TEMEL MOTORİK ÖZELLİKLER

Kuvvet, Sürat (hız-güç) ve Dayanıklılık olmak

üzere üç temel özellikler başlığı altında açıklanmaktadır.
A. KUVVET
Bir çok bilim adamı kuvveti aynı anlamı ifade
eden değişik cümlelerle tanımlamışlardır.
Prof. Wilder Holmann, sporcuların kondisyon düzeyi
bakımından kuvveti ; “bir kasın bir dirence karşı
kasılması veya bu dirence karşı istenilen kasılmanın
ölçüsünün korunmasını ifade eden bedensel bir
yetenektir” şeklinde tanımlamıştır.
Dr.Med.Ursula Weiss ise kuvveti ; “bir kasın gerilme ve
gevşeme yoluyla bir dirence karşı koyma özelliğidir”
şeklinde açıklamaktadır.
 Görüldüğü gibi kuvvetin tanımı konusunda değişik spor
bilimcilerinin ifadelerinde küçük bazı farklılıklar vardır.
Spor disiplinlerinin farklılığına bağlı olarak kuvveti belli
gruplamalar altında toplama olanağı da oldukça zordur.
Bührle Schmidtblicher, kuvveti üç temel faktörün ışığı
altında tanımlama ve karakterize etmeye çalışmıştır :
a) Morfolojik – Fizyolojik Faktör.
b) Koordinatif Faktör.
c) Motivasyonel Faktör.
Bu faktörler, değişik tür ve biçimde olmak üzere kuvvet
yeteneği ve kalitesi üzerinde etkili olmaktadırlar.
a. Morfolojik – Fizyolojik Faktör
Sporcunun antropometrik ölçümleri, kas metabolizması (kas
hücrelerindeki fosfor, kreatin, glikoz rezervleri) gibi özellikler
kasın morfolojik ve fizyolojik faktör yapısını oluşturur.
b. Koordinatif yapı
Kasın koordinatif faktörü, morfolojik ve fonksiyonel
yeteneklerin işbirliğini kapsar. Bu da iki kısma ayrılır :
1. İntermusküler (kaslar arası) koordinasyon :
Bir harekete katılan kasların birbiriyle etkileşim halinde
olması durumudur.
2. İntramusküler (kas içi) koordinasyon :
Bir kastaki bireysel liflerin birbiriyle senkronize
etkileşmeleri durumudur.
 İntramusküler koordinasyon ne kadar iyi olursa
daha çok kas lifi uyarılır ve farklı kasılma hızıyla (yavaş ya
da sürekli) eşit zamanda maksimal kuvvet değerini
ortaya koyarlar.
c. Motivasyonel Faktör
Sporcudaki motivasyon gücü, sporcunun var olan
kuvvet rezervlerini maksimal kuvvet, çabuk kuvvet,
kuvvette dayanıklılık özelliklerini en iyi biçimde
kullanabilmesini sağlar( Zatsyonski, 1968 ).
B. SÜRAT (HIZ – GÜÇ)
Sürat, insanın kendisini en yüksek hızla bir yerden bir
yere hareket ettirebilme yeteneğidir. Sporda, “ortalama
hıza” sürat adını vermekteyiz.
 Spordaki sürat ise ; tepki sürati (reaksiyon sürati-
çabukluk), özel sürat (hareket sürati) ve süratte
devamlılık şeklinde ele almak mümkündür.
a) Tepki sürati (reaksiyon sürati-çabukluk) : Bir
hareket için çok süratli şekilde tepki gösterme
yeteneğidir. Örneğin, atletizmde çıkış anındaki reaksiyon
hızı, eskrimdeki davranışlar gibi.
b) Özel sürat (Hareket sürati) : Belirli bir mesafeyi
mümkün olan en yüksek süratle kat etmektir. Her spor
türüne göre bu mesafe değişir. Örneğin ; Basketbolda
veya futbolda top sürerken yapılabilen sürat gibi.
c) Süratte Devamlılık : Bir sporcunun süratini
uzun süre devam ettirebilme yeteneğidir. Özellikle
anaerobik dayanıklılık gerektiren branşlarda oldukça
önemlidir.
 Süratin toplam olarak ; hareket hızı, reaksiyon zamanı ve
hareket zamanından oluştuğu söylenebilir. Bu açıdan:
a) Hareket hızı : Her spor türüne özgü olarak belirli bir
mesafeyi en yüksek süratle kat edebilme özelliğidir.
b) Reaksiyon zamanı : Bir sinir sistemi fonksiyonu olup,
uyarının-startın verilişinden harekete başlayıncaya kadar geçen
süredir. Merkezi sinir sisteminde meydana gelen işlemlerin
daha kısa sürede gerçekleşmesi reaksiyon zamanında belirli
gelişme sağlar. Bu gelişimin sağlanabilmesi için uyarıların
verilmesi ve bu uyarılara uygun cevapların alınması
gerekmektedir. Örneğin atletizmde, futbolda çalıştırıcılar
reaksiyon zamanını geliştirebilmek için özel driller uygularlar.
Ancak, reaksiyon özelliği daha çok doğuştan getirilen bir
özelliktir.