sht monopoli?

M e mira nga t gjitha fitimet e monopolit sht nj jet t qet

Sir John Richard Hicks, Econometrica, "Teoria e Monopolit

N ekonomi, nj monopol [(nga monos greke / (vetm ose e vetme) + polein / (pr t shitur)] ekziston kur nj individ i veant apo nj ndrmarrje ka kontroll t mjaftueshm n lidhje me nj produkt apo shrbim t veant, duke prcaktuar ndjeshm kushtet n t cilat t individt tjer do t ken qasje n t.

Monopoli n kt mnyr karakterizohet nga mungesa e konkurrencs ekonomike pr nj t mir (mall) ose shrbim q ata ofrojn, dhe nj munges e mallrave zvendsues praktik.

Folja "monopolizoj" i referohet procesit me t cilin fitimet e firms vazhdimisht marrin pjesn m t madhe t tregut sesa ajo q pritet n konkurrencn e prsosur.

Nj monopol duhet t dallohen nga monopsoni, n t

ciln ka vetm nj blers t nj produkti ose shrbimi; monopoli mund t ket kontroll monopson

t nj sektori t tregut. Po ashtu, nj monopol duhet

t dallohen nga nj kartelat (nj form e oligopolit ilegal), n t ciln disa ofruesve t veprojn s

bashku pr koordinimin e shrbimeve, mimeve ose

shitjes s mallrave.

Monopoli sht thn t jet detyrues kur firma

monopol n mnyr aktive ndalon konkurrentt t

hyjn n fush ku firma e tyre vepron.

N shum juridiksione, ligjet e konkurrencs

vendosin kufizime specifike mbi monopolet. Mbajtja e nj pozicioni dominues apo nj monopol n treg nuk sht i paligjshm n vetvete, por kategori t caktuara t sjelljes

monopolistike kur nj biznes sht dominues

mund t jen t paligjshme, dhe do t konsiderohen abuzive, pr kt arsye t

prballen me sanksione ligjore.

Monopoli i dhn nga qeveria apo monopoli

ligjor, nga ana tjetr, bhet shpesh pr t

dhn nj stimul pr t investuar n nj siprmarrje t rrezikshme. Qeveria mund t rezervoj aktivitetin q merr siprmarrja pr veten, duke krijuar kshtu nj monopol t qeveris (shembull konkret n Kosov kemi KEK-un i cili ka qen monopol shtetror, por q pr fat t keq duket q po i afrohet fundi).

Strukturat e Tregut

N ekonomi, monopoli sht nj zon e

rndsishme pr studimin e strukturave t tregut, q kan t bjn drejtprdrejt me

aspekte normative t konkurrencs

ekonomike, dhe vendos themelet pr fusha t tilla si industrin e organizuar dhe ekonomin e drejtuar.

Ka katr lloje themelore t strukturave t tregut n analizn tradicionale ekonomike:

Konkurrencs perfekte (apo konkurrenca e plot), Konkurrenc monopoliste, Oligopoly dhe Monopoli.

Monopoli sht nj struktur tregu n t

cilin nj furnizues i vetm prodhon dhe shet produktin. Nse ka nj shits t vetm n nj industri t caktuar dhe nuk ka zvendsues t afrt pr mallrat q prodhohen, ather n strukturn e tregut thuhet se sht nj monopoli "i pastr".

Ndonjher, ka shum shitsit n nj industri

dhe / ose ekzistojn shum zvendsues t afrt pr mallrat q prodhohen, por megjithat disa firma mbajn fuqin. Kjo sht quajtur konkurrenc monopoliste,

ndrsa n kuadr oligopolit teoria kryesore

sillet rreth bashkveprimit strategjik firms.

N prgjithsi, rezultatet kryesore nga kjo teori i

referohen fiksimit t mimit pr t krahasuar t gjitha strukturat e tregut, t analizoj ndikimin e nj

strukture t caktuar pr mirqenie, dhe t luaj me

variacione t ndryshme / supozimeve krkess teknologjike pr t vlersuar pasojat e saj n model

abstrakt shoqris. Shumica e teksteve ekonomik

ndjekin praktikn q t mos e spjegojn modelin konkurencs s plot, vetm pr shkak t

vshtirsis pr tu kuptuar , dhe "largohen" nga t

ashtuquajturat modele konkurrencs s paprkryer.

Pse egziston Monopoli?

Monopolet e kan ekzistuar gjat gjith historis njerzore. Kjo ndodh per shkak se ekzistojn forcat e fuqishme si pr krijimin ashtu edhe pr mirmbajtjen e monopolit.

N rrnj t ktyre forcave sht dshira natyrore e njeriut pr pasuri dhe pushtet s bashku me faktin se monopolet mund t jen jashtzakonisht profitabile dhe t ofrojn

pronarve t tyre fuqi t jashtzakonshme

financiare, politike dhe sociale. P.sh.

1. Qeveria ka monopolin e eksplorimit t

nafts, pasi kjo sht konsideruar si nj

resurs kombtar sovran.

2. Qeveria ka monopol mbi hekurudhat, sepse infrastrukturat hekurudhore kan nevoj pr nj investim t madh dhe sjell fitim n periudha t gjata.

Monopolet mund t lindin n disa rrethana; si

rezultat i praktikave t biznesit normal q jan karakteristik e firmave n nj industri shum konkurrues. Ose ato mund t lindin si rrjedhoj e anti ekonomistve t cilt konkurrojn n baz t mimit dhe kualitetit (duke prfshir cilsin e shrbimeve q lidhen me produkt) me qllim q t shkatrroj konkurrencn nprmjet mjeteve t ndryshme.

Karakteristikat e monopolit

Nj shits i vetem: N nj monopol sht nj shits i vetm i nj t mire q prodhon t gjith prodhimin. Pra, tregu tr sht duke u shrbyer nga nj firm e vetme, dhe pr qllime praktike, pra nj firm sht nj industri. N nj treg konkurrues (q sht nj treg me konkurrenc t prkryer) ka nj numr t pakufizuar t shitsish t do prodhimi dhe sasie.

Fuqia e tregut: sht aftsia pr t ndikuar afatet

dhe kushtet e kmbimit n mnyr q mimi i produktit sht vendosur nga firma (mimi nuk sht

imponuar nga tregu si n konkurrencn e prsosur).

Edhe pse n nj monopol fuqia e tregut sht e lart ajo sht ende e kufizuar nga ana e krkess s tregut. Nj monopoli nuk ndeshet me nj lakore t prkryer palakueshme, por me njkurb negativisht pjerrt t krkess. Rrjedhimisht, do rritje mimi do t rezultoj n humbjen e disa konsumatorve.

Burimet e fuqis s monopolit

Fuqit e tregut n monopol rrjedhin nga pengesat pr hyrjen, rrethanat q parandalojn ose t pengojn hyrjen n mas t madhe nj konkurrenti potencial n treg apo me aftsin pr t konkurruar n treg.

Ka tre lloje kryesore t barrierave t hyrjes, ekonomike, ligjore dhe t qllimshme

1. Barrierat ekonomike: barrierave ekonomike prfshijn ekonomin e

shkalls, krkesat e kapitalit, avantazhet

e kostos dhe eprsi teknologjike.

1. 1. Ekonomia e shkalls: Monopolet karakterizohet nga kosto degresive n n nj fush relativisht t madhe t prodhimeve. Kostot degresive u jepin monopoleve nj avantazh mbi konkurrentt. Monopolet jan shpesh n nj pozit pr t ulur mimet m posht se sa e shpenzimet e nj hyrje t re operative dhe t'i dboj prej industris. M tej prmasat e industris n lidhje me shkalln minimale t

efektshme mund t kufizoj numrin e firmave q mund t konkurrojn

n mnyr efektive brenda industri. N qoft se pr shembull industria sht mjaft e madhe pr t mbshtetur nj firm t shkalls minimale t efektshme ather firmat tjera t industris q do t hyjn veproj n nj mas q sht m pak se kosto e prodhimit do t thot se kto firma nuk mund t prodhoj n nj kosto mesatare q sht konkurrues me industrin dominante.

1.2. Krkesat pr kapital: Proceset e

prodhimit q krkojn investime m t mdha t kapitalit dhe kostot e zhvillimit apo shpenzimeve jan t konsiderueshme, kufizojn numrin e firmave n industri. Kur shpenzimet fikse jan t msdha sht vshtir pr nj firm t vogl pr t hyr n

nj industri dhe zgjerohet.

1.3. Eprsit teknologjike: Nj firm monopol

mund t jet n gjendje q m mir t bj ndrthurjen dhe prdorimin e teknologjis s

avancuar n prodhimin e mallrave t tij,

njkohsisht q t ken fitim m t mir, ndrsa firmat e vogla nuk kan fuqi t kapitalit pr t

prdorur teknologjin m t mir n dispozicion.

Ta themi m thjesht, firmat e mdha shpesh here mund t prodhojn mallra m t lira se

firmat e vogla.

Nuk zavendsues t prafrt: Nj monopol shet nj t mir pr t ciln nuk ka zvendsues t ngusht. Mungesa e zvendsuesve bn krkesn pr nj mall apo shrbim relativisht t palakueshme duke mundsuar monopoleve q t nxjerrin fitime

pozitive.

2. Kontrolli i resurseve natyrore: Nj burim

kryesor i fuqis s monopolit sht kontrolli i burimeve natyrore q jan kritike pr prodhimin e nj

t malli apo shrbimi prfundimtar. Shembuj konkret

jan shrbimet publike t tilla si gazi, rryma elektrike, uji, TV kabllor lokal dhe kompanit e shrbimit telefonik, ekipe sportive profesional etj.
Shrbimet publike jan t njohur si monopole natyrore, sepse ata zotrojn ekonomit n shkall t tilla Gjithashtu, burime monopolistike mund t ekzistojn n nivelin lokal pr shkak t vendndodhjes gjeografike.

3. Barrierat ligjore: Ekzistojn barriera n forma ligjore si patentat apo licencat. Patentat i japin

shpiksit t drejtn ekskluzive pr t prodhuar nj

produkt pr 20 vjet (periudh t re n mbar botn patent e themeluar me nj marrveshje t GATT 1995). Licencat jan dhn nga qeveria dhe lejojn vetm nj ose disa firma pr t vepruar n nj treg t dhn. S fundi, pengesat pr hyrjen mund t dalin nga pronsia ekskluzive apo nga kontrolli i burimeve thelbsore.

Kjo shpesh her bhet t stimulojn shpikje t reja e q jan t kushtueshme, nj industri e till mund t ceket edhe industria farmaceutike, ku derdhen miliarda e miliarda pr ilae t reja t cilat nuk dihet se a do funkcionojn apo

jo, kur e kan ata sigurine, q prfitimet do i ken t

garantuara pr njzet vite, ata marrin rreziku, po ta dinin se ata do e prodhojn kurse mbas nj muaji nj kompani do e

prodhonte t njejtin produkt me formulen e tyre, ata nuk do

ta merrnin mundin q t hulumtonin me vite t tra dhe t investonin me miliona apo miliarda dollar.

4. Veprimet e qllimshme: Nj firm q

dshiron t monopolizoj nj treg, mund t

angazhohet n lloje t ndryshme t veprimit t paramenduar pr t prjashtuar konkurrentt apo eliminimin e konkurrencs. Veprimet e tilla prfshijn bashkpunim,

lobim autoritetet qeveritare, dhe dhuna.

Pastaj, prve pengesave t hyrjes dhe konkurrencs, barrierat pr t'u larguar mund t jet nj fuqi tjetr. Pengesat pr t dal jan kushtet e tregut q e bjn t vshtir apo e shtrenjt pr nj

firm pr t ln nj treg. Kosto e lart e likuidimit

sht nj penges kryesore pr t dal nga monopoli. Dalja nga tregu dhe mbylljet jan ngjarje t veanta.

Vendimi nse do t mbyllen ose t veproj nuk sht

prekur nga barrierat dalje. Nj firm do t mbyllet nse mimi bie nn minimum shpenzime variabile

mesatare.

Monopoli kundrejt konkurencs s plot

Prderisa monopoli dhe konkurrenca e prkryer shnoj ekstremet e strukturave t tregut ka shum pika t ngjashme. Funksionet e kostos jan t njjta. Si tek firmat monopolistike, po ashtu edhe firmat n konkurrenc t prkryer mundohen pr t minimizuar koston dhe maksimizuar fitimin. Vendimet pr mbyllje jan t njjta. Por ka edhe dallime, disa prej m t rndsishmeve jan si vijon:

1. Fuqia e tregut - fuqia e tregut sht aftsia pr t kontrolluar

kushtet dhe gjendjen e kmbimit. Veanrisht, fuqia e tregut sht aftsia pr t rritur mimet pa humbur t gjith klientt e

kundrejt konkurrentve. Tek konkurenca prfekte (tash e tutje

n disa vende si PC) firmat kan zero fuqi t tregut, kur sht fjala pr prcaktimin e mimeve. T gjitha firmat n nj treg PC

jan marrsit e mimeve. mimi sht vendosur nga

bashkveprimi i krkess dhe oferts n treg apo t nivelit total. Firmat individuale thjesht marrin mimeve t prcaktuara nga tregu dhe prodhojn sasi t prodhimit pr t maksimalizuar fitimet e firms

N qoft se nj firm PC bn tentativ pr rritjen e

mimeve mbi nivelin e tregut t gjith "klientt e saj" do ta braktisin blerjen firmn kundrejt blerjes me mimin e tregut

nga firmat e tjera. Nj monopol ka kompetencn pr t

vendosur mimet ose sasin edhe pse jo t dyjat. Nj monopoli sht vndoss i mimeve. Monopoli sht tregu dhe mimet jan vendosur nga monopolisti bazuar mbi rrethanat e tij dhe jo si pasoj e ndrveprimit t krkess dhe oferts. Dy faktort kryesor prcaktimin e fuqis s tregut monopol jan kurba krkess s firms dhe struktura e kostos s saj.

2. Diferencimi i produktit: Nuk ka

diferencim t produktit n nj treg me konkurrues t prkryer. do prodhim sht krejtsisht homogjen dhe nj zvendsim i prsosur. N nj monopol diferencimi sht i lart apo absolut n kuptimin q nuk ka zvendsim. Monopolisti sht furnizuesi i vetm i mir n fjal. Nj klient ose blen prej monopolist mbi kushtet e tij ose nuk blen fare.

3. Numri i konkurruesve: Tregjet me konkurenc t prkryer prbhen nga nj numr i pafund i blersve dhe shitsve. Monopoli prfshin nj shits t vetme

4. Barrierat e hyrjes - Pengesat n hyrje dhe

rrethanat q e pengojn nga hyrja n treg jan faktort q do t pengojn konkurrentt t veprojn

brenda tregut dhe zgjerim t tregut. Tregjet me

konkurenc t prkryer (PC) kan hyrje t lir dhe dalje. Nuk ka asnj penges pr hyrje, dalje apo konkurrencn n treg. Monopolet kan barriera relativisht t larta t hyrjes. Barrierat duhet t jen mjaft t forta pr t parandaluar apo dekurajojn ndonj konkurrent potencial pr t hyr n treg.

5. Elasticiteti i mimit t krkess: sht ndryshimi i prqindjes n krkesn e shkaktuar nga

nj ndryshim prej nj pr qind (1%) t mimit relativ.

Nj monopol i suksesshm do t prballen me nj kurb relativisht palakueshm krkess. Nj

koeficient i elasticitetit t ult sht tregues i

barrierave pr hyrje n fuqi. Nj firm n tregjet me konkurenc t prkryer prballet me at q e

percepton lakore t prkryer t jet elastike krkesa.

Koeficienti i elasticitetit t krkess s nj lakore n tregjet me konkurenc t prkryer sht e pafund.

6. Fitimetshtes ose fitime pozitive jan fitim mbi

kthimin normal q pritet nga investimi. Nj firm n tregjet me konkurenc t prkryer mund t bj fitime t teprta n afat t shkurtr, por fitimet e teprta trheqin edhe konkurrentt t cilt mund t hyjn lirisht n treg dhe duke ulur prfundimisht mimet si dhe fitimet e teprta n zero. N monopol ruhet shkalla e fitimeve t teprta, sepse egzistojn pengesat pr t parandaluar hyrjen e konkurrentve pr t hyr tregut.

7. Maksimizimi i fitimit
Nj firm PC maximizon fitimet duke

prodhuar kur mimet jan t barabarta me shpenzimet margjinale. Nj monopol maximion fitimet duke prodhuar kur t ardhurat jan t

barabarta me kostot margjinale ansore.

Rregullat jan ekuivalente.

Monopoli dhe efikasiteti

Sipas modelit standard, n t cilin nj monopolisti vendos nj mim t vetm pr t gjith konsumatort, monopolisti do t shes nj sasi m t ult t mallrave n nj mim m t lart se firma n konkurrenc t prsosur. Pr shkak se konsumatori nuk ndikon n mim kur kemi monopolin dhe paguajn m shum se kostoja e saj, mimet monopol

krijon nj humbje q nuk atron as monopolistit e as

konskumatorit duke iu referuar se t ardhurat e mundshme q shkojn as tek monopolisti e as tek konsumatort.

Duke pasur parasysh pranin e ksaj humbje, tepric t kombinuara (ose pasuri) pr monopolist dhe konsumatort sht domosdoshmrisht m pak se t teprta t marra nga konsumatort gjithsej n konkurrencn e prsosur. Ku efikasitet sht prcaktuar nga fitimet e prgjithshme nga tregtar, vendosjen e monopolit sht m pak efikas se konkurrenca e prkryer.

Shpesh thuhet se monopolet e kan tendenc pr

t'u br m pak efikas dhe inovative me kalimin e kohs, duke u br "gjigandt e vetknaqur", sepse ata nuk duhet t jen efikase dhe inovative pr t konkuruar n treg. Ndonjher kt humbje shum t efikasitetit psikologjik mund t rris vlern e nj konkurrent potencial t mjaftueshm pr t kaprcyer barrierat e hyrjes n treg, ose t

siguroj nxitje pr krkime dhe investimet n

alternativa t reja.

Teoria e tregjeve kontestuese argumenton se n disa

rrethana monopolet jan t detyruar t sillen sikur nuk kishte konkurrenc pr shkak t rrezikut t humbjes s

monopolit t tyre n hyrje t reja. Kjo ka gjasa t ndodh,

ku barrierat e nj tregu n hyrje jan t ulta. Ajo mund t jet pr shkak t disponueshmris n afat m t gjat e zvendson n tregjet e tjera. Pr shembull, nj monopol mbi nj kanal, ndrsa kishte nj vler t madhe n fund t shekullit t tetmbdhjet pr Mbretrin e Bashkuar, ka vler shum m pak n fund t shekullit nntmbdhjet pr shkak t futjes s hekurudhave si nj zvendsues.

Monopolet e garantuara nga Qeveria

Nj monopol i dhn nga Qeveria (i quajtur edhe "de jure

monopol") sht nj form e monopolit shtrngues me t

cilat qeveria i jep nj privilegj t veant pr nj individ apo firm t jet ofruesi i vetm i nj mall apo shrbim; konkurentt potenciale jan t prjashtuara nga tregut me ligj, rregullore, apo mekanizma t tjera t zbatimit t qeveris. E drejta e autorit, patentat dhe markat jan shembuj t dhn nga monopolet qeveritare.

Thyerja e monopoleve

Kur monopolet nuk jan thyer prmes tregut t hapur, ndonjher nj qeveri do t ndrhyj, ose pr

t rregulluar monopolit, kthejn at n nj ambient

monopol n pronsi publike, ose me ti thyej ato. Shrbimet publike, shpesh jan efikase me vetm nj

operator dhe pr kt arsye m pak t prekshme

ndaj shprbrjes efikase, shpesh jan t rregulluara me forc ose kthehen n pronsi publike.

AT & T dhe Standard Oil jan shembuj t diskutueshm t shprbrjes s nj monopoli

privat: Kur AT & T u thyer deri n "Baby Bell"

komponente, MCI, Sprint, dhe kompanit e tjera t ishin n gjendje pr t konkurruar n

mnyr efektive n treg telefonin me

distanc t largt.

far thot ligji?

Mbizotrimi mbi nj pjes t madhe t tregut nuk do t thot gjithmon konsumatort po paguajn mime t teprta, q do t shtyenin deri tek krcnimet me hyrje t reja n treg q do t mund t kufizoin pjesmarrjen e madhe t nj firme. Ligji i Konkurrencs nuk ka t bj thjesht me egzistencn e nj monopoli t paligjshm, por duke nqoftse sht duke abuzuar pushtetin nj monopol, pr shembull mund t ndrmerr duke praktikuar bisedime.

S pari sht e nevojshme pr t prcaktuar nse nj

firm sht dominuese, ose nse ajo sillet "n nj mas t dukshm n mnyr t pavarur nga

konkurrentt e tij, klientt dhe n fund t fundit t

konsumit t saj".

Ashtu si me sjellje t mshefta dhe ilegale,

mbizotrimet e tregut jan t vendosura n lidhje me tregun e veant n t ciln firma dhe produkti n

fjal sht shitur.

Sipas ligjit t BE, nj pjes t madhe e tregut

ngre nj mendim se nj firm sht dominuese, dhe mund t shprbt. Nse nj firm ka nj pozit dominuese, ather nuk sht "nj prgjegjsi t veant pr t mos lejuar q t

pengoj zhvillimin e saj konkurrencs n tregun

e prbashkt ". Ende pjesa e m e ult tregut q nj firme t konsiderohet si" dominante " n BE

ishte 39,7%.

Disa kategori t sjelljes abuzive zakonisht

jan t ndaluara sipas legjislacionit t vendit, ndonse listat jan t mbyllura rrall.
Kategorit kryesore t njohura jan:

Kufizimi i furnizimit,
mimi grabitqar, Diskriminim mimi, Refuzimi pr tregtim etj.

Monopolet historike

Termi "monopol" pr her t par shfaqet n Politik t Aristotelit, t cilin

Aristoteli e prshkruan Thales Miletin ku

dhe tregtia me ullinj ishte si nj monopol ().

Krip e thjesht (klorid natriumi) historikisht

i dha rritje t monopoleve natyrore. Deri koht e fundit, nj kombinim me diell t fort dhe lagshtia e ult, ishte e nevojshme pr t fituar nga kripa e detit, burimi m zakonshm. Ndryshimi i niveleve t detit t shkaktuar n mnyr periodike i detyruan bashksit njerzore t varen nga ato minierat dhe burimet e krips t pakta brendsi rajonit q kontrollonin minierat dhe

burimet krip, t cilat jan shpesh n zonat armiqsor

(shkrettir Sahara) pr t krkuar dhe t sigurimit t organizuar pr transportin, ruajtjen, shprndarjen. Pastaj m duhet t shtoj pr "Gabelle", nj taks e lart mbi kripen dhe me nj fam t keqe, ka luajtur

nj rol t rndsishm n fillimin e Revolucionit

Franez, kur kontrollet e rrepta ligjore n vend lejonin se kush ishte i lejuar pr t shitur dhe shprndar

krip.

Shembuj t monopleve ligjore apo monopoleve t paligjshme

Komisioni pr krip, nj monopol ligjor n Kin i formuar n vitin 758. British East India Company; krijuar si nj monopol tregtar ligjore n 1600.

Dutch East India Company; krijuar si nj monopol ligjor tregtar n vitin 1602.
Western Union u kritikua si nj monopol me rritjen mimeve n fund t shekullit t 19-t.

Standard Oil; shkatrruar n 1911, dy kompanit e dala nga ajo jan

ExxonMobil dhe Chevron Corporation.

US Steel; dshtimi nga prokuroria pr shprbjren e tij m 1911. Major League Baseball; mbijetoi gjukimin e iniciuar nga Anti-trust m 1922, megjithse statusi i saj t veant sht ende n mosmarrveshje q nga

2009.

United Aircraft and Transport Corporation, kompani e prodhues avion

detyruar t marr vet e linjave ajrore n vitin 1934.

American Telephone & Telegraph; gjigante e telekomunikacionit shkatrruar deri n vitin 1982.

De Beers, akuzat e vendosura t fiksimin e mimeve n tregtin diamant n 2000s.

Microsoft, anti-gjyqsore vendosur besimin n SHBA n 2001; gjobitur nga Komisioni Europian n vitin 2004 pr 497 milion euro, q u konfirmua pr pjesn m t madhe nga Gjykata e Shkalls s Par e Komuniteteve Europiane n vitin 2007. Gjoba ishte 1,35 miliard dollar n 2008 pr munges bashkpunimi sipas rregullave te 2004.

Joint Commission, ka nj monopol mbi apo spitale SHBA nuk jan

n gjendje t marrin pjes n programet Medicare dhe Medicaid.

Deutsche Telekom; ish monopoli i shtetit, ende pjesrisht shtetrore, aktualisht monopolizes me shpejtsi t lart rrjetit VDSL broadband.

Si dhe shum e shum raste tjera, pa harruar ti cekim ato n vendin ton si jan apo ishin deri von:

PTK- Post Telekomi i Kosovs, Vala 900, KEK-u etj.

Prfundim m duhet t shtoj

Monopolet mund t jen t dobishme ndonjher, shteti si

pronar i disa kompanive t rndsishme dhe strategjike,

mund t ket prfitime, gj t ciln do ja preferoja dhe lut Qeverin Kosovare q t mbaj disa monopole natyrore q ka Kosova dhe n baz t tyre t prfitonte populli i Kosovs. N shumicn e rasteve u vrejt se konsumatori paguan m shum pr produktin, si dhe merr kualitet m t ult se sa n konkurrenc t plot.

Shum ishte rregulluar edhe me ligje, t pakten nga ato t BE-s

ku edhe Kosova pretendon t jet nj dit, nga kto ligje u vrejt se shum monopole nacionale u shkatrruan pr tia lshuar

vendin tegut t lir, si ishte shembulli i monopolit shtetror t

alkoholit n Suedi t drejtuar nprmjet firms Systembolaget, shembull q nuk ishte i vetm, por me mjaft buj n Skandinavi,

ku edhe lojrat e fatit ishin nj monopol i udhhequr na shteti, por

i cili u desht t lshoj vend pr konkurrent tjer nga mbar Evropa, gj t ciln nuk do mund ta kishim t zhvilluar n kt mas pa zhvillim tekniko-teknologjik t cilin e kemi sot, e n rastin konkret internetin.

www.Biznesi.net