Inleiding in de Psychologie

W. La Heij

Inleiding in de Psychologie
Wordt verzorgd door de sectie Cognitieve Psychologie

Colleges:

Wido La Heij (cordinatie) Jop Groeneweg Amir Niknam Astrid van Schie Barbara van den Vlugt Erik de Water Esther van der Wel Hemmo Smit Jorien van Hoorn Koos Meijer Sebastiaan Zeeff Suzanne Ton

Werkgroepen:

Gray: de psychocentric theory of the university

Sociologie

Pedagogie

Taalkunde
Taalpsychologie Neurolinguistiek

Sociale/organisatie Ontwikkelings psychologie psychologie

Psychologie
Klinische Neuropsych. Klinische & Gezondheidpsychologie Cognitieve Neurowetenschap Methoden en Technieken

Geneeskunde

Natuurkunde Biologie

Wiskunde

+ Rechten (Rechtspsychologie) + Filosofie (Neurowetenschappen: bewustzijn, vrije wil)

Cursus Inleiding in de Psychologie

1- In korte tijd bieden van een representatief beeld 2- Benadrukken van de samenhang tussen de deelgebieden De cursussen over de deelgebieden volgen later in het jaar

Inhoud college vandaag

Informatie over de cursus Hoofdstuk 2: Methods of Psychology Hoofdstuk 1: The History and Scope of Psychology

Cursus Info

Informatie over de cursus: http://blackboard.leidenuniv.nl

De 13 colleges (facultatief) - ondersteuning bij begrijpen stof - wat uitbreidingen/toepassingen - (hopelijk) enthousiasmering Collegerooster op blackboard en in werkboek Vragen stellen?

Ethiek van de collegezaal (zie Studiereglement, par.9)

De colleges slides op blackboard (powerpoint / pdf) Slides te downloaden van blackboard (die van vandaag: vanaf 5 uur) Hoe: zie werkboek

Informatie over de cursus De 6 werkgroepen alleen 1e jaars Psychologie (incl. premaster) facultatief toets over de stof (cijfer telt mee!) werkboek: illustraties, videofragmenten bespreking studievragen en oefen MC vragen (actief!) belang: regelmatig studeren

10

Toetsing
Deeltentamen (hst 1-8) electronisch (facultatief) week van 26 september 30 MC vragen 28 oktober 2011 (!) 50 MC vragen 16 januari 2012

Eindtentamen

Herkansing

11

HET BOEK: Gray 6e editie

Chuck Close

Peter Gray

12

Boek: Peter Gray Psychology

1234567891011121314151617Geschiedenis Methode Genetische en Evolutionaire basis Leren Zenuwstelsel Motivatie & emotie Zintuigen: Reuk, Smaak, Gehoor, Tast Zintuigen: Zien Geheugen & Bewustzijn Redeneren & Intelligentie Ontwikkeling van Taal en Denken Sociale ontwikkeling Sociale perceptie & Attitudes Sociale invloeden op gedrag Persoonlijkheid Mentale stoornissen Behandeling van Mentale stoornissen
13

CHAPTER 2
Methods of Psychology

14

Hoofdstuk 2: Methods of Psychology

Lessons from Clever Hans
Types of Research Strategies
Statistical Methods in Psychology: reliability (betrouwbaarheid) vs. validity (validiteit)!!
Minimizing Bias in Psychological Research
Ethical Issues in Psychological Research
15

Wetenschap Valkuilen & Ethiek

Psychologie is een wetenschap!

The science of behavior and the mind

Science: vragen beantwoorden door systematische verzameling en analyse van voor iedereen observeerbare gegevens.

17

Wetenschap is een creatief proces: De Empirische Cyclus

observatie opmerkzaamheid

Oost-Aziatische kinderen rekenen beter dan Europese kinderen.

<inductie> theorie kritische zin

Oorzaak in taal? ten, twelve, twenty i.p.v.: tien, tien een, tien twee, twee tienen

<deductie> test vindingrijkheid

Ontwikkeling in rekenvaardigheid tot getal 10 gelijk, daarna verschillen.
18

Psychologisch onderzoek: Voetangels en klemmen Punten: 1- een samenhang betekent niet noodzakelijk een oorzakelijk verband! 2- niet iedere theorie is te testen 3- niet iedere test is een goede test

19

Psychologisch onderzoek: Voetangels en klemmen

1- een samenhang is geen verklaring!

RTL4-Journaal: Drinken van pilsje is goed voor je carriere.

20

Cafbezoek met collegas

Succes in carrire

Cafbezoek met collegas

Succes in carrire

Cafbezoek met collegas

Succes in carrire

Sociale vaardigheid
21

Augustus 2006 Studenten die lid zijn van een studentenvereniging doen het beter in hun studie. Word dus lid van een vereniging!

22

Psychologisch onderzoek: Voetangels en klemmen 2- niet iedere theorie is te testen Niet ethisch: - vroeger wel, nu niet meer - vroeger niet, nu weer wel

Vroeger wel, nu niet: Milgrams gehoorzaamheidsexperiment

Ethisch Principe Nonmaleficence: not doing harm

23

Vroeger niet, nu wel: Buikhuisen: genetische aanleg en criminaliteit

Onderzoeksresultaten inmiddels: O.a.: Jongens met korte variant MAOA-gen vaker lid jeugdbende.

24

Psychologisch onderzoek: Voetangels en klemmen 3- Niet iedere test is een goede test: wees kritisch! a Paard Kluger Hans van Wilhelm von Osten Oskar Pfungst

b Facilitators bij autisme

25

Psychologisch onderzoek. Voetangels en klemmen

Samenvatting: Een samenhang betekent nog niet een oorzakelijk verband Test moet ethisch aanvaardbaar zijn Wees kritisch/sceptisch (voor anderen en voor jezelf)

26

CHAPTER 1
Foundations for the Study of Psychology

27

Hoofdstuk 1 Foundations for the study of Psychology

Three foundation ideas (geschiedenis):
Fysieke oorzaak van gedrag
Rol van ervaring
Rol natuurlijke selectie
The scope of Psychology
Acht perspectieven
Relatie met andere disciplines
Using the book
28

Geschiedenis

Rene Descartes (1596-1650): Psychologie mag. Alleen denken onttrekt zich aan onderzoek. Dualisme. Charles Darwin (1809-1881): Menselijk gedrag is ontstaan in de loop van de evolutie: functioneel.

Paul Broca (1824-1880): Onderdelen van het brein zijn gespecialiseerd. Brocas area. Ook: onze bewuste waarneming wordt bepaald door de plaats van activatie in brein. Wilhelm Wundt (1832-1920): Mentale processen zijn te meten. Eerste leerboek, eerste laboratorium.
30

Wundt (1857) Kulpe (1887) Michotte (1900) Roels (1913) Rutten (1919)

Stamboom Psychologie

Chorus (1940) (1e hoogleraar Leiden) van der Geer (1957) Wagenaar (1972)
Hoogleraar Cognitieve Psychologie & Rector Leiden
31

Perspectieven

Perspectieven: gedrag verklaard in termen van:

Evolutie
evolutionaire Psychologie

Leren
leerpsychologie

Genen
gedragsgenetica

Kennis/overtuigingen
cognitieve Psychologie

Zenuwstelsel
biopsychologie/ neurowetenschap

De anderen
sociale psychologie

Ontwikkeling
ontwikkelingspsychologie

Cultuur
culturele psychologie

Niet ieder perspectief is geschikt voor elke vraag. In veel verklaringen meerdere perspectieven (b.v. social cognition)
33

 Evolutionair perspectief
Evolutionaire psychologie
Hoe of waarom is gedrag in de loop van de evolutie ontstaan?

VOORBEELD Hst 4: Food Preference

Kinderen tussen 4 en 8 zijn vaak zeer kieskeurig in hun voedselkeuze. Idee: op die leeftijd -onvoldoende kennis over eetbaarheid -verminderd ouderlijk toezicht Dus: functioneel om niet alles in je mond te willen stoppen (p. 130)

34

 Genetisch perspectief
Gedragsgenetica
Hoe groot is de bijdrage van de genen (erfelijke factoren) aan de variabiliteit van een eigenschap?

VOORBEELD Hst 10 en 16: Schizofrenie

Als een lid van een eeneiige tweeling aan Schizofrenie lijdt, dan heeft de ander een kans van 50% om ook aan Schizofrenie te lijden (p. 630) h2 heritabiliteit
35

 Neurologisch perspectief
Bio/neuropsychologie, neurowetenschappen
Welke delen van zenuwstelsel betrokken bij welk gedrag?

VOORBEELD Hst 6: Gokverslaving

Onverwachte beloning veroorzaakt sterke activatie van belonings-systeem (nucleus accumbens). De neurotransmittor dopamine die daarbij vrijkomt versterkt de koppeling tussen omgeving en gedrag (p. 194).

36

 Ontwikkelings perspectief
Ontwikkelingspsychologie
Gedragsverandering met leeftijd (+onderliggende processen)

VOORBEELD Hst 12: Stadia van ontwikkeling van Piaget

Sensorimotor stage Preoperational stage Concrete-operational stage (7-12) Formal-operational stage (p. 407)
37

 Leren
Leerpsychologie
Verandering van gedrag door ervaring

VOORBEELD Hst 4: Klassieke en operantie conditionering Watson: Onderzoek bij Little Albert (1920) Door klassieke conditionering aangeleerde angst voor furry animals. p. 103 (Ethiek!)
38

 Kennis / overtuigingen
Cognitieve Psychologie
Gedrag verklaren vanuit mentale processen (denken, overtuigingen, herinneringen; bewust en onbewust)

VOORBEELD Hst 9: Benvloedbaarheid van het geheugen

Onderzoek van Elizabeth Loftus: herinnering wordt beinvloed door latere ervaringen. Hoe hard reed de Ford Ka toen hij: de truck raakte / op de truck knalde (p. 339)
39

 De Anderen
Sociale psychologie
Gedrag verklaren vanuit invloed van sociale omgeving: social pressure.

VOORBEELD Hst 14: Conformeren aan de groep

Onderzoek van Solomon Asch (1952): In 37% van alle aanbiedingen ging de proefpersoon mee met de groep. (p. 518)

40

 De cultuur
Culturele psychologie
Gedrag verklaren vanuit de cultuur waarin je leeft. VOORBEELD Hst 13: gedrag toeschrijven aan iemands persoonlijkheid (intern) of aan de omstandigheden (extern)
Amerikanen benadrukken rol van persoonlijkheid. Inwoners van India de rol van de omstandigheden. Cultureel effect - want bij 8-jarigen nog geen verschil (p. 479)
41

Therapie

Therapie: drie invloedrijke benaderingen.

LEREN: Gedragstherapie. Afleren van ongewenst gedrag door toepassen van principes uit operante en klassieke conditionering. COGNITIEVE PSYCHOLOGIE: Cognitieve therapie. Opsporen en veranderen van verkeerde overtuigingen.

BIOPSYCHOLOGIE: Farmacologische therapie. Veranderen van gedrag door direkt ingrijpen in het brein.
43

Samenvattend
Gedrag wordt in de Psychologie verklaard vanuit verschillende perspectieven. Laatste jaren opmars van Neurologische verklaringen, mede door EEG, fMRI: Cognitieve Neurowetenschap. Ook veel aandacht voor Evolutionair Psychologische verklaringen.

44

Inleiding in de Psychologie

W. La Heij

45