جزای جنایت یا جنحه محکوم گردیده باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬قراین قاطعه مبنی برمظنون بودن به ارتکاب جنایت نزد پولیس موجودباشد ‪.‬‬
‫‪ ‬مظنون یا متهم به جنایت یا جنحه بوده یا به جزای جنایت یا جنحه محکوم بوده وامر‬
‫توقیف وی ازطرف خارانوال یا محکمه صادر گردیده باشد ‪.‬‬
‫‪ - 3‬به مقصد جلوگیری از تشبث به فرارتوقیف شده گان یا محبوسین مشروط براینکه ‪:‬‬
‫• محب وس ی ا محبوس ین ‪ ،‬اس لحه ی ا وس یله خطرن اک دیگ ری را بدس ت آورده وب ا وج ود‬
‫تقاضای مکرر موظفین پولیس ‪،‬انرا تسلیم ننمایند ‪.‬‬
‫• امنیت محبس به اثر اخالل وتشنج شدیدأ به خطر مواجه گردیده باشد ‪.‬‬
‫‪ -۴‬نظم وامن عامه به خطر مواجه گردیده باشد ‪.‬‬
‫‪ - ۵‬در صورتیکه قصد پولیس دفاع مشروع باشد ‪.‬‬
 ‫استفاده ازمواد منفلقه‬

‫حسب حکم فقرۀ ‪ ۳‬مادۀ ‪ ۲۱‬ق‪.‬پ‪ ، .‬پولیس باید تصمیم خودرا اعالم کند که قصداستفاده ازمواد منفلقه‬
‫را دارد ‪ .‬شرط ضروری برای استفاده از مواد مذکور عبارت اند از‪:‬‬
‫‪-۱‬در صورتیکه شخص یااشخاص در مقابل پولیس از استعمال سالح ناریه یا مواد منفلقه استفاده نماید‪.‬‬
‫بنا براین صرف دردست داشتن سالح ناریه یا مواد منفلقه توسط شخص یا اشخاص مذکور موجب‬
‫توجه ا قدام پولیس به استفاده از مواد منفلقه نمی شود ‪ ،‬بلکه انها بایداز وسایل مذکوراستفاده کرده ‪،‬‬
‫علیه پولیس یا اشخاص دیگر انرا استعمال کند ‪.‬‬
‫‪ - ۲‬درصورتیکه دفع تعرض شخص یا اشخاص با استعمال سالح ناریه نتیجه مطلوب را نداشته باشد ‪.‬‬
‫‪-۳‬در صورتیکه قصد پولیس اقدام موثری برای از بین برین اشیای باشد که ازان خطربرای امنیت‬
‫عامه متصورباشد‬
 ‫شرایط استفاده ازسالح ناریه ومواد منفلقه‬

‫پولیس در ص ورت تص میم ب ه اس تفاده از س الح ناری ه ی ا م واد منفلق ه وقب ل از‬
‫هراقدامی در این رابطه ‪،‬باید مراتب ذیل رارعایت نماید ‪:‬‬
‫اخطار شفوی ‪:‬‬
‫اخطار شفوی سه بار با اواز بلند به نحو ی که شخص یا جمیعت انرا شنیده‬
‫باشد ‪ ،‬صورت گیرد ‪.‬‬
‫شلیک سه فیر اخطار ‪:‬‬
‫پس از اخط ار ش فوی پ ولیس حس ب اوض اع واح وال بای د لحظ اتی جهت اخ ذ‬
‫تصمیم به شخص یااشخاض فرصت دهد وسپس باشلیک سه فیراخطار ‪،‬توجه‬
‫انها را بیشترجلب نماید‪ .‬این سه فیرباید بصورت هوایی بوده به هیچ شخص یاشی‬
‫اسیب نرساند ‪.‬‬
 ‫موانع استفاده ازمواد منفلقه‬

‫مطابق قانون پولیس استفاده ازسالح ناریه ومواد منفلقه دردو موردمطلقأ‬
‫ممنوع است ‪:‬‬
‫‪ -1‬نسبت به اطفال ‪:‬‬
‫یعنی علیه اشخاص کمتر از ‪ ۱۸‬سال ‪ .‬مطابق ماده ‪ ۲۳‬ق‪ .‬پ ‪ ،.‬پولیس‬
‫نمی تواند سالح ناریه ومواد منفلقه را علیه اطفال استعمال نماید ‪.‬‬
‫‪ -2‬در صورت اضراربه اشخاص غیر ‪:‬‬
‫مطابق فقره ‪ ۲‬ماده ‪ ۲۲‬قانون پولیس (استعمال سالح ناریه ومواد منفلقه در‬
‫صورتی که اضرار ان به اشخاص غیر متصور باشد ‪،‬جواز ندارد ‪.‬‬