Bài 43.

QUẦN XÃ SINH VẬT

1. Khái niệm quần xã sinh vật.

NỘI DUNG BÀI

HỌC 2. Một số đặc trưng cơ bản của quần xã.

3. Bảo vệ đa dạng sinh học trong quần xã.

I. Khái niệm quần xã sinh vật?
Quan sát hình 43.1 trả
lời câu hỏi 1,2 trong
SGK trang 177
I. Khái niệm quần xã sinh vật?
1. Kể tên một số quần thể có trong hình?
2. Lấy thêm ví dụ về quần xã sinh vật và chỉ ra các
thành phần quần thể trong quần xã đó?
1.
Quần thể có trong hình là: quần thể vịt, quần thể cá
rô phi, quần thể hoa sen, quần thể cỏ, quần thể rong,
quần thể cua, quần thể bướm, quần thể chuồn chuồn.
2.
Ví dụ về quần xã sinh vật:
- Quần xã rừng mưa nhiệt đới: quần thể dương xỉ, quần thể vẹt, quần thể quần thể bướm,
quần thể rắn, quần thể lười, quần thể báo, quần thể nhện, …
- Quần xã sa mạc: quần thể xương rồng, quần thể đại bàng, quần thể rắn, quần thể cú, quần
thể thằn lằn …
Kể tên các quần thể có trong một
khu rừng mưa nhiệt đới?
Kể tên các quần thể có trong một
khu rừng mưa nhiệt đới?
Rừng mưa nhiệt đới
Ao cá
I. Khái niệm quần xã sinh vật.

Quần xã sinh vật là một tập hợp các quần thể sinh vật thuộc nhiều
loài khác nhau, cùng sống trong một không gian và thời gian nhất
định. Các sinh vật trong quần xã có mối quan hệ gắn bó với nhau
như một thể thống nhất do vậy quần xã có cấu trúc tương đối ổn
định.

Ví dụ: Quần xã rừng ngập mặn, quần xã đồi cọ ,...

QUẦN XÃ RỪNG NGẬP MẶN VEN BIỂN
QUẦN XÃ ĐỒI CỌ PHÚ THỌ
 Quần xã hoang mạc

Quần xã rạn san hô

Quần xã rừng hàn đới

Quần xã đồng cỏ xavan

Trong quần xã các quần
thể có mối quan hệ sinh
thái như thế nào ?

Quần xã có mối quan hệ gắn bó với nhau như

một thể thống nhất do vậy quần xã có cấu trúc
tương đối ổn định.
Trong thực tế sản xuất, mô hình VAC có được gọi là
quần xã sinh vật không ? Hãy giải thích.
Trong thực tế sản xuất, mô hình VAC có được gọi là
quần xã sinh vật không ? Hãy giải thích.

Mô hình sản xuất VAC (Vườn – Ao – Chuồng)

 Trong thực tế sản xuất, mô hình VAC có được gọi là
quần xã sinh vật không ? Hãy giải thích.

Mô hình VAC không là quần xã sinh vật .

- Vì đây là mô hình chăn nuôi tiết kiệm, các sinh vật có vị trí nhất định.
II. Một số đặc trưng cơ bản của quần xã.
Hãy sắp xếp các quần xã trong hình
43.2 theo thứ tự giảm dần về độ đa
dạng. Tại sao lại có sự khác biệt lớn
về độ đa dạng giữa các quần xã này`
 - Thứ tự giảm dần về độ đa dạng của
các quần xãHãytrong
sắp xếphình là: xãquần
các quần trong xã
hìnhrừng
43.2 theo thứ tự giảm dần về độ đa
nhiệt đới (b) →Tạiquần
dạng. sao lạixã rừng
có sự khác ôn đới (c)
biệt lớn
→ quần xãvềđồng cỏ (a)
độ đa dạng giữa→các quần
quần xã xã
này`sa
mạc (d).
Sự khác biệt lớn về độ đa dạng giữa các
quần xã này chủ yếu là do điều kiện khí
hậu khác nhau ở mỗi vùng:
- Rừng mưa nhiệt đới có khí hậu nóng
ẩm, tương đối ổn định thích hợp với sự
sinh trưởng và phát triển của nhiều loài
sinh vật nên có độ đa dạng cao.
- Ngược lại, sa mạc có khí hậu nắng hạn khắc nghiệt dẫn đến có ít loài sinh
vật có thể thích nghi để sinh trưởng và phát triển nên có độ đa dạng thấp.
 Độ đa dạng của quần xã được thể hiện như thế nào?

Quần xã rừng ngập mặn

Độ đa dạng được thể hiện bằng mức độ phong phú về số lượng loài và số lượng cá
thể của mỗi loài trong quần xã.
II. Một số đặc trưng cơ bản của quần xã.

Đặc trưng cơ bản của quần xã là Độ đa dạng và thành phần loài trong quần xã

– Độ đa dạng trong quần xã được thể hiện bằng mức độ phong phú về ở số lượng loài trong
quần xã và số lượng cá thể của mỗi loài.

– Loài ưu thế là loài đóng vai trò quan trọng, có sinh khối lớn hoặc do hoạt động mạnh ảnh
hưởng tới cả quần xã.

Ví dụ: lúa là loài ưu thế trong quần xã lúa

– Loài đặc trưng là loài chỉ có ở một quần xã nào đó, hoặc là loài có nhiều cá thể hơn hẳn.

Ví dụ: loài đặc trưng của rừng U MInh là cây tràm.

 Loài Ưu Thế
Số lượng cá thể nhiều, hoạt động mạnh, đóng vai trò quan trọng
trong quần xã

RỪNG TRE
 Loài Đặc Trưng
Loài đặc trưng: là loài chỉ có ở một quần xã hoặc có nhiều hơn
hẳn so với các loài khác trong quần xã.

LẠC ĐÀ – LOÀI ĐẶC TRƯNG SA MẠC SAO LA LOÀI ĐẶC TRƯNG KHU BẢO TỒN HUẾ
 Quan sát hình ảnh, nghiên cứu thông tin mục II, thảo luận nhóm, hoàn
thiện nội dung phiếu học tập số 1

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

1. Thế nào là loài ưu thế, loài đặc trưng.

............................................................................................................................................................
...................................................................................................................................
2. Lấy ví dụ về loài ưu thế trong quần xã.
............................................................................................................................................................
....................................................................................................................................
3. Cho các loài sinh vật gồm: Lim xanh, gấu trắng, hổ, lạc đà, lúa nước, đước. Em hãy xác
định loài đặc trưng tương ứng với các quần xã sinh vật: bắc cực, sa mạc, rừng ngập mặn.
............................................................................................................................................................
...................................................................................................................................
 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
1. Thế nào là loài ưu thế, loài đặc trưng.
- Loài ưu thế là loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã do số lượng cá thể nhiều, sinh khối lớn
hoặc hoạt động mạnh.
- Loài đặc trưng: Là loài chỉ có ở 1 quần xã nào đó hoặc là loài có số lượng nhiều hơn hẳn các
loài khác và có vai trò quan trọng trong quần xã so với các loài khác.

2. Lấy ví dụ về loài ưu thế trong quần xã.

Ví dụ: Bò rừng Bison là loài chiếm ưu thế trong quần xã đồng cỏ lớn ở Bắc Mỹ

3. Cho các loài sinh vật gồm: Lim xanh, gấu trắng, hổ, lạc đà, lúa nước, đước. Em hãy xác
định loài đặc trưng tương ứng với các quần xã sinh vật: bắc cực, sa mạc, rừng ngập mặn.
- Loài đặc trưng của quần xã sinh vật bắc cực: gấu trắng.
- Loài đặc trưng của quần xã sinh vật sa mạc: lạc đà.
- Loài đặc trưng của quần xã sinh vật rừng ngập mặn: đước.
III. Bảo vệ đa dạng sinh học trong quần xã

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

1. Đọc thông tin và thảo luận nhóm về hiệu quả của các biện pháp dưới đây trong việc
bảo vệ đa dạng sinh học trong quần xã:

Biện pháp Hiệu quả

1. Bảo vệ môi trường sống của các loài trong

quần xã

2. Cấm săn bắt động vật hoang dã có nguy cơ

tuyệt chủng

3. Trồng rừng ngập mặn ven biển

4. Phòng chống cháy rừng
 Biện pháp Hiệu quả

1. Bảo vệ môi trường sống của các loài trong Bảo vệ môi trường sống giúp đảm bảo các nhân tố
môi trường không bị biến đổi theo hướng tác động
quần xã xấu, từ đó, giúp bảo vệ đa dạng sinh học.

2. Cấm săn bắt động vật hoang dã có nguy cơ Việc cấm săn bắn động vật hoang dã đảm bảo số
lượng cá thể vốn đã ít ỏi của các loài này không bị đe
tuyệt chủng dọa, giúp các loài động vật này có điều kiện duy trì và
hướng tới sự phục hồi số lượng.

3. Trồng rừng ngập mặn ven biển Việc trồng rừng ven biển có vai trò to lớn trong việc
phòng hộ, bảo vệ môi trường sống vùng ven biển từ
đó, đảm bảo điều kiện môi trường ổn định cho các
loài sinh vật sinh trưởng và phát triển.

4. Phòng chống cháy rừng Cháy rừng sẽ giết chết nhiều loài động thực vật, đồng
thời, để lại những hậu quả nặng nề cho môi trường.
Do đó, phòng chống cháy rừng có vai trò quan trọng
trong việc bảo vệ đa dạng sinh học.
 Đốt rừng làm nương rẫy Chặt phá rừng

Quá trình đô thị hóa quá nhanh,

Săn bắt, mua bán động vật hoang dã thiếu quy hoạch
 Nghiêm cấm săn bắt, mua bán động vật hoang dã

Trồng cây gây rừng Tuần tra bảo vệ rừng

 Các biện
pháp bảo vệ
đa dạng sinh
học

Tăng cường
công tác bảo
vệ nguồn tài
nguyên sinh
vật
III. Bảo vệ đa dạng sinh học trong quần xã
– Tuyên truyền về giá trị của đa dạng sinh học

– Xây dựng luật và chiến lược quốc gia về bảo tồn đa dạng sinh học

– Thành lập các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên

– Tăng cường công tác bảo vệ nguồn tài nguyên sinh vật

– Cấm săn bắt, mua bán trái pháp luật những loài sinh vật có nguy cơ tuyệt
chủng.