Sip[rmarresia

Dr.Sc. Arben Oda

Kuptimi i esenc[s (dimensionit) t[ sip[rmarr[sis[

Inovacioni

Kreativiteti Inventiviteti Inovativiteti Teknikat e gjenerimit t[ ides[ sip[rmarr[se Karakteristikat baz[ t[ inovator[ve Llojet e inovacionit R[nd[sia e teknologjis[ Nxitje t[ kultur[s inovative

Inovator[t

Marrja e riskut afarist Pavar[sia n[ veprim Realokimi i resurseve dhe kombinimi i faktor[ve t[ zhvillimit

Inovacioni

Natyra e sip[rmarr[sis[ do t[ kuptohet n[qoft[se njohim elementet baze t[ saj si veprimtari afariste.
Jan[ pik[risht k[to elemente q[ p[rb[jn[ esenc[n e sip[rmarr[sis[, si:

Inovacioni Marrja e riskut afarist Pavar[sia n[ veprim Realokimi dhe kombinimi I faktor[ve t[ zhvillimi

Sip[rmarr[sia nuk do t[ ishte specifike si dhe ndikimi i saj nuk do t[ kishte impakt kaq t[ madh n[ ekonomin[ globale neq[ft[se INOVACIONI nuk do t[ ishte elementi i saj kryesor dhe dallues.

Por, ]far[ [sht[ inovacioni ? P[rgjigjja e k[saj pyetje [sht[ shum[ komplekse dhe n[ literatur[ kemi definicione t[ ndryshme. Webster inovacionin e definon si AFT{SI P{R T{ B{R{ DI}KA T{ RE. INOVACIONI N{NKUPTON DI}KA REVOLUCIONARE OSE T{ NDRYSHME. Inovacioni [sht[ ngusht i lidhur me ndryshimin. Schumpeter p[rmend sip[rmarr[sin[ si SHKAT{RRIMI KRIJUES. Definicioni bashk[kohor n[ psikologjin[ sociale mbi inovacionin [sht[: PRODHIMI KUPTOHET SI INOVACION N{QOFT{SE AI {SHT{ I RI, I P{RSHTATSH{M, I DOBISH{M, I SAKT{ APO I DENJ{ P{R Q{LLIMIN E TIJ. Gjith]ka q[ b[n njeriu dhe posedon vler[, risi ose e dobishme praktikisht, [sht[ inovacion. Inovacion mund t[ jen[ edhe pun[t rutine por n[qoft[se ato u ndihmojn[ percepcioneve t[ reja, nevojave t[ reja apo vendimeve t[ reja. (Amabile 1996).

Kreacioni [sht[ pjes[ e ]do njeriu, jo vet[m njer[zve gjenial. Por niveli kreativitetit [sht[ i lidhur ngusht[ me sh[ndetin psikologjik t[ individit. Inovacioni n[ sip[rmarr[si n[nkupton jo vet[m aspektin teknologjik t[ biznesit por p[rfshin edhe komponentet sociale dhe t[ tregut.

Inovacioni p[rfshin k[to preokupime afariste:

Aplikimi i teknologjis[ s[ re Aplikimi i prodhimeve dhe sh[rbimeve t[ reja, Zbulimi i tregjeve t[ reja, Zbulimi i l[nd[ve t[ para t[ reja, Zbatimi i metod[s s[ re t[ pun[s, Aplikimi i nj[ strukture t[ re organizative, Zbulimi i burimeve t[ reja t[ energjis[, Modifikimi i linjave ekzistuese teknologjike, Zvog[limi i shpenzimeve t[ ndryshme t[ pun[s, etj.

Duhet t[ p[rkufizojm[ nocionet t[ cilat jan[ shum[ t[ ngjajshme me inovacionin, t[ cilat literatura bashk[kohore i trajton si elemente integrale, p[rb[r[se t[ sip[rmarr[sis[: kreativiteti, inventiviteti dhe inovativiteti. Kreativiteti n[nkupton mund[sin[ potenciale p[r t[ imagjinuar dhe p[r t[ krijuar ndonj[ ide n[ lidhje me ndonj[ pro]es , ndonj[ p[rmbajtje, dukuri, raport, etj. Gjithashtu n[nkupton mund[sin[ p[r ngritjen apo dallimin nga gj[rat ekzistuese t[ cilat deri at[her[ nuk kan[ qen[ t[ imagjinuara dhe t[ krijuara.

Inventiviteti n[nkupton mund[sin[ potenciale q[ ideja paraprakisht e paramenduar t[ materializohet n[ form[ ose pamje konkrete, q[ n[nkupton formimin e di]ka t[ re q[ deri at[her[ nuk ka ekzistuar e cila paraqet pasurimin e relacioneve ekzistuese, p[rmbajtjeve dhe gj[rave t[ ndryshme.
Inovativiteti n[nkupton procesin p[rfundimtar t[ profilimit dhe t[ kurrorzimit t[ ides[ paraprakisht e materializuar n[ form[ konkrete p[rmes aktit zyrtar t[ prodhimit t[ porsakrijuar, sh[rbimit, aktivitetit t[ caktuar tekniko-teknologjik, etj.

P[r t[ krijuar nj[ shpikje duhet t[ shmangim mendimin klasik t[ menduarit. Duhet t[ m[sohemi s[ si njohurit[ e p[rfituara ti shfryt[zojm[ dhe n[ m[nyr[ kreative t[ zgjidhim problemet. T[ menduarit n[ m[nyr[ kreative zhvillon aft[sit[ p[r k[rkim t[ ideve t[ reja dhe jep mund[sin[ p[r manipulim me njohurit[ dhe p[rvoj[n personale. Albert Szent : ZBULIMI I DI}KA T{ RE P{RB{HET NGA K{NDV{SHTRIMI I GJ{RAVE NGA NJ{ PERSPEKTIV{ KREJT NDRYSHE NGA AJO Q{ MUND TA B{JN{ NJ{ PJES{ E MADHE E NJER{ZVE.

Por pse nuk dim[ t[ mendojm[ n[ m[nyr[ tjet[r? Arsyet jan[ t[ shumta: Ne p[r shum[ gj[ra nuk kemi nevoj[ t[ mendojm[ ndryshe, si] jan[ pun[t t[ p[rditshme rutine. Gjith[ k[to aktivitete p[r ne jane nevoj[ dhe shprehi e m[suar. (vozitje, pritje n[ bank[, tregti etj).

1.

2.

Arsyeja e dyt[ i takon form[s s[ arsimit e cila nuk nxit inovacionin. Ne t[ gjith[ dalim prej shkolle me bindjen se idet[ m[ t[ mira jan[ n[ mendjen e tjetrit, dhe t[ tjer[t jan[ t[ thirrur p[r t[ menduar ne vendin ton[.
Arsyeja tjet[r [sht[ se n[ vete kemi blokad[ mentale e cila na shtyn gjithmon[ t[ mendojm[ p[r gj[rat e nj[jta. Ja disa shembuj tipik[ t[ blokad[s mentale:
1. 2. 3. 4. 5.

3.

Ajo [sht[ p[rgjigjja e duhur Ajo nuk [sht[ as e logjikshme Ndiqi rregullat B[ju praktik Ajo nuk [sht[ fusha ime.

Cila [sht[ m[nyra m[ e mir[ p[r tju shmangur blokadave mentale? Kur mund t[ vin[ idet[ m[ t[ mira?

Kur e humbim pun[n ( shok) Kur dikush na pranon se jemi t[ talentuar n[ nj[ fush[ p[r t[ cil[n ne nuk kemi qen[ t[ vet[dijsh[m. Kur krijohen si lidhje mes dy ][shtjeve, dy problemeve. Udh[tojm[ jasht[ vendit, Nd[gjojme nj[ mendim t[ mir[, shaka etj.

Si] shohim, inovacioni nuk [sht[ i nevojsh[m p[r shum[ gj[ra q[ ne b[jm[. Por me r[nd[si [sht[ q[ t[ jemi t[ vet[dijsh[m p[r blokadat mentale dhe t[ harrojm[ n[ to sidomos kur gjenerojm[ ide t[ reja. N[qoft[se d[shironi t[ mendoni n[ m[nyr[ kreative, filloni nga vetja, nga ajo q[ ju rrethon dhe analizoni ne thell[si gj[rat t[ p[rditshme dhe veset q[ tash u jan[ b[r[ shprehi.

Teknikat e gjenerimit t[ ides[ sip[rmarr[se

}do aktivitet sip[rmarr[s nis me nj[ ide sip[rmarr[se.

Por, vet[m ideja si e till[ nuk n[nkupton sukses n[qoft[se ajo nuk [sht[ e d[shmuar as n[ treg as financiarisht. Ideja mund t[ v[rtetohet n[ shum[ m[nyra Nj[ra nga ta [sht[ pasurimi i ides[ baz[ me metod[n sistematike t[ gjenerimit t[ ides[. Metoda sistematike v[rteton se a [sht[ ajo e mjaftueshme p[r tregun, e pjekur mir[ financiarisht dhe n[ m[nyr[ organizative, dhe m[ pas ta trajtojm[ si shanse sip[rmarr[s. Biznis plani [sht[ nj[ m[nyr[ p[r t[ v[rtetuar shanset e ides[ sip[rmarr[se, me t[ cilin sip[rmarr[si n[ m[nyr[ sistematike, me planifikim arsyeton a duhet t[ filloje me nd[rmarrjen e vet e cila do t[ zhvilloje mund[si sip[rmarr[se.

Si t[ zbulojm[ iden[ e mir[ sip[rmarr[se

Kjo [sht[ pyetja m[ e shtruar para sip[rmarr[sve t[ ardhsh[m. P[rgjigjja shpesh mund t[ jet[ e thjesht[ por p[r disa shum[ e nd[rlikuar. Ideja shpesh vin[ rast[sisht, mund t[ linde n[ pun[, gjat[ shqyrtimit t[ p[rditsh[m t[ ndodhive, etj. Disa burime t[ r[nd[sishme pr[ ide t[ reja sip[rmarr[se:

Ambienti afarist i sip[rmarr[sit Sip[rmarr[s dhe sip[rmarrje t[ sukseshme, Ndonji shqyrtim n[ gazet[ p[r ndonji aktivitet afarist Literatura profesinale dhe publikime, Udh[zimet p[r menaxhim dhe sip[rmarrje Qendrat lokale dhe regjionale p[r zhvillim t[ sip[rmarr[sis[ Associacione t[ ndryshme joformale sip[rmarr[se, klube, etj. Evenimentet shoq[rore Aktivitetet inovatiteve dhe k[rkimore Vler[simi i problemeve n[ sip[rmarrje Hobi individual dhe situata jo t[ r[ndomta.

Pasi krijon iden[, sip[rmarr[si konstaton se n[ treg ka shum[ ide t[ ngjajshme, t[ cilat ndoshta jan[ m[ t[ realizuara dhe zhvilluara. Kjo [sht[ arsyeja q[ ai asnj[her[ nuk duhet t[ shoh[ prodhimin e tij si ideal, por duhet t[ nj[jtin gjithmon[ ta b[je m[ t[ mir[ duke pasuruar at[. Ideja q[ p[r nj[ sip[rmarr[s [sht[ shans, p[r tjetrin mund t[ jete humbje. Suksesi ose humbja varen nga m[nyra e organizimit, njohurit[ dhe gatishm[ria se si t[ zhvillojn[ prodhimin dhe ta plasojn[ at[ n[ treg. Materializimi i ides[ [sht[ i plot[ kur kemi KONSUMATOR{ T{ K{NAQUR DHE NIVEL T{ MJAFTUESH{M FITIMI. George C.Ballas, inovator- Sot ka me miliona njer[z q[ posedojn[ me ide t[ ndryshme. Por derisa nuk b[jn[ asgj[ me ta, ideja si e till[ nuk vlen[ asnj[ para.

Procesi p[r inkurajimin dhe zhvillimin e ides[

a. b. c. d.

Hulumtim t[ p[rpar[r[sive dhe dob[sive t[ ideve ekzistuese sip[rmarr[se K[rkim t[ ideve interesante q[ lidhen me ata ekzistuese Rregulloje iden[ t[nde deri n[ at[ nivel q[ t[ jet[ m[ e nir[ nga ideja e konkurentit, N[qoft[se ideja nuk [sht[ shum[ t[rheq[se n[ kuptimin afarist, duhet t[ provohet me ide tjet[r e cila do t[ mund[soje ide tjera sip[rmarr[se. }do ide duhet t[ gjykohet si problem i cili duhet me k[mb[ngulje t[ zgjidhet. Duhet t[ m[sohet si ideja t[ zgidhet q[ t[ jet[ n[ t[ mir[ t[ sip[rmarr[sit dhe prej saj t[ zhvilloj[ aktivitet afarist. Sip[rmarr[si i mir[ e v[shtron gjithmon[ me kujdes mjedisin e tij. P[r ide t[ mir[ duhet t[ jet[ gjithmon[ i gatsh[m t[ investoj[ gjith[ mundin q[ ato t[ realizohen.

Teknikat e gjenerimit t[ ides[

1.

Zhillim i fjal[ve dhe termeve t[ reja n[ nj[ let[r shkruhen fjaq[ dhe terme t[ ndryshme q[ ju p[rkujtojn[ ndonji problem ose ndodhi. Fjal[t e krijuara mundoheni ti lidhni me problemin tuaj. P[rdorimi i nj[ personi tjet[r paramendoni se si do t[ mund ta zgjdhe problemin nj[ person tjet[r q[ ju e njohni dhe e respektoni. Ashtu mundoheni ti shihni dhe studioni reagimet e tjer[ve ndaj problemit tuaj. K[rkim t[ lidhjeve kuptimplote Merrni ndonji send dhe mundoheni ta lidhni at[ me problemin tuaj. K[shtu do t[ zhvilloni kuptimin e ideve t[ reja. Mendoni para dhe mbapsht Shtroni pyetje p[r ndonji problem se si do t[ zgjidhej ai para disa vitesh dhe si do t[ mund t[ zgjidhet pas disa vitesh. K[shtu arrihet tek njohuri t[ reja apo dimensionin e problemit. Brainstorming (stuhi truri) K[rkoni ndihm[n e shok[ve q[ p[r disa minuta t[ shkruajn[ idet[ e tyre dhe t[ njejtat n[ fund vler[soni bashk[.

2.

3.

4.

5.

6.

Gazeta, katalogje, publikime zgjidhni fotografi sipas rastit, seleskiononi dhe analizoni mbi porosin[ e tyre. N[ k[t[ m[nyr[ zhvilloni idet[ tuaja q[ kan[ t[ b[jn[ me problemin si p.sh. marketingu n[ nd[rmarrje. Muzika dhe lloje t[ tjera arti n[qoft[se dini k[ndoni me instrument, k[ndoni k[ng[n m[ t[ preferuar dhe mundoheni t[ kuptoni ]far[ ka dasht[ autori t[ tregoje. Lidhni k[t[ me problemin tuaj. Kalim n[ gjendje tjet[r mundoheni t[ mendoni ndonji profesion tjet[r apo hobi q[ nuk ka lidhje me profesionin tuaj. Pastaj mundoheni ta zgjidhni problemin n[ prizmin e k[tij krahasimi. E kund[rta mendoni se ]far[ mund t[ jet[ e kund[rta e problemit tuaj. N[ k[t[ m[nyr[ mund t[ gjeneroni ide t[ reja p[r problemin tuaj. Gjithashtu mendoni edhe p[r pasojat negative t[ problemit tuaj.

7.

8.

9.

T[ jesh sip[rmarr[s i mir[ dhe i suksesh[m n[nkupton t[ zhvillojsh[ gjithmon[ mendimin, njohurit[ si dhe imagjinat[n p[r nj[ fush[ afariste.

INOVATOR{T

Jan[ bart[s t[ inovacioneve. Jan[ njer[s me imagjinat[, afinitete p[r aplikimin e risive prej nj[ adaptimi t[ zakonsh[m deri tek inovacioni i plot[. Jan[ persona q[ b[jn[ p[rsosje t[ pand[rprer[ t[ prodhimeve dhe sh[rbimeve. Persona q[ v[ndojn[ n[ l[vizje k[to inovacione dhe rezultojn[ n[ satisfakcion personal dhe material. Sip[rmarr[si shpeshher[ [sht[ i motivuar nga k[naq[sia personale e m[ pak nga interesi i nd[rmarrjes ose shoq[ris[. Motivacioni p[r pun[ [sht[ elementi kryesor i inovacionit. Motivacioni p[r pun[ mund t[ jet[ i natyr[s s[ brendshme dhe t[ jashtme. Edhe pse t[ dyja ndikojn[ n[ m[nyr[ konsistente zakonisht nj[ra nga ta [sht[ primare p[r ndonji angazhim konkret gjat[ ndonji aktiviteti specifik.

Motivacioni i brendsh[m buron nga angazhmani personal ose interesit p[r t[ plot[su nevojat ose po ajo paraqet sfid[ e ve]ant[.
Motivacioni nga jasht[ - arritjen e q[llimeve t[ jashtme si] [sht[ arritjen e q[llimeve t[ p[rbashk[ta p[r ndonji shp[rblim, p[rfundimi i pun[s sipas koh[s s[ parapar[ ose ndonj[ gar[.

Sipas statistikave, njer[zit m[ shum[ jan[ t[ prirur p[r inovacione kur jan[ t[ provokuar nga motivacioni i brendsh[m p[r nevojat e tyre, k[naq[sit[, sfidave n[ pun[ etj.

Inovacioni n[nkupton jo vet[m shpikjet e reja por edhe p[rsojsje t[ nj[ teknologjie, organizimi, prodhimi etj, sipas form[s, kualitetit, disejnimit ngjyr[s etj. Inovacioni nuk n[nkupton vet[m dimensionin tekniko-teknologjik , por edhe dimensionin socio-ekonomik, por paraqitet edhe si kategori tregu.
Perkufizim

Diapazoni i inovacionit mund t[ filloj[ q[ nga adaptimi i zakonsh[m teknologjik deri tek inovacioni i plot[, gjegj[sisht nga produktet dhe sh[rbimet ekzistuese krijohen produkte dhe sh[rbime krejt t[ reja , q[ n[ at[ koh[ kan[ qen[ t[ panjohura p[r tregun me ]rast informacioni transformohet nga nj[ mund[si potenciale n[ nj[ faktor nxit[s t[ zhvillimit ekonomik.
(gjysm[p[r]uesit, fijet sintetike, sapuni likuid, etj)

Karakteristikat esenciale t[ njer[zve inovator[

Vler[sim i lart[ i kualiteteve estetike dhe p[rvoj[s Nivel t[ lart[ energjie Sinqeriteti intelektual V[shtrim i ndijsh[m i problemeve Aft[si p[r t[ gjeneruar num[r t[ madh idesh t[ reja Mendim fleksib[l Origjinalitet P[rgjigje ndaj ndjenjave I hapur p[r fenomenet supkoshiente Nivel t[ lart[ motivimi Mposhtja e frig[s nga pasiguria Aft[si p[r mendim t[ koncentruar Mendim me imagjinat[ Selektiv

Llojet e inovacionit

Kemi kat[r tipe t[ inovacionit: prodhimi, procesi, marketingu dhe menaxhmenti. Inovacioni i prodhimit n[nkupton prodhim ose sh[rbim t[ ri apo p[rmir[sim t[ prodhimit apo sh[rbimit t[ vjet[r. Inovacioni i proceseve n[nkupton p[rmir[sim t[ proceseve brenda organizat[s, shembull menaxhimi i resurseve humane apo financave. Ky inovacion fokusohet n[ rritje t[ efektivitetit. Marketing inovacioni [sht[ I lidhur me raportet e tregut, promocionin, ]mimet dhe distribuimin, por edhe me funksionet tjer[ t[ prodhimit si ambalazhimi dhe reklamimi. Inovacioni menaxherik p[rmir[son m[nyr[n e udh[heqjes me ndermarrjen.

Nd[rmarrjet q[ aplikojn[ k[to inovacione dallohen nga tjerat dhe jan[ m[ t[ sukseshme.

R[nd[sia e teknologjis[

Inovacioni teknologjik gjithmon[ ka qen[ gjenerator i zhvillimit njer[zor si m[ her[t edhe tash.
Inovacioni industrial mund[soi suksesin shum[ popujve n[ bot[. Zhvillimi teknologjik p[rmir[soi standardin jet[sor, n[ ve]anti n[ vendet m[ t[ zhvilluara. Sot, kontroli elektronik dhe kompjuterik mund[son proces permanent t[ zhvillimit t[ aplikacioneve t[ reja teknologjike. N[ tregun shum[ konkurent t[ r[nd[sishme jan[ tre parametra:

Kualiteti aft[si q[ prodhimi gjen mund[sin[ e k[naq[sis[ s[ kosumatorit. }mimi [sht[ kalkulimi t[ shpenzimeve p[r rodhim. }mimi do t[ p[rcaktoj[ nivelin e fitimit. Komponenta kohore [sht[ koha kur prodhimi prodhohet dhe plasohet n[ treg.

Q[llimi [sht[ i thjesht[: duhet t[ p[rmir[sohet kualiteti, t[ ulen shpenzimet dhe zvog[limin e koh[s p[r krijimin e produktit. Nd[rmarrjet, menaxher[t dhe sip[rmarr[sit e tjer[ mundohen t[ krijojn[ ide dhe koncepte originale t[ cilat me koh[ b[hen inovacione. Origjinale [sht[ di]ka e re, q[ deri at[her[ nuk ka ekzistuar. Idet[ origjinale duhet t[ aplikohen.

Nxitje t[ kultur[s inovative

Kemi kat[r dimensione si kusht p[r krijimin e kultur[s inovative n[ nd[rmarrje:

Natyra e raporteve nd[rnjer[zore a ka besim t[ mjaftuesh[m n[ nd[rmarrje? A bazohen raportet reciproke n[ bashk[punim apo n[ gar[? A lejon udh[heq[sia pun[tor[t e ri t[ asimilohen pa problem, apo lejon ato t[ vendosin pengesa mes veti? A ndihen pun[tor[t t[ dobish[m n[ kuptimin e zhvillimit t[ vlerave t[ nd[rmarrjes ?

1.

2.

Natyra hierarhike A mirren vendimet me konsensus dhe participim ? A theksohet shpirti i pun[s s[ p[rbashk[t dhe individualizmi ? A ka dikush privelegje n[ menaxhment ?.
Natyra e pun[s a [sht[ puna sfid[ apo mb[rzitshme ? A jan[ vendet e pun[s t[ definuara apo rutine, a sigurojn[ fleksibilitet ?

3.

4.

P[rkrahje dhe shp[rblim cilat pun[ priten dhe shp[rblehen ? A [sht[ e r[nd[sishme q[ puna vet[m t[ b[het apo theksi vendohet te kualiteti? Cil[t jan[ rregullat p[r pun[sime t[ reja ?.

Karakteristikat ky]e q[ dallojn[ nd[rmarrjet shum[ inovative dhe m[ pak inovative

Udh[heqja e nd[rmarrjes jep mb[shtetje financiare dhe emocionale inovacionit. Udh[heqja e nd[rmarrjes paraprakisht v[rteton a jan[ profesionalisht t[ vler[suar tregjet p[r inovacionet. Udh[heqja e nd[rmarrjes mundohet q[ inovacioni t[ marr[ p[rkrahje n[ gjith[ nivelet e nd[rmarrjes n[ m[nyr[ t[ drejt[. Udh[heqja e nd[rmarrjes siguron nj[ kuptim t[ strukturuar ku ]do inovacion kalon n[ analiz[ t[ thukt[, vler[sim deri tek implementimi.

Marrja e riskut afarist

{sht[ karakteristika tjet[r tipike e sip[rmarr[sis[. Ajo p[rb[het nga shkalla m[ e ul[t ose m[ e lart[ t[ riskut afarist i cili gjithnj[ p[rcjell aktivitetin afarist. Risku n[nkupton mund[sin[ reale p[r humbjen e kapitalit t[ investuar. Kjo n[nkupton se subjektet afariste i takojn[ sistemeve stohastike, tek t[ cilat zhvillimi dhe konstelacioni i faktor[ve ekzistues nuk mund t[ parashikohet me besueshm[ri t[ plot[. Sip[rmarr[sit mb[shtesin suksesin e tyre n[ shqisen e gjasht[, n[ intuit[n e tyre. Ata mb[shteten n[ instiktin duke u nisur nga parimi vet[m ata q[ luajn[ kan[ gjasa reale t[ fitojn[

Humbja p[r sip[rmarr[sin [sht[ momenti i abstenimit nga marrja e aksioneve afariste.

Pavar[sia n[ veprim

Karakteristik[ tjet[r esenciale e sip[rmarr[sis[. Siguron mund[si p[r t[ vepruar si nxit[s i pavarur dhe vetinisiativ i dryshimeve n[ biznes. Sip[rmarr[si [sht[ i vetmi subjekt q[ siguron resurset e prodhimit, vler[son situat[n, b[n[ vendosjen afariste nga aspekti i vendimarrjeve kritike n[ raport me inisiativat e nd[rmarra.

Sip[rmarr[sit kan[ d[shir[ t[ promovohen dhe shpesh jan[ egocentrik.

Pavar[sia afariste [sht[ momenti ky] nxit[s i cili p[rkrah konkurenc[n n[ tregun liberal dhe komplementarizmin ideal t[ tregut.

Realokimi i resurseve dhe kombinimi i faktor[ve t[ zhvillimit

Konkurenca paraqitet si faktor p[r realokimin e resurseve t[ prodhimit prej vendeve m[ pak efikase drejt vendeve n[ biznes me efikasitet m[ t[ madh. N[ k[to kushte sip[rmarr[si b[n p[rpjekje p[r ristrukrurim t[ sip[rmarrjes me an[ t[ kombinimit dhe supstituimit t[ faktor[ve t[ zhvillimit. Kjo n[nkupton parashikim t[ shpejt[ dhe pragmatik ndaj ]do ndryshimi t[ ]mimeve t[ inputeve dhe autputeve. Kombinimi i k[tyre faktor[ve n[nkupton z[vend[sim t[ faktor[ve t[ shtrenjt[ me ato t[ lir[ p[r t[ arrit profit m[ t[ lart[. Shfryt[zim racional t[ resurseve dhe ruajtjen e tyre p[r gjeneratat e ardhshme. Kjo n[nkupton kursim t[ komponenteve t[ inputit, q[ n[nkupton zvog[limin e kostos, mund[si p[r konkurim dhe mund[si p[r zmadhimin e profitit.

Faleminderit