OSMANLI

DEVLETİ’NDE
DARBELER
OSMANLI DEVLETİ’NDE
DARBELER

1) 1876 Darbesi
2) 1909 Darbesi
3) 1913 Darbesi
 1) 1876 Darbesi (Sultan Abdülaziz’in Darbe İle Tahttan
İndirilmesi)

 Tanzimat döneminde birçok yeni reform yapılmıştı

ama diğer yandan 1854’te başlayan dış borçlanma
devleti zora sokmuştur.
 1861’de Abdülaziz padişah olduğunda herkes
kendisinden çok şey bekliyordu.
 Abdülaziz güçlü bir donanma oluşturdu.
 Avrupa seyahati yaptı.
 Yer altı treni ve tramvay ilk defa Osmanlı’ya geldi.
 Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi)
açıldı.
 1871’de devlet adamları arasında
Abdülzaziz aleyhtarlığı çoğaldı.
 Hüseyin Avni Paşa 1876’da Abdülzaziz’in
bulunduğu Dolmabahçe Sarayı’nı karada
ve denizde kuşatarak tahttan indirip
yerine V. Murad’ı Osmanlı tahtına geçirdi.
Kısaca 1876 darbesi ile; Meşrutiyete karşı olan Abdülaziz tahttan indirilerek yerine
V. Murad getirildi, fakat rahatsızlığı nedeniyle Şeyhülislamın fetvası ile tahttan
indirilerek meşrutiyeti ilan edeceğini söyleyen II. Abdülhamit tahta çıkarılmıştır.
 2) 1909 Darbesi (31 Mart Darbesi)

 II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi sonrası ülkede umut edilen

gelişmelerin yaşanmamasından İttihat ve Terakki Cemiyeti
sorumlu tutulmaya başlanmıştır.
 II. Meşrutiyet’in ilanından hemen sonra önemli topraklar
kaybedilmiş ve siyasi kargaşa artarak devam etmiştir.
 Şubat 1909’dan itibaren İttihat ve Terakki Cemiyeti ile
hükûmet ve muhalefet arasındaki mücadele siyasi durumu
daha gergin hâle getirmiştir.
 Sadrazam Hilmi Paşa, ilmiye öğrencilerinin askerden
muaf olma ayrıcalığını kaldırmış ve ordu içerisindeki
alaylı subaylar tasfiye edilmeye başlanmıştır. Bu gelişme,
medrese öğrencileri ve alaylı subaylar arasında da İttihat
ve Terakki Cemiyetine muhalefeti artırmıştır.
 Nisan 1909’da İttihâd-ı Osmânî Cemiyetinin kuruluşu ve muhalif
bir gazete olan Serbestî’nin başyazarı Hasan Fehmi’nin suikaste
kurban gitmesi; bütün tepkileri İttihat ve Terakki Cemiyetine
yönlendirmiştir. Bunun üzerine 13 Nisan 1909’da alaylı askerler ve
medrese öğrencileri darbe girişiminde bulunmuşlardır.
 13 Nisan 1909 tarihinde yaşanan bu olay, Rûmî 31 Mart 1325
tarihine denk geldiği için 31 Mart Vakası olarak adlandırılmıştır.
İstanbul’da bulunan I. Ordu, isyanı bastırmakta başarılı
olamamıştır. Bu olayın Selanik’te duyulması üzerine III. Ordu’dan
başkanlığını Mahmut Şevket Paşa’nın, kurmay başkanlığını
Mustafa Kemal’in yaptığı Harekât Ordusu adıyla bir ordu
oluşturulmuştur.
 ÖNEMLİ

Şeriat hükümlerinin kesin olarak yürütülmesini isteyen bu darbe

girişimini Harekât Ordusu bastırmıştır.

İsyandan sorumlu tutulan II. Abdülhamid, 27 Nisan 1909’da tahttan

indirilmiş ve yerine kardeşi V. Mehmed Reşad getirilmiştir.
 3) 1913 Darbesi

 29 Ekim 1912’de V. Mehmet tarafından hükümet kurma görevi

verilen Kamil Paşa Balkan Savaşları’nda yaşanan
başarısızlıklar sonucu Bulgaristan ile masaya oturmuş ve
sorunu siyasi yollarla çözmeye çalışmıştır.

 Bulgarların Edirne’nin teslim edilmesini istemesini bir fırsat

olarak kullanan İttihat ve Terakki, Kamil Paşa’nın eski başkent
Edirne’yi vereceği propagandasıyla halkı kışkırtmış ve Bab-ı
Ali Baskını’nı gerçekleştirmiştir.
 Bab-ı Ali Baskını, Osmanlı İmparatorluğu’nda 23 Ocak 1913
günü Enver Bey ve Talat Bey’in başını çektiği bir grup İttihat
ve Terakki üyesi tarafından hükümet binası Bab-ı Ali’nin
basılmasıyla gerçekleştirilen askeri bir darbedir. Darbe
sırasında Harbiye Nazırı Nazım Paşa öldürülmüş, Sadrazam
Kamil Paşa zorla istifa ettirilmiştir.
 Darbe sonrasında iktidar, tamamen İttihat ve Terakki’nin eline
geçmiştir.
Soru
Osmanlı Devleti’nde, II. Meşrutiyet’in ilanından saltanatın kaldırılmasına kadar
(1908-1922) geçen on dört yıl içinde İstanbul’da yirmi dört hükümet kurulmuştur.

Bu bilgiden hareketle, Osmanlı Devleti’nin sözü edilen dönemiyle ilgili

aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Kanuni Esasi’nin yürürlükten kaldırıldığı

B) Padişahların sıklıkla değiştiği
C) Çok partili bir siyasal yapının oluşturulduğu
D) Parlamento seçimlerinin sık sık tekrarlandığı
E) Ülke yönetiminde istikrarsızlığın yaşandığı

AYT/2019
Soru
Osmanlı Devleti’nde, II. Meşrutiyet’in ilanından saltanatın kaldırılmasına kadar
(1908-1922) geçen on dört yıl içinde İstanbul’da yirmi dört hükümet kurulmuştur.

Bu bilgiden hareketle, Osmanlı Devleti’nin sözü edilen dönemiyle ilgili

aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Kanuni Esasi’nin yürürlükten kaldırıldığı

B) Padişahların sıklıkla değiştiği
C) Çok partili bir siyasal yapının oluşturulduğu
D) Parlamento seçimlerinin sık sık tekrarlandığı
E) Ülke yönetiminde istikrarsızlığın yaşandığı

AYT/2019
Darbelerin Osmanlı Dış Siyasetine Etkileri
1) Sultan Abdülaziz’in bir darbe sonucu indirilmesi ile yaşanan siyasi boşlukta
Balkanlardaki gayrimüslim halk ayaklanmış 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı sonrası
Sırbistan, Karadağ ve Romanya kaybedilmiştir.
2) 31 Mart Olayı ve 1909 darbesi sonrası ise Avusturya-Macaristan Bosna Hersek’i
topraklarına kattı. Bu olaydan bir gün sonra ise Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.