Professional Documents
Culture Documents
หน่วย2_พุทธประวัติ พระสาวก ศาสนิกชนตัวอย่าง และชาดก
หน่วย2_พุทธประวัติ พระสาวก ศาสนิกชนตัวอย่าง และชาดก
หน่วย2_พุทธประวัติ พระสาวก ศาสนิกชนตัวอย่าง และชาดก
ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่
หน่วยการเรียน หน่วยการเรียน
กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา
หน่วยการเรียน หน่วยการเรียน
๓
รู้ที่ ๑ รู้ที่ ๒ รู้ที่ ๓ รู้ที่ ๔ และวัฒนธรรม
หน่วยการเรียน หน่วยการเรียน หน่วยการเรียน หน่วยการเรียน หน่วยการเรียน
รู้ที่ ๕ รู้ที่ ๖ รู้ที่ ๗ รู้ที่ ๘ รู้ที่ ๙
๑_หลักสูตรวิชา
พระพุทธศาสนา
๒_แผนการจัดการเรียน
รู้
๓_PowerPoint_ประก
อบการสอน
๔_Clip
๕_ใบงาน_เฉลย
๖_ข้อสอบประจำ
หน่วย_เฉลย
๗_การวัดและประเมิน
ผล
๘_รูปภาพ
๙_เสริมสาระ
๑o_สื่อเสริมการเรียนรู้
จุดประสงค์การเรียนรู้
ก. วิเคราะห์พุทธประวัติจากพระพุทธรูปปางต่างๆ หรือประวัติศาสดาที่ตนนับถือตามที่กำหนดได้
ข. วิเคราะห์และประพฤติตนตามแบบอย่างการดำเนินชีวิตและข้อคิดจากประวัติสาวก ชาดก เรื่องเล่า
และศาสนิกชนตัวอย่างตามที่กำหนดได้
พุทธ การแสดงปฐมเทศนา ธัมมจัก
ประวัติ กัปปวัตตนสูตร
• ทรงแสดงถึงอุดมการณ์ของพระพุทธศาสนา คือ
พระนิพพาน
• ทรงแสดงถึงหลักการทั่วไปของพระพุทธศาสนา ๓
ประการ คือ การไม่ทำความชั่วทั้งปวง การ
โอวาทปาฏิ ทำความดีให้พร้อม และการทำจิตของตนให้
ผ่องแผ้ว
โมกข์ • ทรงแสดงถึงวิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาโดยเน้น
หัวใจพระพุทธ การไม่ว่าร้ายคนอื่น ไม่เบียดเบียนคนอื่น ใช้
ขันติธรรม และสันติวิธีในการเผยแผ่พระพุทธ
ศาสนา ศาสนา
• ตรัสถึงคุณสมบัติของผู้เผยแผ่พระพุทธศาสนา คือ
ต้องเป็ นผู้เคร่งครัดในระเบียบ ข้อบังคับ อยู่ในที่
สงบสงัด รู้ประมาณโภชนาการ และฝึ กจิตให้มี
สมาธิอย่างสูงยิ่ง
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
ปางมาร
วิชัย
• ขณะที่พระพุทธองค์ทรงนั่งสมาธิอยู่ใต้ต้นโพธิ์ พญาวสวัตดีมารได้มาขับไล่
พระองค์ และอ้างว่าบัลลังก์เป็ นของตน พระพุทธองค์ทรงแย้งว่าบัลลังก์เป็ น
ของพระองค์ และทรงตรัสว่า “ขอให้วสุนธราจงเป็ นพยาน” ทันใดนั้นพระแม่
ธรณีได้ผุดขึ้นมาจากแผ่นดินและบีบมวยผมบันดาลให้เกิดกระแสน้ำไหลท่วม
กองทัพพญามารจนพ่ายแพ้ ชาวพุทธจึงสร้างปางนี้ขึ้น
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
ปางลีลา
• ปางนี้มีความเกี่ยวโยงกับปางเสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ กล่าวคือ
หลังจากพระพุทธองค์เสด็จขึ้นไปจำพรรษา ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เพื่อ
แสดงธรรมโปรดพุทธมารดาตลอด ๓ เดือนแล้ว ก็เสด็จลงมาจากสวรรค์
ซึ่งพระพุทธลีลานอกจากบ่งบอกถึงความงามอันอ่อนช้อย น่าเลื่อมใส
ศรัทธาแล้วยังหมายถึงการเคลื่อนไหวด้วยพระมหากรุณา เพื่อโปรดเวไนย
สัตว์ให้หลุดพ้นจากความทุกข์
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
ปาง
ปฐมเทศน
• า
หลังจากตรัสรู้แล้ว พระพุทธเจ้าเสด็จดำเนินด้วยพระบาทไปยังป่ าอิสิปตน
มฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี ทรงแสดงธัมมจักกัปปวัตตนสูตร
อันว่าด้วยอริยสัจ ๔ ประการ แก่ปั ญจวัคคีย์โดยมีโกณฑัญญะเป็ นหัวหน้า
ในการแสดงปฐมเทศนานี้ เรียกอีกอย่างว่า ทรงหมุนกงล้อธรรมชาติ ซึ่ง
เป็ นเครื่องหมายแห่งการประกาศพระพุทธศาสนาเป็ นครั้งแรก
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
ปางประจำ
วันเกิด
• สังคมไทยเป็ นสังคมชาวพุทธ ส่วนใหญ่นับถือพระพุทธศาสนา มีคติความ
เชื่อและนับถือในเรื่องของการบูชาพระประจำวันเกิดของตนนอกเหนือไป
จากการเคารพบูชาพระพุทธรูปทั่วๆ ไป โดยเชื่อว่าถ้าได้บูชาพระประจำวัน
เกิด ก็จะยิ่งทำให้เกิดความเป็ นสิริมงคลแก่ตนเองมากขึ้น โดยพระปาง
ประจำวันเกิด แต่ละปางมีดังนี้
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
วันอาทิตย์
ปางถวาย
เนตร
• พระพุทธรูปในพระอิริยาบถยืน ลืมพระเนตรทั้งสองเพ่งไปข้างหน้า
พระหัตถ์ทั้งสองห้อยลงมาประสานกันอยู่ข้างหน้า พระหัตถ์ขวาซ้อน
เหลื่อมอยู่บนพระหัตถ์ซ้าย
• หลังตรัสรู้ใหม่ๆ พระพุทธเจ้าเสด็จออกจากโคนต้นพระศรีมหาโพธิ์ไปทาง
ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ (อีสาน) ทรงทอดพระเนตรต้นพระศรีมหาโพธิ์โดย
ไม่กระพริบพระเนตรเป็ นเวลา ๗ วัน เพื่อรำลึกถึงคุณประโยชน์ของต้น
พระศรีมหาโพธิ์ที่อำนวยช่วยพระองค์จนได้ตรัสรู้เป็ นพระพุทธเจ้า
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
วันจันทร์
ปางห้าม
สมุทร
• พระพุทธรูปในพระอิริยาบถยืน ยื่นพระหัตถ์ทั้งสองไปข้างหน้า แบ
พระหัตถ์ตั้งข้างหน้าเสมอพระอุระ
• ขณะที่พระพุทธเจ้าประทับที่โรงไฟเมื่อคราวเสด็จไปโปรดชฎิล ๓ พี่น้อง
แล้วเกิดฝนตกหนัก น้ำหลากท่วมบริเวณที่ประทับอยู่ พวกชฎิล ๓ พี่น้อง
หนีขึ้นบนที่ดอน ส่วนพระพุทธเจ้ามิได้เสด็จหนี เช้ามาพวกชฎิล ๓ พี่น้อง
ได้ออกตามหาจนพบพระพุทธองค์ทรงยืนอยู่ภายในวงล้อมของน้ำที่ท่วม
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
วันอังคาร
ปาง
ไสยาสน์
• พระพุทธรูปในพระอิริยาบถนอนตะแคงขวา พระบาททั้งสองเสมอกัน
พระหัตถ์ซ้ายทาบพระวรกาย พระหัตถ์ขวาตั้งขึ้นรับพระเศียร มีพระเขนย
รองรับ เรียกอีกอย่างว่า “ปางโปรดอสุรินทราหู”
วันพุธ (กลาง
วัน)
ปางอุ้ม
บาตร
• พระพุทธรูปในพระอิริยาบถยืน พระหัตถ์ทั้งสองประคองบาตร
• เป็ นเหตุการณ์เมื่อครั้งพระพุทธเจ้าได้เสด็จไปโปรดพระประยูรญาติกรุง
กบิลพัสดุ์ รุ่งขึ้นอีกวันจากวันเสด็จไปถึงในเวลาตอนเช้า พระพุทธองค์ก็
ทรงบาตรพาภิกษุสงฆ์ออกไปโปรดสัตว์ เสด็จพุทธดำเนินไปตามถนนใน
กรุงกบิลพัสดุ์
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
วันพุธ (กลาง
คืน)
ปางป่ าเล
ไลยก์
• พระพุทธรูปในพระอิริยาบถประทับนั่งห้อยพระบาท พระหัตถ์ซ้ายวาง
คว่ำบนพระชานุ พระหัตถ์ขวาวางหงาย
• เป็ นเหตุการณ์เมื่อครั้งพระภิกษุเมืองโกสัมพีทะเลาะกันขนานใหญ่
พระพุทธองค์ได้เสด็จไปห้ามปราม แต่เนื่องจากไม่มีใครฟั ง
พระองค์จึงเสด็จหลีกไปประทับอยู่ในป่ า โดยมีพญาช้างปาลิไลยกะและ
ลิงคอยดูแลเฝ้ าปรนนิบัติ
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
วันพฤหัสบดี
ปางสมาธิ
• พระพุทธรูปในพระอิริยาบถประทับนั่งขัดสมาธิ พระบาทขวาทับ
พระบาทซ้าย พระหัตถ์ทั้งสองวางหงายบนพระเพลา โดยพระหัตถ์ขวา
ทับพระหัตถ์ซ้าย
• เป็ นเหตุการณ์เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้อนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ
ตรัสรู้เป็ นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ในเวลาเช้าตรู่ของวันเพ็ญขึ้น ๑๕
ค่ำ เดือน ๖ (วันวิสาขบูชา) ใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
วันศุกร์
ปางรำพึง
• เมื่อพระพุทธองค์ทรงรำพึงถึงธรรมะที่ตรัสรู้ว่ามีความลึกซึ้งคัมภีร์ภาพ
ยากที่คนทั่วไปจะเข้าใจได้ ก็ทรงรู้สึกอ่อนพระทัยในการออกไปโปรดสัตว์
แต่เมื่อท้าวสหัมบดีพรหมมาทูลอัญเชิญ จึงทรงตัดสินพระทัยไปเทศนาสั่ง
สอนประชาชน
พุทธ พุทธประวัติจากพระพุทธ
ประวัติ รูปปางต่างๆ
วันเสาร์
ปาง
นาคปรก
• พระพุทธรูปประทับขัดสมาธิเหนือขนดพญานาคที่มาขดให้ประทับ และแผ่
พังพานบังลมและฝนให้
• กรรมการบริหารและอุปนายกพุทธสมาคมแห่งประเทศไทย ใน
งานด้านการ พระบรมราชูปถัมภ์
บริหาร • ประธานองค์การพุทธศาสนิกสัมพันธ์แห่งโลก (พ.ส.ล.) รอง
ประธานองค์การพุทธศาสนิกสัมพันธ์แห่งโลก (พ.ส.ล.)
• ประธานกิตติมศักดิ์ขององค์การ (พ.ส.ล.)
• กรรมการมูลนิธิเทมเบิลตัน
• ทรงมีความสามรถในการเขียนหนังสือสำหรับเด็ก
• ทรงนิพนธ์หนังสือ ศาสนคุณ เป็ นหนังสือสอนพระพุทธศาสนา
งานเขียน แกเด็ก ได้รับพระราชทานรางวัลที่ ๑ ในการประกวดหนังสือ
จากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
• ทรงนิพนธ์บทความและหนังสือเกี่ยวกับชาติ ศาสนา พระมหา
กษัตริย์ ขนบธรรมเนียม ประเพณีและวัฒนธรรมไทยอีก
จำนวนมาก
ศาสนิกชน หม่อมเจ้าหญิงพูน
ตัวอย่าง พิสมัย ดิศกุล
คุณธรรมที่ควรถือเป็ น
แบบอย่าง
• คนพูดคำหยาบย่อมทำให้ตนเดือดร้อน เพราะ
ฉะนั้นไม่ควรพูดคำหยาบ เพราะคำหยาบไม่เป็ นที่
พอใจของใครๆ
คติธรรมของชาดกเรื่องนี้
• คนที่พูดจาไพเราะอ่อนหวานย่อมยังประโยชน์ให้
สำเร็จ ดังนั้นคนเราควรเปล่งวาจาที่ไพเราะอ่อน
หวาน เพราะวาจาที่ไพเราะอ่อนหวานเป็ นที่พอใจ
ของใครๆ
ชาดก สุวัณณหังส
ชาดก
• ครั้งหนึ่งพระพุทธเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหาร เมืองสาวัตถี
ทรงปรารภเรื่องภิกษุณีชื่อ ถูลนันทา ชอบฉันกระเทียมและมักมากใน
อาหารการขบฉัน สร้างความเดือดร้อนให้ชาวบ้าน จึงทรงนำนิทานมาเล่า
เป็ นสาธก ดังว่า...
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลพราหมณ์ มี
ภรรยาชื่อนางพราหมณี และมีบุตรี ๓ คน ชื่อนันทา นันทวดี และสุ
นันทา ตามลำดับ ต่อมาพราหมณ์สิ้นชีวิตลงไปเกิดเป็ นหงส์ทอง ส่วน
ภรรยาและลูกยากจนลง ด้วยความสงสาร พญาหงส์ทองจึงบินไปที่
บ้านนางพราหมณ์และสลัดขนทองคำให้วันละขน เพื่อนำไปขาย
ครอบครัวจึงมีความเป็ นอยู่ดีขึ้น แต่ด้วยความโลภ นางพราหมณีได้จับ
พญาหงส์ทองถอนขนจนหมด ขนทองคำจึงกลายเป็ นขนนกธรรมดา
เพราะพญาหงส์ทองไม่ได้เต็มใจให้ นางพราหมณีเลี้ยงพญาหงส์ทอง
จนขนงอกขึ้นเต็มตัว พญาหงส์ทองก็หนีไป
ชาดก สุวัณณหังส
ชาดก
• พระพุทธองค์ได้ตรัสพระคาถาว่า “บุคคลควรยินดี
เท่าที่ได้ที่มี เพราะความโลภเกินประมาณ เป็ น
ความชั่วแท้ นางพราหมณีจับพญาหงส์ทองถอนขน
จึงเสื่อมจากทองคำ”
คติธรรมของชาดกเรื่องนี้
• คนที่มีความละโมบโลภมาก ไม่พอใจในสิ่งที่ได้ในสิ่ง
ที่มี ย่อมทำให้ตนเองเป็ นทุกข์ สุดท้ายก็ไม่ได้สิ่งใด
เลย ดังคำที่ว่า “โลภนักมักลาภหาย”